Ticari İşletmenin Tür Değiştirmesi
Giriş
Tür değiştirme, yeniden yapılandırma işlemlerinden biridir. 6762 sayılı mülga Türk Ticaret Kanunu’nda tür değiştirme genel hükümler arasında tek bir hükümle düzenlenmiş, anonim şirketin tasfiye edilmeksizin limited şirkete dönüşmesine ilişkin özel bir hüküm getirilmişti. Bununla beraber, gerek Yargıtay gerek Sicil uygulamasında özellikle sınırsız sorumlu ortaklıklar ile sorumluluğu sınırlanan ortaklıkların birbirine dönüşümü konusunda bazı sıkıntılar bulunmaktaydı.
6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu[1] (“TTK”), tür değiştirmeye ilişkin ayrıntılı yeni düzenlemeler getirerek önemli yenilikler getirmiş ve tartışmalı hususları açıklığa kavuşturmayı hedeflemiştir. Mülga kanunda da kabul edilen, yeni türe değiştirilen şirketin eskisinin devamı olduğu ilkesi de muhafaza edilmiştir. TTK uyarınca tür değiştirme ile ilgili olarak 2011 yılı Aralık ayında yayımlanan Erdem&Erdem Hukuk Postası’ndaki makale ayrıntılı açıklamaları bulabilirsiniz.
TTK’nın tür değiştirme hükümleri, sadece ticaret şirketlerinin birbirine dönüşmesini değil aynı zamanda bir tüzel kişiliği olmayan ticari işletmeye ilişkin tür değişikliklerini de düzenlemektedir. Ticaret Sicili Yönetmeliği[2] de ticari işletmenin tür değiştirmesine ilişkin özel ve ayrıntılı düzenlemeler getirmiştir.
Bu ayki makalemizde TTK ve Ticaret Sicili Yönetmeliği hükümleri uyarınca ticaret şirketlerinin ticari işletmeye ve ticari işletmenin şirkete dönüşümü ele alınacaktır.
Ticari İşletmenin Ticaret Şirketine Dönüşmesi
TTK ticari işletmeyi, esnaf işletmesini aşan, gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü bir işletme olarak tanımlamıştır. TTK m. 11/3 uyarınca ticari işletmenin, kendisine sürekli olarak özgülenen malvarlığı unsurlarını içerdiği kabul olunur. Yani ticari işletme, tüzel kişiliği olmayan ve yukarıda belirtilen özellikleri haiz bir işletmedir.
TTK m. 194/2 uyarınca bir ticari işletme, ticaret şirketine dönüşebilir. Böylelikle, tüzel kişiliği olmayan ticari işletme, tüzel kişiliği olan ticaret şirketine dönüşebilecektir. TTK, bu işlem ile ilgili olarak ticaret şirketlerinin tür değiştirmesine ilişkin hükümlerin (m. 182 ila 193) kıyasen uygulanacağını düzenlenmiştir.
Bu hükümler kapsamında, ticari işletmenin dönüşeceği şirket türünün kuruluşuna ilişkin hükümler uygulama alanı bulacaktır. Dolayısıyla ilgili şirketin kuruluşu için gerekli belgeler hazırlanacak ve işlemler gerçekleştirilecektir. Hakların korunması, bilançonun hazırlanması, tür değiştirme planı ve raporunun hazırlanmasına ilişkin hükümler de kıyasen uygulanacaktır. Ancak ticari işletme bir tüzel kişi olmadığı ve genel kurul gibi bir organı bulunmadığı için tür değiştirme kararı alınmayacaktır.
Aynı şekilde, yeni türe dönüştürülen şirketin eskisinin devamı olduğu kuralı da geçerli olacaktır (TTK m. 180). Yani tür değiştirme sonucunda oluşan ticaret şirketi, ticari işletmenin devamı kabul edilecektir.
