Halka Açık Olmayan Anonim Şirketlerde Birikimli Oy
Giriş
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (“TTK”), pay sahibinin haklarından oy hakkını düzenleyen 434. maddesinin son fıkrası ile halka açık olmayan anonim şirketlerde birikimli oy kullanılması mümkün kılındı. 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu döneminde birikimli oy, yalnızca sermaye piyasası hukuku kapsamında halka açık anonim şirketler için kullanılabilen bir oy sistemi idi.
Hukuki Dayanak
TTK m. 434/4’te, halka açık olmayan anonim şirketlerde birikimli oy kullanılmasının Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın (“Bakanlık”) çıkaracağı bir tebliğ ile düzenlenebileceği öngörülmektedir. Bu düzenleme lafzen incelendiğinde, kanun metninin Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’na, birikimli oy sistemini düzenlemek veya düzenlememek hakkında bir takdir yetkisi tanıdığı; başka bir ifadeyle, Bakanlık’ın böyle bir tebliği düzenlemek ile yükümlü kılınmadığı anlaşılmaktadır. Ancak aynı maddenin gerekçesi incelendiğinde, Bakanlık’a böyle bir takdir yetkisi tanınmadığı; Bakanlık’a sadece, birikimli oyu çıkarılacak tebliğ ile düzenleme yetkisinin bırakıldığı anlaşılmaktadır.
TTK m. 434/4’ün metni ve gerekçesi arasındaki bu tutarsızlıkla birlikte “Halka Açık Olmayan AnonimŞirketlerin Genel Kurullarında BirikimliOy Kullanımınaİlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ” (“Tebliğ”) 29.08.2012 tarihli ve 28396 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı.
Birikimli Oya İlişkin Hükümlerin Yürürlüğü
Tebliğ’in “Yürürlük” başlıklı 9. maddesinde yürürlük tarihi olarak Resmi Gazete’de yayım tarihinin belirlendiği görülmektedir. Ancak, Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un (“Yürürlük Kanunu”) 6335 sayılı Kanun ile değişik 28. maddesinin birinci fıkrasında, Tebliğ’e dayanak teşkil eden TTK’nın 434. maddesinin, TTK’nın yürürlük tarihinden itibaren 12 ay sonra yürürlüğe gireceği öngörülmektedir. Böylece, birikimli oy için TTK’da ve Yürürlük Kanunu’nda öngörülen yürürlük süreleri ile Tebliğ’de öngörülen yürürlük sürelerinin birbiri ile örtüşmedikleri görülmektedir.
Tebliğ Hükümleri
Birikimli oy, şirketlerde çoğunluğa sahip olmayan pay sahiplerinin,şirketin yönetim kurulunaüye seçtirebilmelerini etkileyecek bir imkan olarak kabul edilmektedir. Birikimli oyun bu varlık nedeni, Tebliğ’in “Amaç” konulu birinci maddesine de yansımıştır. Anılan maddeye göre Tebliğ’in amacı, çoğunluğa sahip olmayan pay sahiplerinin,şirketin yönetim kurulunaüye seçtirebilmelerineimkansağlayacak birikimli oy kullanımına ilişkin usul ve esaslarıdüzenlemektir.Tebliğ’in kapsamına ilişkin ikinci maddesinde de Tebliğ’in, yönetim kuruluna üye seçiminde birikimli oyun kullanılacağını düzenlediği görülmektedir. Bu iki madde uyarınca, birikimli oyun sadece yönetim kuruluna üye seçiminde kullanılabileceği, genel kurulun alacağı diğer kararlarda birikimli oy yöntemi ile oy kullanılamayacağı sonucuna varılabilir.
Tebliğ’e göre birikimli oy genel kurula katılan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin kullanmaya yetkili olduğu oy sayısının, seçimi yapılacak yönetim kuruluüye sayısıileçarpılmasısuretiyle hesaplanır. Ancak birikimli oyun kullanımı Tebliğ’de bazı şartlar ile sınırlanmıştır.
Şöyle ki, Tebliğ’in beşinci maddesinde, genel kurulda birikimli oyun kullanılabileceği durumlar için olumlu ve olumsuz bazı şartlar öngörülmüştür. Birikimli oyun kullanılabilmesi için olumlu şartlar, birikimli oyun kullanılabilmesi yönünde esas sözleşmede açık bir hükmün bulunması ve yönetim kuruluüye sayısınınüçten az olmayacakşekilde sabit bir rakam olarak belirlenmişolmasıdır. Olumsuz şartlar ise esas sözleşmede TTK m. 360 uyarınca yönetim kurulunda belirli grupların temsil edilmesine ve/veya yönetim kuruluüyeliğine adayönerme hakkına ilişkin hükümlerin ve TTK m. 479 uyarınca paylara oyda imtiyaz tanınmasına ilişkin hükümlerin bulunmamasıdır.
