Anonim Şirketlerde Primli Sermaye Artırımı
Gaye Spolitis, Stj. Av. Verda Toy
Giriş
Türk hukukunda anonim şirketlerde primli pay çıkarılması imkanı 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu (“SerPK”) çerçevesinde düzenlenir. Bu kapsamda esas ve kayıtlı sermaye sistemlerinde anonim şirketler tarafından primli sermaye artırımı yapılmasına ilişkin esaslar ve artırım prosedürü aşağıda incelenir.
Primli Pay İhracı ve Kullanımı
Anonim şirketlerin kuruluşları veya sermaye artırımları esnasında şirket paylarının itibari değerinin üzerinde bir bedelle pay çıkarılması mümkündür. Bu durumda payların itibari değerini aşan olumlu fark prim olarak ifade edilir. Dolayısıyla prim şirket paylarının ihracı sırasında itibari değerlerinin üzerinde bir fiyata satılmaları ile oluşmakta olup, pay sahiplerinin itibari değer üzerindeki meblağlara kendi paylarını satmaları bu kapsamda değerlendirilmez.
Uygulamada primli pay ihraç edilmesi yoluyla sermaye artırımı yapılması özellikle şirket malvarlığının şirket sermayesini önemli ölçüde aştığı hallerde önem arz eder. Gerek mevcut pay sahiplerinin katıldığı sermaye artırımları, gerekse dışarıdan yatırımcıların şirkete finansman sağlaması amacıyla yapılan birleşme ve devralma işlemlerinden kaynaklanan sermaye artırımlarında primli pay ihraç edilmesi şirketteki pay sahipliği oranlarının ve ortaklık yapısının dürüstlük kuralına aykırı şekilde bozulmasını önleyerek şirkete fon girmesini sağlar[1].
Bu bakımdan primli pay ihraç edilerek yapılan sermaye artırımlarında hem şirkete fon sağlanması mümkün olur hem de primsiz yapılacak sermaye artırımına katılamayan mevcut pay sahiplerinin paylarının sulandırılması engellenmiş olur. Doktrinde ve yargı kararlarında anonim ortaklığın malvarlığının esas sermayesinden fazla olduğu, dolayısıyla payların cari değerlerinin itibari değerinden yüksek bulunduğu hallerde primsiz pay çıkarılarak yapılacak sermaye artırımının mevcut ortakları eşit işlem ilkesi, dürüstlük kuralı ve hakların sakınılarak kullanılması ilkelerine aykırılık teşkil edebileceği dolayısıyla yapılan sermaye artırımının geçerliliğini etkileyebileceği değerlendirilmiştir[2]. Bu bakımdan doktrinde şirket özvarlıklarının sermayeyi aştığı hallerde primli pay çıkarılmasının zorunlu hale gelebileceği belirtilir[3].
Primli Pay İhracı Yoluyla Sermaye Artırım Usulü
TTK ve SerPK kapsamında hem esas sermaye sistemini hem de kayıtlı sermaye sistemini benimseyen anonim şirketlerin primli pay ihracı yoluyla sermaye artırımı yapması mümkündür, bu şirketler açısından izlenecek usuller detaylı bir şekilde aşağıda yer alır.
Esas Sermaye Sisteminde Artırım Kararı Alınması
Esas sermaye sistemini benimseyen şirketler bakımından TTK m. 347 uyarınca primli pay çıkarılması şirket esas sözleşmesinde, bu yönde hüküm olması veya şirket genel kurulunun bu yönde karar almasına bağlıdır. Primli pay çıkarılmasına ilişkin karar alınacak genel kurul toplantısı için kanunda özel bir nisap öngörülmez, dolayısıyla primli pay çıkarılması hususundaki genel kurul kararı şirket esas sözleşmesinde daha ağır bir nisap öngörülmedikçe TTK m. 418 kapsamında öngörülen toplantı ve karar nisapları ile alınır. Genel kurul kararı ile esas sözleşmeye bu yönde hüküm konulmasının söz konusu olması halinde ise TTK m. 421’de öngörülen toplantı ve karar nisapları uygulanır.