Ticaret Sicili Yönetmeliği, ticari işletmenin ticaret şirketine dönüşmesi halinde, ek olarak ticari işletmenin malvarlığı unsurlarının değerinin tespitine ilişkin yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavirin raporunun da sicile sunulacağını düzenler. Ayrıca, ticari işletmeye özgülenmiş malvarlığı unsurları arasında tapuya, gemi ve fikri mülkiyet sicillerine ve diğer sicillere kayıtlı mal ve hakların listesinin, kayıtlı oldukları sicillerin ve kayıtlara ilişkin bilgilerin bulunduğu bir beyanın da ticaret siciline sunulması gerekmektedir. Dolayısıyla ticari işletmenin malvarlığı ile bir bütün olarak yeni kurulacak şirkete aktarılması ve ticari işletmenin bütünlüğü ve devamını sağlamak amaçlanmıştır.
Ticaret Şirketinin Ticari İşletmeye Dönüşmesi
TTK, tüzel kişiliği haiz bir ticaret şirketinin de tüzel kişiliği olmayan ticari işletmeye dönüşmesine imkân tanır. Bu tür değiştirme sonucunda tüzel kişilik sona erecektir. Gerek TTK gerek Ticaret Sicili Yönetmeliği’ndeki açık hüküm uyarınca dönüşüm sonucunda tescil edilecek ticari işletme, ticaret şirketinin devamıdır.
TTK, bu işlem ile ilgili olarak kısa bir düzenleme getirerek (m. 194/3) ticaret şirketinin paylarının tümünü ticari işletmeyi işletecek kişi veya kişiler tarafından devralınması gerektiğini, dönüşülen ticari işletmenin de bu kişiler adına ticaret siciline tescil ve ilan edileceğini düzenler. Buna göre, dönüşecek ticaret şirketinin ortakları, tescil edilecek ticari işletmenin malikleri olarak sicile tescil edilecektir. İlgili hüküm aynı zamanda kolektif ve komandit şirketlerin borçlarına ilişkin özel bir düzenleme getirir.
TTK, bu dönüşme halinde tür değiştirecek ticaret şirketinin tasfiyesi, tüzel kişiliğin nasıl son bulacağı hakkında herhangi bir düzenleme getirmemiştir. Birleşme ve bölünme işlemleri gibi yeni bir tasfiyesiz infisah hali düzenlendiği düşünülmektedir.
Tasfiye hükümlerinin bulunmaması, özellikle alacaklıların korunması bakımından önem taşır. Herhangi bir hüküm getirilmediği cihetle, tür değiştiren şirketin borçlarından işletmeyi devralan kişilerin şahsen sorumlu olacakları sonucuna varılır. TTK’nın imkân tanığı tür değiştirme işlemleri uyarınca (m. 181) bir sermaye şirketi başka bir sermaye şirketi veya kooperatife dönüşebilir, sermaye şirketinin şahıs şirketine dönüşmesine izin verilmemiştir. Ancak m. 194 uyarınca sermaye şirketleri dahil tüm ticaret şirketleri, sorumluluk rejimi ne olursa olsun, ticari işletmeye dönüşebilir.
Olası sıkıntıların önüne geçebilmek amacıyla Ticaret Sicil Yönetmeliği daha ayrıntılı düzenlemeler ve ek yükümlülükler getirir. Yönetmelik ayrıca bu işlemin tescili için gerekli belgeleri düzenlemektedir.
Yönetmelik hükümleri uyarınca, dönüşen şirketin ortaklarının sorumlulukları ve iş sözleşmelerinden doğan borçlar hakkında TTK’nın 190 ve 194/3 maddelerinin uygulanacağı düzenlenmiştir. Böylelikle tür değiştirmeye hâkim olan ortakların sorumluluklarını düzenleyen hükmün ve kolektif ve komandit şirketlerin borçlarına ilişkin düzenlemenin de tüm ticari işletmeye dönüşme işlemlerine uygulanacağı öngörülmektedir.
Ticari işletmenin tür değiştiren şirket ortakları adına tescil edilmesi ve ortakların şirketin borçlarından şahsen sorumlu olmasının yaratabileceği olası sıkıntıları gidermek için Ticaret Sicili Yönetmeliği, TTK’da düzenlenmeyen yeni bir şart getirmektedir. Buna göre, sermayenin kaybı veya borca batıklık olmaları halinde anonim şirket ve limited şirketler ticari işletmeye dönüşemezler.
