Rekabetin Korunması Hakkında Kanunda Değişiklikler
Giriş
Uzun süredir hazırlık aşamasında olan 7246 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“7246 sayılı Kanun”) 24.06.2020 tarihli ve 31165 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. 7246 sayılı Kanun 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’a (“4054 sayılı Kanun”) önemli değişiklikler getirmiştir.
7246 sayılı Kanun, 4054 sayılı Kanun’un kabulünden bugüne en kapsamlı değişiklikleri içerir ve 4054 sayılı Kanun’daki eksiklikler tamamlanmıştır. Şöyle ki 7246 sayılı Kanun 4054 sayılı Kanun’un 12 maddesinde teşebbüsleri ilgilendiren ve Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) organizasyonel yapısı ve rekabet uzmanlığına ilişkin değişiklikler yapar. Aşağıda özellikle teşebbüsleri ilgilendiren değişiklikler özetlenmektedir.
Muafiyet Sisteminde Değişiklik Yapıldı
4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi rekabeti kısıtlayan teşebbüsler arası anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararlarını yasaklamaktadır. Söz konusu yasak mutlak değildir ve 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde sayılan şartların sağlanması halinde teşebbüslerin muafiyet alması söz konusu olabilir.
Değişiklikten önce 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesi “Kurul, aşağıda belirtilen şartların tamamının varlığı halinde teşebbüsler arası anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birlikleri kararlarının 4 üncü madde hükümlerinin uygulanmasından muaf tutulmasına karar verebilir” şeklinde iken 7246 sayılı Kanun birlikte bu ifade “Aşağıda belirtilen şartların tamamının varlığı halinde, teşebbüsler arası anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararları 4 üncü madde hükümlerinin uygulanmasından muaftır” şeklinde değiştirilmiştir.
Bu kapsamda iki önemli değişiklik söz konusudur. Bunlardan ilki anlaşmalara muafiyet tanınması konusunda Kurum’un takdir yetkisi olup olmadığı yönündeki tartışma sona ermiştir. 7246 sayılı Kanun ile m. 5’te sayılan tüm şartların varlığı halinde anlaşmanın muafiyet alacağına ilişkin açıklık getirilmiştir.
İkincisi ise değişiklik öncesi m. 5’te Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) muafiyet kararı verebileceği düzenlenirken değişiklik sonrası Kurul ibaresi kaldırıldığından teşebbüslerin muafiyet almak amacıyla mahkemelere de başvurabilmesinin önünün açıldığı düşünülmektedir.
Bu kapsamda unutulmamalıdır ki teşebbüslerin anlaşmalarının m. 5’te sayılan şartları sağladığını düşünmesi halinde ‘kendi kendine değerlendirme’ (self-assessment) yapması mümkündür, Kurum’dan ya da mahkemeden bir izin alınması zorunluluk değildir. Ancak yanlış bir değerlendirme yapılmasının önüne geçmek için teşebbüslerin muafiyet başvurusu yapmak istemesi halinde Kurum ya da mahkemelere başvurması söz konusudur.
Yoğunlaşma Analizlerinde Hâkim Durum Testi Yerine “Etkin Rekabetin Önemli Ölçüde Azaltılması” Testi Getirildi
4054 sayılı Kanun’un 7. maddesinin birinci fıkrası, 7246 sayılı Kanun ile birleşme ve devralma işlemleri sonucunda ortaya çıkabilecek olan etkiler etkin rekabetin önemli ölçüde azalması testine tabi tutulacak şekilde değiştirilmiştir.
Değişiklik öncesi belirli bir işlem Kurum’a bildirilirken hâkim durum testi yapılırken artık Avrupa Birliği’nde de uygulanmakta olan etkin rekabetin önemli ölçüde azaltılması testi (significant impediment of effective competition) uygulamaya koyulmuştur. Bu kapsamda hâkim durumda olmak ya da mevcut hâkim durumun güçlendirilmesi birleşme ve devralmaların değerlendirilmesindeki tek hal olmaktan çıkıp etkin rekabetin önemli ölçüde azaldığı hallere birer örnek olarak ifade edilmiştir. Bu halde test kapsamında hâkim durum yaratmayan veya mevcut hâkim durumu güçlendirmeyen yoğunlaşma işlemlerine de müdahale edilmesine olanak olduğundan testin sınırlarının genişlediğinin söylenmesi yerindedir.