Esas sermaye sisteminde yapılacak sermaye artırımında primli pay ihraç edilmesine karar verilmesi halinde artırıma katılacaklar tarafından gerçekleştirilecek sermaye taahhüdünün primi de içermesi gerekir (TTK m.459(2)). Ayrıca TTK m.459(3) atfıyla TTK m. 344 uyarınca taahhüt edilen sermayenin esas sözleşme veya kanun gereği tescilden önce ödenmesi gereken asgari miktarı ile birlikte primli pay taahhüt edilmesi halinde taahhüt edilen prim miktarının tamamının da tescilden önce ödenmesi ve primin ödendiğine dair banka dekontunun sicile tescil belgeleri ile birlikte sunulması zorunludur. İlaveten TTK m. 461 uyarınca primli pay çıkarılması halinde yönetim kurulu tarafından sicile sunulacak olan raporda primli pay çıkarılmasının sebepleri ve primin nasıl hesaplandığının da açıklanması gerekir.
Kayıtlı Sermaye Sisteminde Artırım Kararı Alınması
TTK m. 480 uyarınca kayıtlı sermaye sistemini kabul eden anonim şirketlerde esas sözleşme ile yönetim kuruluna primli pay çıkarma yetkisi tanınabilmektedir.
Bu hükme paralel olarak SerPK. m. 18 kapsamında yönetim kurulunun itibari değerinin üzerinde pay çıkarmasının esas sözleşme ile yetkili kılınmasına bağlı olduğu belirtilir. Dolayısıyla kayıtlı sermaye sistemi benimsendiği halde şirket esas sözleşmesinde primli pay çıkarılmasına ilişkin hüküm bulunmaması halinde primli pay ihracı ancak genel kurulun bu yönde karar alması ile mümkün olabilir[4].
Bunlara ek olarak SerPK. m. 12 uyarınca Sermaye Piyasası Kurulu (“SPK”) ihraç edilen payların piyasa fiyatlarının veya defter değerlerinin pay bedelinin itibari değeri üzerinde olması halinde ihraç olunacak payların primli fiyattan satılmasını ve yeni pay alma haklarının primli fiyattan kullanılmasını isteme yetkisine sahiptir.
TTK m. 460 uyarınca primli pay ihracı yoluyla sermaye artırımı yapılacak olması halinde prime dair kayıtları ve bunun uygulanması hakkındaki kuralları, esas sözleşmede öngörüldüğü şekilde ilan etmeli ve internet sitesinde yayımlamalı ve bu hususlarla kamuyu aydınlatma ilkesi uyarınca gerekli olan diğer konularda bilgi vermelidir.
İlaveten kayıtlı sermaye sistemine tabi halka açık anonim ortaklıklar bakımından SerPK. m. 12 kapsamında ihraç olunan bedellerin tamamen ve nakden ödenmesi öngörüldüğünden bu şirketlerde yapılacak sermaye artırımlarında yukarıdakinden farklı olarak prim ile birlikte tüm pay bedelinin tescilden önce ödenmesi gerekir.
Artırım Sonucu Elde Edilen Primler
TTK m. 519 uyarınca yeni payların çıkarılması dolayısıyla sağlanan primin, çıkarılma giderleri, itfa karşılıkları ve hayır amaçlı ödemeler için kullanılmamış bulunan kısmı genel kanuni yedek akçeye eklenmelidir. Aynı kanun maddesi uyarınca genel kanuni yedek akçe sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşmadığı takdirde, sadece zararların kapatılmasına, işlerin iyi gitmediği zamanlarda işletmeyi devam ettirmeye veya işsizliğin önüne geçmeye ve sonuçlarını hafifletmeye elverişli önlemler alınması için kullanılabilir. Dolayısıyla primli pay ihracından elde edilen anonim şirket gelirlerinin kanuni yedek akçe olarak ayrılması zorunlu olduğu gibi bu gelirler nitelikleri itibariyle kanuni yedek akçeler yukarıda belirtilen meblağa ulaşmadıkça ancak belirli amaçlar için kullanılabilecek bu sınırı aşan kanuni yedek akçelerin nasıl kullanılacağı ise genel kurul kararı ile belirlenebilir[5]. Genel kurulun TTK’da öngörülen sınırın aşılması halinde prim gelirlerinin pay sahiplerine dağıtılmasına karar verip veremeyeceği doktrinde tartışmalı olmakla birlikte T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 62030549-125[6-2014/105]-88462 sayılı ve 20.10.2015 tarihli özelgesinde belirttiği üzere TTK’da öngörülen sınırın aşılması halinde primlerin pay sahiplerine dağıtılabileceği anlaşılmaktadır.