Sonuç
Ticaret şirketinin ticari işletmeye dönüşmesi ve ticari işletmenin ticaret şirketine dönüşmesi, TTK’nın getirdiği yeniliklerden biridir ve ilk defa TTK ve Ticaret Sicili Yönetmeliği kapsamında düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile ticari işletmeye ilişkin yeniden yapılandırma işlemleri kapsamında ticari işletmenin devrine ek olarak yeni bir mekanizma getirilmiştir. Tüzel kişiliği haiz bir şirket ile tüzel kişiliği olmayan işletme birbirine dönüşebilir ve bu işlem sonucunda tescil edilen ticaret şirketi veya ticari işletme, dönüşenin devamı niteliğindedir.
Özellikle ticaret şirketinin ticari işletmeye dönüşümü konusunda, tasfiyesiz infisah, alacaklıların korunması, borçlardan sorumluluk gibi hususların uygulamada sıkıntı yaratması olasıdır.
[1] 14 Şubat 2011 tarihli ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[2] 27 Ocak 2013 tarihli ve 28541 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Türkiye otomobil ve hafif ticari araç piyasası, 2000’li yılları sürekli yükselen, 2010’lu yılları ise yine yüksek ve stabil seyreden satış adetleriyle geride bıraktı. Bu dönemde pazarın büyümesinde, alım gücünün yüksekliği kadar, krediye kolay ulaşım ve ürün çeşitliliği de etkiliydi. Üretimin de benzer şekilde artmasıyla birlikte...
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) m. 638 ila TTK m. 640 arasında limited şirketlere özel düzenlenen çıkma ve çıkarılma kurumları ile anonim şirket yapısından farklı olarak limited şirket ortaklarına şirketten çıkma ve şirkete de ortağı çıkarma hakkı tanımaktadır...
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”), anonim şirketleri yönetim kurulunun idare ve temsil edeceği kuralını korur. TTK, temsil yetkisinin nasıl kullanılacağını, temsile yetkili kişilerin tescil ve ilanını, temsil yetkisinin devrini ve sınırlarını düzenler. Aşağıda yetkinin devri başta olmak üzere, anonim şirketlerde temsil yetkisi...
Adi ortaklıklar Türk Hukuku’nda 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (“TBK” veya “Kanun”) 620 ve 645. maddeleri arasında düzenlenir. Adi ortaklık sözleşmesi Kanun’da, iki veya daha fazla kişinin emeklerini veya mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendiği sözleşme olarak tanımlanır...
Birleşme ve devralma süreçleri; şirketlerin benliklerini ve hukuki statülerini en ciddi şekilde etkileyen hukuki süreçlerin başında gelir. Hukuki, vergisel, finansal ve operasyonel incelemelerin yürütülmesinin ardından taraflar işlemin gerçekleştirilmesi konusunda bir mutabakata vardığı takdirde müzakere süreci başlar...
Franchising, pazar erişimini ve marka bilinirliğini dünya çapında genişletmek için kullanılan popüler bir iş modelidir. Tek marka satma koşulu içeren mağaza sözleşmeleri (mono-brand store agreements) şeklindeki dağıtım sözleşmelerine kıyasla daha az yaygın olmasına rağmen franchising, lüks markaların dağıtım...
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu (“HGK”) 2019/149 E. 2022/894 K. sayılı 14.06.2022 tarihli kararında tüzel kişilik perdesinin aralanması teorisini, kredi sözleşmesinden kaynaklanan bir uyuşmazlıkta kefil ile borç alan şirket arasındaki ilişki bağlamında değerlendirdi. HGK, tüzel kişilik perdesinin aralanması...
Avrupa Birliği yabancı yatırımcılar için önemli bir yatırım merkezi olmaya devam ediyor. Avrupa Komisyonu’nun hazırladığı Avrupa Birliği’ne gelen doğrudan yabancı yatırımların izlenmesine ilişkin İkinci Yıllık Rapor’da yer alan verilere göre Avrupa Birliği 2021 yılında 117 Milyar Euro değerinde yabancı doğrudan...