Rekabet Kurulu’na Yapısal Tedbir Uygulama Yetkisi Verildi
4054 sayılı Kanun’un 9. maddesinin birinci fıkrası değiştirilerek Kurul’un davranışsal tedbirlerin sonuç vermediği hallerde yapısal tedbirlere başvurabileceğine ilişkin düzenleme getirilmiştir. Bölünme, ayrıştırma ve ayırma olarak bilinen yapısal tedbirlere ancak davranışsal tedbirlerin uygulanmasından ve davranışsal tedbirlerle sonuç alınamadığının tespit edilmesinden sonra başvurulabilecektir.
Kurum’un Yerinde İnceleme Yetkileri Genişletildi
4054 sayılı Kanun’un 15. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yapılan değişiklikle Kurul’un yerinde inceleme yetkisinin kapsamı teşebbüslerin defterlerini, fiziki ve elektronik ortam ile bilişim sistemlerinde tutulan verilerini ve belgelerini kapsayacak şekilde detaylandırılmıştır.
Kurum’un yetkisi dahilinde yürüttüğü önaraştırma, soruşturmalar kapsamında teşebbüs ve teşebbüs birliklerinde incelemeler gerçekleştirmekte ve teşebbüs çalışanlarının bilgisayarlarını, e-maillerini, ajandalarını, Whatsapp yazışmalarını inceleyebilir. Bu kapsamda Kurul’un oldukça kapsamlı bir yetkisi bulunur. Söz konusu değişiklik ile yerinde inceleme yetkisinin kapsamı belirginleşmiştir ve uygulama ile Kanun metni arasında yeknesaklık sağlanmıştır.
De minimis Düzenlemesi
7246 sayılı Kanun ile 4054 sayılı Kanun’un 41. maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir:
“Kurul; pazar payı ve ciro gibi ölçütleri esas alarak rakipler arasında fiyat tespiti, bölge veya müşteri paylaşımı ve arz miktarının kısıtlanması gibi açık ve ağır ihlaller hariç olmak üzere, piyasada rekabeti kayda değer ölçüde kısıtlamayan anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği karar ve eylemlerini soruşturma konusu yapmayabilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurul tarafından çıkarılan tebliğ ile belirlenir.”
Söz konusu düzenleme ile Avrupa Birliği mevzuatı ile paralel şekilde rekabet üzerindeki etkisi düşük olan bazı anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği uygulamaları hakkında Kurul tarafından soruşturma açılmayabileceği hükme bağlanmıştır.
Avrupa Birliği’nde uygulanmakta olan De-minimis Notice (2014/C 291/01) kapsamında ağır ve açık ihlal olmaması ve ihlale taraf olan teşebbüslerin pazar payı toplamının %10’un aşağısında kalması; rakip olmamaları halinde ise %15’in altında kalması halinde soruşturma konusu yapılmayacağı düzenlenir. Söz konusu uygulamanın Türkiye’de ne şekilde uygulanacağına dair esaslar örneğin pazar payı, ciro gibi ölçütler Kurul tarafından çıkarılacak bir tebliğ ile önümüzdeki günlerde belirlenecektir.
Taahhüt ve Uzlaşma Mekanizmaları Getirildi
Kanun değişikliği ile getirilen ve teşebbüsler lehine olan iki önemli mekanizma ise taahhüt ve uzlaşmadır.
Taahhüt Mekanizması
4054 sayılı Kanun’un 9. maddesinin 3. fıkrası Kurul’un, karar almadan önce ilgili teşebbüs veya teşebbüs birliklerine ihlale ne şekilde son vereceklerine ilişkin görüşlerini yazılı olarak bildirebileceği düzenlenir. Bu kapsamda Kurul’un söz konusu madde kapsamında ceza vermeksizin, uyarı niteliğinde görüş gönderdiği ihlaller bulunur. Ancak Kanun’un 9/3. maddesi uyarınca verilen karar görüş niteliğinde olduğundan uygulamada sorunlarla karşılaşılmıştır.