[1] Reha Poroy, Ünal Tekinalp, Ersin Çamoğlu: Ortaklıklar Hukuku II, İstanbul 2017, s.211.
[2] Reha Poroy, Ünal Tekinalp, Ersin Çamoğlu: Ortaklıklar Hukuku II, İstanbul 2017, s.210; Ali Paslı: Anonim Ortaklıkta Kontrol Sahibini Özel Durumu, İÜHFM. C. LXVI, S.2, s.354; Emre Türkmen: 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Yeni Pay Alma Hakkına Genel Bir Bakış, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Şeref ERTAŞ’a Armağan, C. 19, Özel Sayı-2017, s. 2327; Anonim Şirketlerde Rüçhan Hakkının Sınırlanması veya Kaldırılması, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XVIII, Y. 2014, Sa. 1, s.13-,14.
[3] Feyzan Hayal Şehirali Çelik, İsmail Kırca, Çağlar Manavgat: Anonim Şirketler Hukuku, C.1, Ankara 2013, s. 329
[4] Feyzan Hayal Şehirali Çelik, İsmail Kırca, Çağlar Manavgat: Anonim Şirketler Hukuku, C.1, Ankara 2013, s. 330
[5] Reha Poroy, Ünal Tekinalp, Ersin Çamoğlu: Ortaklıklar Hukuku II, İstanbul 2017, s.323.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Türkiye otomobil ve hafif ticari araç piyasası, 2000’li yılları sürekli yükselen, 2010’lu yılları ise yine yüksek ve stabil seyreden satış adetleriyle geride bıraktı. Bu dönemde pazarın büyümesinde, alım gücünün yüksekliği kadar, krediye kolay ulaşım ve ürün çeşitliliği de etkiliydi. Üretimin de benzer şekilde artmasıyla birlikte...
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) m. 638 ila TTK m. 640 arasında limited şirketlere özel düzenlenen çıkma ve çıkarılma kurumları ile anonim şirket yapısından farklı olarak limited şirket ortaklarına şirketten çıkma ve şirkete de ortağı çıkarma hakkı tanımaktadır...
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”), anonim şirketleri yönetim kurulunun idare ve temsil edeceği kuralını korur. TTK, temsil yetkisinin nasıl kullanılacağını, temsile yetkili kişilerin tescil ve ilanını, temsil yetkisinin devrini ve sınırlarını düzenler. Aşağıda yetkinin devri başta olmak üzere, anonim şirketlerde temsil yetkisi...
Adi ortaklıklar Türk Hukuku’nda 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (“TBK” veya “Kanun”) 620 ve 645. maddeleri arasında düzenlenir. Adi ortaklık sözleşmesi Kanun’da, iki veya daha fazla kişinin emeklerini veya mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendiği sözleşme olarak tanımlanır...
Birleşme ve devralma süreçleri; şirketlerin benliklerini ve hukuki statülerini en ciddi şekilde etkileyen hukuki süreçlerin başında gelir. Hukuki, vergisel, finansal ve operasyonel incelemelerin yürütülmesinin ardından taraflar işlemin gerçekleştirilmesi konusunda bir mutabakata vardığı takdirde müzakere süreci başlar...
Franchising, pazar erişimini ve marka bilinirliğini dünya çapında genişletmek için kullanılan popüler bir iş modelidir. Tek marka satma koşulu içeren mağaza sözleşmeleri (mono-brand store agreements) şeklindeki dağıtım sözleşmelerine kıyasla daha az yaygın olmasına rağmen franchising, lüks markaların dağıtım...
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu (“HGK”) 2019/149 E. 2022/894 K. sayılı 14.06.2022 tarihli kararında tüzel kişilik perdesinin aralanması teorisini, kredi sözleşmesinden kaynaklanan bir uyuşmazlıkta kefil ile borç alan şirket arasındaki ilişki bağlamında değerlendirdi. HGK, tüzel kişilik perdesinin aralanması...