Pay devrinin, bir sermaye şirketinin paylarına ilişkin hukuki işlemler arasında ilk akla gelen, uygulamada da en sık karşılaşılan işlem olduğu söylenebilir. Bununla beraber bir sermaye şirketinin payı, devir dışında işlemlere de konu olabilir. Bunlara ilişkin örnekler, uygulamada en sık görüldüğü ve öğreti tarafından...
Hızla büyüyen ve gelişen e-ticaret sektöründeki oyuncuların davranışlarını düzenlemek amacıyla 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun (E-ticaret Kanunu veya Kanun) kısa süre önce köklü bir değişime uğramıştı. 1 Ocak 2023 itibariyle yürürlüğe giren yeni düzenlemeler ile e-ticaret...
11 Haziran 2021'de Alman Federal Meclisi, yalnızca Alman şirketlerini değil, aynı zamanda bu şirketlerin yabancı ülkelerdeki (Türk kuruluşları dahil) tedarikçilerini de etkileyen Alman Tedarik Zinciri Uyum Yasası’nı (Lieferkettensorgfaltsgesetz) ("Yasa") onayladı. 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe giren...
İsviçre Federal Konseyi, 21 Aralık 2007 tarihinde şirketler hukukuna ilişkin değişiklikleri de içeren İsviçre Borçlar Kanunu revizyon taslağını onayladı. Federal Konsey 28 Kasım 2014 tarihinde taslak revizyonu görüşe açtı. Kapsamlı tartışmalar ve uzun bir yasalaşma sürecinin ardından, İsviçre Borçlar Kanunu'nda...
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun beşinci kitabı olan deniz ticaretine ilişkin hükümler altında dördüncü kısmı altında deniz ticareti sözleşmeleri düzenlenir. Bu bölümde düzenlenen sözleşme tipleri içerisinde uluslararası deniz taşımacılığı pratiğinde en sık kullanılan, üçüncü bölümde m.1138 vd. maddelerinde...
6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu (“SerPK”) ile geniş şekilde düzenlemeye gidilen en önemli konulardan biri de örtülü kazanç aktarımı yasağıdır. Mülga 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 15nci maddesinden daha geniş bir düzenleme getiren SerPK madde 21 ile düzenleyici kamu otoritesi olan...
Gelişmekte olan ticari faaliyetler ve özellikle inşaat, enerji ve madencilik alanlarında yapılmakta olan geniş çaplı yatırımlar neticesinde şirketler, güçlerini birleştirerek bu yatırımlara iştirak etmek ve gerek uzmanlıklarını, gerekse finansman imkânlarını birlikte kullanarak daha güçlü bir şekilde projelerde yer almak...
Türk Ticaret Kanunu (“TTK veya Kanun”) 159’uncu ve devam maddelerinde bölünme hükümlerine yer vererek, şirketlere farklı yapılanma modellerini uygulama ve yeni hukuki oluşumları hayata geçirme imkanı tanımaktadır. Şirketler bölünme yöntemini kullanarak belirli bir malvarlığı unsurunu veya unsurlarını...
FIDIC (Fédération Internationale Des Ingénieurs-Counseils) kısaltılmış adıyla anılan Müşavir ve Mühendisler Uluslararası Federasyonu, 1913 yılında kurulmuş bir meslek örgütüdür. Üyeleri çeşitli ülkelerden usulüne uygun olarak seçilmiş müşavir-mühendis birlikleri olup Örgüt’e üyelik her ülkeden tek bir meslek birliği...
INCOTERMS, milletlerarası ticarette sıklıkla kullanılan ticari terimleri açıklamak için Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) tarafından yayımlanan bir kurallar bütünü olarak tanımlanabilir. Anılan kuralların amacı, milletlerarası ticareti güvenli bir şekilde kolaylaştırmak ve hızlandırmaktadır...
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 31 Ekim 2012 tarihli Resmi Gazete ’de yayınlanarak yürürlüğe giren Limanlar Yönetmeliği (“Yönetmelik”) her bir liman için ayrı ayrı çıkarılmakta olan tüzük, yönetmelik ve talimatları tek bir Yönetmelikte bütünleştirmektedir. Bu yönde...