Birikimli oyun kullanılma şekli de Tebliğ’in altıncı maddesinde düzenlenmektedir. Bu düzenlemeye göre birikimli oy, yazılıoy pusulalarıile kullanılır. Bu pusulalarda birikimli oyun dağılımıgösterilir ve oy kullanan kişinin sahip olduğu oy sayısı, adıve soyadıile imzasıyer alır. Yazılıoy pusulalarıgenel kurul toplantı başkanına sunulur. Ancak anılan madde, elektronik ortamda yapılacak genel kurul toplantılarına ilişkin mevzuat hükümlerini saklı tutmaktadır.
Temsilen oy kullanımına ilişkin önemli yenilikler içeren TTK ile uyum sağlamak adına, Tebliğ’in yedinci maddesinde, temsilci aracılığıyla birikimli oy kullanılması düzenlenmektedir. Bu maddeye göre, temsil belgesinde birikimli oy kullanımıyönünde bir talimat olmasa dahi, diğer pay sahiplerinin veya temsilcilerinin talebiüzerine genel kurulda birikimli oy kullanılmasının zorunlu olduğu durumlarda temsilci birikimli oy kullanır. Temsil belgesinde temsilciye toplam birikimli oy sayısının dağılımıkonusundaözel bir talimat verilmediyse dağılım miktarınıise temsilci belirler.
Tebliğ ayrıca, birikimli oyun kullanılmasına ilişkin hükümlere uyulmasını zorunlu kılmakta, bu hükümlerin uygulanmamasından ve uygulanmasının engellenmesinden veya uygulamanın etkisinin azaltılmasından ise yönetim kurulunu sorumlu tutmaktadır.
Sonuç
Daha önce de değinildiği üzere birikimli oy, TTK’dan önceki dönemde yalnıza halka açık anonim şirketler için mümkün kılınan bir oy kullanım sistemi idi. Ancak bu sistemin sadece halka açık anonim şirketlere tanınması ve halka açık olmayan anonim şirketlere tanınmamasının herhangi hukuksal bir sebebi bulunmamaktaydı. Bu nedenle, azınlıkta kalan pay sahiplerinin şirket yönetiminde daha etkin olmasını sağlayacak birikimli oyun halka açık olmayan anonim şirketlerde de öngörülmesi, TTK açısından isabetli bir yöntem olmuştur.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Türkiye otomobil ve hafif ticari araç piyasası, 2000’li yılları sürekli yükselen, 2010’lu yılları ise yine yüksek ve stabil seyreden satış adetleriyle geride bıraktı. Bu dönemde pazarın büyümesinde, alım gücünün yüksekliği kadar, krediye kolay ulaşım ve ürün çeşitliliği de etkiliydi. Üretimin de benzer şekilde artmasıyla birlikte...
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) m. 638 ila TTK m. 640 arasında limited şirketlere özel düzenlenen çıkma ve çıkarılma kurumları ile anonim şirket yapısından farklı olarak limited şirket ortaklarına şirketten çıkma ve şirkete de ortağı çıkarma hakkı tanımaktadır...
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”), anonim şirketleri yönetim kurulunun idare ve temsil edeceği kuralını korur. TTK, temsil yetkisinin nasıl kullanılacağını, temsile yetkili kişilerin tescil ve ilanını, temsil yetkisinin devrini ve sınırlarını düzenler. Aşağıda yetkinin devri başta olmak üzere, anonim şirketlerde temsil yetkisi...
Adi ortaklıklar Türk Hukuku’nda 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (“TBK” veya “Kanun”) 620 ve 645. maddeleri arasında düzenlenir. Adi ortaklık sözleşmesi Kanun’da, iki veya daha fazla kişinin emeklerini veya mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendiği sözleşme olarak tanımlanır...
Birleşme ve devralma süreçleri; şirketlerin benliklerini ve hukuki statülerini en ciddi şekilde etkileyen hukuki süreçlerin başında gelir. Hukuki, vergisel, finansal ve operasyonel incelemelerin yürütülmesinin ardından taraflar işlemin gerçekleştirilmesi konusunda bir mutabakata vardığı takdirde müzakere süreci başlar...