Avrupa Birliği yabancı yatırımcılar için önemli bir yatırım merkezi olmaya devam ediyor. Avrupa Komisyonu’nun hazırladığı Avrupa Birliği’ne gelen doğrudan yabancı yatırımların izlenmesine ilişkin İkinci Yıllık Rapor’da yer alan verilere göre Avrupa Birliği 2021 yılında 117 Milyar Euro değerinde yabancı doğrudan...
Pay devrinin, bir sermaye şirketinin paylarına ilişkin hukuki işlemler arasında ilk akla gelen, uygulamada da en sık karşılaşılan işlem olduğu söylenebilir. Bununla beraber bir sermaye şirketinin payı, devir dışında işlemlere de konu olabilir. Bunlara ilişkin örnekler, uygulamada en sık görüldüğü ve öğreti tarafından...
Hızla büyüyen ve gelişen e-ticaret sektöründeki oyuncuların davranışlarını düzenlemek amacıyla 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun (E-ticaret Kanunu veya Kanun) kısa süre önce köklü bir değişime uğramıştı. 1 Ocak 2023 itibariyle yürürlüğe giren yeni düzenlemeler ile e-ticaret...
11 Haziran 2021'de Alman Federal Meclisi, yalnızca Alman şirketlerini değil, aynı zamanda bu şirketlerin yabancı ülkelerdeki (Türk kuruluşları dahil) tedarikçilerini de etkileyen Alman Tedarik Zinciri Uyum Yasası’nı (Lieferkettensorgfaltsgesetz) ("Yasa") onayladı. 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe giren...
İsviçre Federal Konseyi, 21 Aralık 2007 tarihinde şirketler hukukuna ilişkin değişiklikleri de içeren İsviçre Borçlar Kanunu revizyon taslağını onayladı. Federal Konsey 28 Kasım 2014 tarihinde taslak revizyonu görüşe açtı. Kapsamlı tartışmalar ve uzun bir yasalaşma sürecinin ardından, İsviçre Borçlar Kanunu'nda...
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun beşinci kitabı olan deniz ticaretine ilişkin hükümler altında dördüncü kısmı altında deniz ticareti sözleşmeleri düzenlenir. Bu bölümde düzenlenen sözleşme tipleri içerisinde uluslararası deniz taşımacılığı pratiğinde en sık kullanılan, üçüncü bölümde m.1138 vd. maddelerinde...
6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu (“SerPK”) ile geniş şekilde düzenlemeye gidilen en önemli konulardan biri de örtülü kazanç aktarımı yasağıdır. Mülga 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 15nci maddesinden daha geniş bir düzenleme getiren SerPK madde 21 ile düzenleyici kamu otoritesi olan...
Gelişmekte olan ticari faaliyetler ve özellikle inşaat, enerji ve madencilik alanlarında yapılmakta olan geniş çaplı yatırımlar neticesinde şirketler, güçlerini birleştirerek bu yatırımlara iştirak etmek ve gerek uzmanlıklarını, gerekse finansman imkânlarını birlikte kullanarak daha güçlü bir şekilde projelerde yer almak...
Türk Ticaret Kanunu (“TTK veya Kanun”) 159’uncu ve devam maddelerinde bölünme hükümlerine yer vererek, şirketlere farklı yapılanma modellerini uygulama ve yeni hukuki oluşumları hayata geçirme imkanı tanımaktadır. Şirketler bölünme yöntemini kullanarak belirli bir malvarlığı unsurunu veya unsurlarını...
FIDIC (Fédération Internationale Des Ingénieurs-Counseils) kısaltılmış adıyla anılan Müşavir ve Mühendisler Uluslararası Federasyonu, 1913 yılında kurulmuş bir meslek örgütüdür. Üyeleri çeşitli ülkelerden usulüne uygun olarak seçilmiş müşavir-mühendis birlikleri olup Örgüt’e üyelik her ülkeden tek bir meslek birliği...
INCOTERMS, milletlerarası ticarette sıklıkla kullanılan ticari terimleri açıklamak için Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) tarafından yayımlanan bir kurallar bütünü olarak tanımlanabilir. Anılan kuralların amacı, milletlerarası ticareti güvenli bir şekilde kolaylaştırmak ve hızlandırmaktadır...