Kural olarak sözleşmeden doğan hak ve borçlar sadece sözleşmenin tarafı olan alacaklı ve borçlu arasında hukukî sonuç doğurur. Bu prensip hukukumuzda “sözleşmelerin nispiliği” olarak adlandırılır. Genel olarak, sözleşmenin tarafları dışındaki üçüncü kişiye bir edimin yerine getirilmesinin üstlenildiği...
Dijitalleşen dünyada büyüyen ve gelişen e-ticaretin kuralları değişiyor. Önceleri dijital pazarın odak noktası olarak gösterilen e-ticaret, çok geçmeden dijital ekonominin itici gücü olarak ifade edilmeye başladı. Ancak e-ticaretin büyüme hızı ve kısa süre içinde geçirdiği dönüşüm dikkate alındığında...
Bir şirketin feshi, tescil ile kazanılan tüzel kişiliğin ortadan kalkmasına yol açarak, şirketin sona erme sebeplerinden biri olarak karşımıza çıkan infisahın, özellikli bir görünümüdür. Hâkimin inşai hükmüyle bir şirketin feshine ve bunun doğal sonucu olarak sona ermesine yol açan bu özel dava türü...
Kontrol veya yönetimin bir ailenin üyelerine ait olduğu şirketler, aile şirketi olarak kabul edilir. Aile üyeleri, şirket kontrolünü sağlayan payları elinde tutabildiği gibi yönetim yetkisini de elinde bulundurur. Aile şirketleri, aile üyeleri için fırsat, güvence ve gelir demektir...
Türkiye 7 Aralık 1993 tarihli 3939 sayılı Kanun ile Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı için Mukavele Sözleşmesi’ne (“CMR”) katılmayı uygun buldu ve CMR Türkiye’de 31 Ekim 1995 tarihinde yürürlüğe girdi. CMR’nin 1/1 maddesi uyarınca, tarafların tabiiyeti ve ikamet yerinden bağımsız olarak...
Türk hukukunda adi ortaklıklar 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (“TBK”) 620 ve devamı maddelerinde düzenlenir. Adi ortaklık sözleşmesi, iki veya daha fazla kişinin emeklerini veya mallarını ortak bir amaca (nihai olarak kazanç elde etme amacına) ulaşmak üzere...
Anonim şirketlerde örtülü kazanç aktarımı, geniş anlamda şirket malvarlığının ilişkili taraflara aktarılmasını konu alan ve birçok farklı görünümü barındıran bir kavram olarak karşımıza çıkar. Sermaye piyasaları hukukunda kanun seviyesinde ve...
Çoğunlukla start-up yatırımlarında karşımıza çıkan sermaye iştirak sözleşmeleri, bir yatırımcının bir şirkette sermaye artırımı ile çıkarılacak yeni payları taahhüt ederek sermaye artırımına katılması ve pay sahibi olmasına ilişkin hüküm ve koşulları düzenler...
Belirli koşulları taşıdığı takdirde ıslak imza ile aynı hukuki sonuçları doğuran elektronik imza, pek çok hukuk sisteminde kendine yer edinmiş ve ticari hayatın hız kazanmasını sağlamıştır. Farklı hukuk sistemlerinde çeşitli türleri ve uygulamaları bulunsa da elektronik imzanın...
INCOTERMS, milletlerarası ticarette sıklıkla kullanılan ticari terimleri açıklamak için Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) tarafından yayımlanan bir kurallar dizisidir. Incoterms kurallarının amacı milletlerarası ticaretin güvenli ve hızlı bir şekilde yürütülmesine katkıda bulunmak ve bunu kolaylaştırmaktır...
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”), anonim şirketleri yönetim kurulunun idare ve temsil edeceği kuralını korur. TTK, temsil yetkisinin nasıl kullanılacağını, temsile yetkili kişilerin tescil ve ilanını, temsil yetkisinin devrini ve sınırlarını düzenler. Bu ayki hukuk postası makalesi, yetkinin devri başta olmak üzere...