Franchising, pazar erişimini ve marka bilinirliğini dünya çapında genişletmek için kullanılan popüler bir iş modelidir. Tek marka satma koşulu içeren mağaza sözleşmeleri (mono-brand store agreements) şeklindeki dağıtım sözleşmelerine kıyasla daha az yaygın olmasına rağmen franchising, lüks markaların dağıtım...
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu (“HGK”) 2019/149 E. 2022/894 K. sayılı 14.06.2022 tarihli kararında tüzel kişilik perdesinin aralanması teorisini, kredi sözleşmesinden kaynaklanan bir uyuşmazlıkta kefil ile borç alan şirket arasındaki ilişki bağlamında değerlendirdi. HGK, tüzel kişilik perdesinin aralanması...
Avrupa Birliği yabancı yatırımcılar için önemli bir yatırım merkezi olmaya devam ediyor. Avrupa Komisyonu’nun hazırladığı Avrupa Birliği’ne gelen doğrudan yabancı yatırımların izlenmesine ilişkin İkinci Yıllık Rapor’da yer alan verilere göre Avrupa Birliği 2021 yılında 117 Milyar Euro değerinde yabancı doğrudan...
Pay devrinin, bir sermaye şirketinin paylarına ilişkin hukuki işlemler arasında ilk akla gelen, uygulamada da en sık karşılaşılan işlem olduğu söylenebilir. Bununla beraber bir sermaye şirketinin payı, devir dışında işlemlere de konu olabilir. Bunlara ilişkin örnekler, uygulamada en sık görüldüğü ve öğreti tarafından...
Hızla büyüyen ve gelişen e-ticaret sektöründeki oyuncuların davranışlarını düzenlemek amacıyla 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun (E-ticaret Kanunu veya Kanun) kısa süre önce köklü bir değişime uğramıştı. 1 Ocak 2023 itibariyle yürürlüğe giren yeni düzenlemeler ile e-ticaret...
11 Haziran 2021'de Alman Federal Meclisi, yalnızca Alman şirketlerini değil, aynı zamanda bu şirketlerin yabancı ülkelerdeki (Türk kuruluşları dahil) tedarikçilerini de etkileyen Alman Tedarik Zinciri Uyum Yasası’nı (Lieferkettensorgfaltsgesetz) ("Yasa") onayladı. 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe giren...
İsviçre Federal Konseyi, 21 Aralık 2007 tarihinde şirketler hukukuna ilişkin değişiklikleri de içeren İsviçre Borçlar Kanunu revizyon taslağını onayladı. Federal Konsey 28 Kasım 2014 tarihinde taslak revizyonu görüşe açtı. Kapsamlı tartışmalar ve uzun bir yasalaşma sürecinin ardından, İsviçre Borçlar Kanunu'nda...
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun beşinci kitabı olan deniz ticaretine ilişkin hükümler altında dördüncü kısmı altında deniz ticareti sözleşmeleri düzenlenir. Bu bölümde düzenlenen sözleşme tipleri içerisinde uluslararası deniz taşımacılığı pratiğinde en sık kullanılan, üçüncü bölümde m.1138 vd. maddelerinde...
6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu (“SerPK”) ile geniş şekilde düzenlemeye gidilen en önemli konulardan biri de örtülü kazanç aktarımı yasağıdır. Mülga 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 15nci maddesinden daha geniş bir düzenleme getiren SerPK madde 21 ile düzenleyici kamu otoritesi olan...
Gelişmekte olan ticari faaliyetler ve özellikle inşaat, enerji ve madencilik alanlarında yapılmakta olan geniş çaplı yatırımlar neticesinde şirketler, güçlerini birleştirerek bu yatırımlara iştirak etmek ve gerek uzmanlıklarını, gerekse finansman imkânlarını birlikte kullanarak daha güçlü bir şekilde projelerde yer almak...
Türk Ticaret Kanunu (“TTK veya Kanun”) 159’uncu ve devam maddelerinde bölünme hükümlerine yer vererek, şirketlere farklı yapılanma modellerini uygulama ve yeni hukuki oluşumları hayata geçirme imkanı tanımaktadır. Şirketler bölünme yöntemini kullanarak belirli bir malvarlığı unsurunu veya unsurlarını...
FIDIC (Fédération Internationale Des Ingénieurs-Counseils) kısaltılmış adıyla anılan Müşavir ve Mühendisler Uluslararası Federasyonu, 1913 yılında kurulmuş bir meslek örgütüdür. Üyeleri çeşitli ülkelerden usulüne uygun olarak seçilmiş müşavir-mühendis birlikleri olup Örgüt’e üyelik her ülkeden tek bir meslek birliği...