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 31 Ekim 2012 tarihli Resmi Gazete ’de yayınlanarak yürürlüğe giren Limanlar Yönetmeliği (“Yönetmelik”) her bir liman için ayrı ayrı çıkarılmakta olan tüzük, yönetmelik ve talimatları tek bir Yönetmelikte bütünleştirmektedir. Bu yönde...
Kural olarak sözleşmeden doğan hak ve borçlar sadece sözleşmenin tarafı olan alacaklı ve borçlu arasında hukukî sonuç doğurur. Bu prensip hukukumuzda “sözleşmelerin nispiliği” olarak adlandırılır. Genel olarak, sözleşmenin tarafları dışındaki üçüncü kişiye bir edimin yerine getirilmesinin üstlenildiği...
Dijitalleşen dünyada büyüyen ve gelişen e-ticaretin kuralları değişiyor. Önceleri dijital pazarın odak noktası olarak gösterilen e-ticaret, çok geçmeden dijital ekonominin itici gücü olarak ifade edilmeye başladı. Ancak e-ticaretin büyüme hızı ve kısa süre içinde geçirdiği dönüşüm dikkate alındığında...
Bir şirketin feshi, tescil ile kazanılan tüzel kişiliğin ortadan kalkmasına yol açarak, şirketin sona erme sebeplerinden biri olarak karşımıza çıkan infisahın, özellikli bir görünümüdür. Hâkimin inşai hükmüyle bir şirketin feshine ve bunun doğal sonucu olarak sona ermesine yol açan bu özel dava türü...
Kontrol veya yönetimin bir ailenin üyelerine ait olduğu şirketler, aile şirketi olarak kabul edilir. Aile üyeleri, şirket kontrolünü sağlayan payları elinde tutabildiği gibi yönetim yetkisini de elinde bulundurur. Aile şirketleri, aile üyeleri için fırsat, güvence ve gelir demektir...
Türkiye 7 Aralık 1993 tarihli 3939 sayılı Kanun ile Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı için Mukavele Sözleşmesi’ne (“CMR”) katılmayı uygun buldu ve CMR Türkiye’de 31 Ekim 1995 tarihinde yürürlüğe girdi. CMR’nin 1/1 maddesi uyarınca, tarafların tabiiyeti ve ikamet yerinden bağımsız olarak...
Türk hukukunda adi ortaklıklar 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (“TBK”) 620 ve devamı maddelerinde düzenlenir. Adi ortaklık sözleşmesi, iki veya daha fazla kişinin emeklerini veya mallarını ortak bir amaca (nihai olarak kazanç elde etme amacına) ulaşmak üzere...
Anonim şirketlerde örtülü kazanç aktarımı, geniş anlamda şirket malvarlığının ilişkili taraflara aktarılmasını konu alan ve birçok farklı görünümü barındıran bir kavram olarak karşımıza çıkar. Sermaye piyasaları hukukunda kanun seviyesinde ve...
Çoğunlukla start-up yatırımlarında karşımıza çıkan sermaye iştirak sözleşmeleri, bir yatırımcının bir şirkette sermaye artırımı ile çıkarılacak yeni payları taahhüt ederek sermaye artırımına katılması ve pay sahibi olmasına ilişkin hüküm ve koşulları düzenler...
Belirli koşulları taşıdığı takdirde ıslak imza ile aynı hukuki sonuçları doğuran elektronik imza, pek çok hukuk sisteminde kendine yer edinmiş ve ticari hayatın hız kazanmasını sağlamıştır. Farklı hukuk sistemlerinde çeşitli türleri ve uygulamaları bulunsa da elektronik imzanın...
INCOTERMS, milletlerarası ticarette sıklıkla kullanılan ticari terimleri açıklamak için Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) tarafından yayımlanan bir kurallar dizisidir. Incoterms kurallarının amacı milletlerarası ticaretin güvenli ve hızlı bir şekilde yürütülmesine katkıda bulunmak ve bunu kolaylaştırmaktır...
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”), anonim şirketleri yönetim kurulunun idare ve temsil edeceği kuralını korur. TTK, temsil yetkisinin nasıl kullanılacağını, temsile yetkili kişilerin tescil ve ilanını, temsil yetkisinin devrini ve sınırlarını düzenler. Bu ayki hukuk postası makalesi, yetkinin devri başta olmak üzere...