INCOTERMS, milletlerarası ticarette sıklıkla kullanılan ticari terimleri açıklamak için Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) tarafından yayımlanan bir kurallar bütünü olarak tanımlanabilir. Anılan kuralların amacı, milletlerarası ticareti güvenli bir şekilde kolaylaştırmak ve hızlandırmaktadır...
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 31 Ekim 2012 tarihli Resmi Gazete ’de yayınlanarak yürürlüğe giren Limanlar Yönetmeliği (“Yönetmelik”) her bir liman için ayrı ayrı çıkarılmakta olan tüzük, yönetmelik ve talimatları tek bir Yönetmelikte bütünleştirmektedir. Bu yönde...
Kural olarak sözleşmeden doğan hak ve borçlar sadece sözleşmenin tarafı olan alacaklı ve borçlu arasında hukukî sonuç doğurur. Bu prensip hukukumuzda “sözleşmelerin nispiliği” olarak adlandırılır. Genel olarak, sözleşmenin tarafları dışındaki üçüncü kişiye bir edimin yerine getirilmesinin üstlenildiği...
Dijitalleşen dünyada büyüyen ve gelişen e-ticaretin kuralları değişiyor. Önceleri dijital pazarın odak noktası olarak gösterilen e-ticaret, çok geçmeden dijital ekonominin itici gücü olarak ifade edilmeye başladı. Ancak e-ticaretin büyüme hızı ve kısa süre içinde geçirdiği dönüşüm dikkate alındığında...
Bir şirketin feshi, tescil ile kazanılan tüzel kişiliğin ortadan kalkmasına yol açarak, şirketin sona erme sebeplerinden biri olarak karşımıza çıkan infisahın, özellikli bir görünümüdür. Hâkimin inşai hükmüyle bir şirketin feshine ve bunun doğal sonucu olarak sona ermesine yol açan bu özel dava türü...
Kontrol veya yönetimin bir ailenin üyelerine ait olduğu şirketler, aile şirketi olarak kabul edilir. Aile üyeleri, şirket kontrolünü sağlayan payları elinde tutabildiği gibi yönetim yetkisini de elinde bulundurur. Aile şirketleri, aile üyeleri için fırsat, güvence ve gelir demektir...
Türkiye 7 Aralık 1993 tarihli 3939 sayılı Kanun ile Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı için Mukavele Sözleşmesi’ne (“CMR”) katılmayı uygun buldu ve CMR Türkiye’de 31 Ekim 1995 tarihinde yürürlüğe girdi. CMR’nin 1/1 maddesi uyarınca, tarafların tabiiyeti ve ikamet yerinden bağımsız olarak...
Türk hukukunda adi ortaklıklar 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (“TBK”) 620 ve devamı maddelerinde düzenlenir. Adi ortaklık sözleşmesi, iki veya daha fazla kişinin emeklerini veya mallarını ortak bir amaca (nihai olarak kazanç elde etme amacına) ulaşmak üzere...
Anonim şirketlerde örtülü kazanç aktarımı, geniş anlamda şirket malvarlığının ilişkili taraflara aktarılmasını konu alan ve birçok farklı görünümü barındıran bir kavram olarak karşımıza çıkar. Sermaye piyasaları hukukunda kanun seviyesinde ve...
Çoğunlukla start-up yatırımlarında karşımıza çıkan sermaye iştirak sözleşmeleri, bir yatırımcının bir şirkette sermaye artırımı ile çıkarılacak yeni payları taahhüt ederek sermaye artırımına katılması ve pay sahibi olmasına ilişkin hüküm ve koşulları düzenler...
Belirli koşulları taşıdığı takdirde ıslak imza ile aynı hukuki sonuçları doğuran elektronik imza, pek çok hukuk sisteminde kendine yer edinmiş ve ticari hayatın hız kazanmasını sağlamıştır. Farklı hukuk sistemlerinde çeşitli türleri ve uygulamaları bulunsa da elektronik imzanın...
INCOTERMS, milletlerarası ticarette sıklıkla kullanılan ticari terimleri açıklamak için Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) tarafından yayımlanan bir kurallar dizisidir. Incoterms kurallarının amacı milletlerarası ticaretin güvenli ve hızlı bir şekilde yürütülmesine katkıda bulunmak ve bunu kolaylaştırmaktır...
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”), anonim şirketleri yönetim kurulunun idare ve temsil edeceği kuralını korur. TTK, temsil yetkisinin nasıl kullanılacağını, temsile yetkili kişilerin tescil ve ilanını, temsil yetkisinin devrini ve sınırlarını düzenler. Bu ayki hukuk postası makalesi, yetkinin devri başta olmak üzere...