Taahhüt mekanizması ile ise 4054 sayılı Kanun’un 4 (rekabeti kısıtlayıcı anlaşma, uyumlu eylem ve kararlar) ve 6. maddeleri (hâkim durumun kötüye kullanılması) kapsamında yürütülen bir önaraştırma ve soruşturma sırasında ilgili teşebbüslere taahhütname sunma olanağı getirilmiştir. Söz konusu taahhütlerin Kurul tarafından yeterli bulunması halinde, Kurul’un bu taahhütleri bağlayıcı hale getirmesi ve soruşturma açmamaya ya da mevcut soruşturmayı sona erdirmeye karar vermesi mümkündür.
Rakipler arası fiyat tespiti, bölge veya müşteri paylaşımı gibi ağır ihlallerin söz konusu olması halinde ise taahhütname verilmesi kabul edilmez. Buna ek olarak önaraştırma ya da soruşturmanın taahhüt verilmesi ile sonlandırılması mümkün olmakla birlikte i) Kararın alınmasına temel teşkil eden herhangi bir unsurda esaslı değişiklik olması, ii) İlgili teşebbüs veya teşebbüs birliklerinin verdikleri taahhütlere aykırı davranmaları, iii) Kararın taraflarca sunulan eksik, yanlış veya yanıltıcı bilgiye dayanılarak verilmiş olması hallerinde tekrar soruşturma açılabilir.
Uzlaşma Mekanizması
4054 sayılı Kanun’un 43. maddesi uyarınca soruşturma açıldıktan sonra soruşturma raporunun tebliğine kadar Kurul ilgililerin talebi üzerine veya resen açık ve ağır ihlaller dâhil tüm ihlaller için uzlaşma sürecini başlatabilir. Uzlaşma kapsamında ihlalin varlığının ve kapsamının kabul edilmesi gerekir ve uzlaşma mekanizması sonucunda idari para cezasında %25’e kadar indirim uygulanabilir. İlgili düzenleme ile soruşturmanın uzlaşma mekanizması ile sona erdirilmesi halinde dava yolunun kapatıldığı ve idari para cezası ve uzlaşma metninde yer alan hususların uzlaşmanın taraflarınca dava konusu yapılamayacağı ayrıca düzenlenir. Taahhüt ve uzlaşma mekanizmalarının ne şekilde uygulanacağına ilişkin ikincil düzenlemelerin belirleyici olması beklenir.
Sonuç
7246 sayılı Kanun ile birlikte 4054 sayılı Kanun’da uzun süredir yapılması beklenen pek çok değişiklik hayata geçirilmiş ve mevzuatımızın Avrupa Birliği rekabet hukuku mevzuatı ile uyumlaştırma sürecinde önemli bir adım atılmıştır. Muafiyet rejimi hususunda mahkemelerin yetkisinin ve Kurul’un uygulama yetkisi bulunan yapısal tedbirlerin uygulama ile birlikte belirlilik kazanması beklenmektedir. Taahhüt ve uzlaşma mekanizmalarının ve de minimis uygulamasının ise ikincil düzenlemeler doğrultusunda açıklık kazanması öngörülmektedir.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği’nin (“FIFA”) 16 Aralık 2022 tarihinde gerçekleştirilen toplantısında, FIFA Konseyi tarafından FIFA Futbol Menajerliği Talimatı (“Talimat”) onaylanmıştır. Bu Talimat’ta futbol menajerlerinin hak kazandıkları ücrete üst sınır getirilmesi, lisans koşullarına sınav zorunluluğunun...
Yeniden satış fiyatının belirlenmesi ihlali, son zamanlarda revize edilen AB Dikey Grup Muafiyet Yönetmeliği (VBER) kapsamında hala açık ve ağır (hardcore) bir kısıtlama olarak kabul edilmekte olup, bu da söz konusu ihlal türünün diğer bazı dikey anlaşma türlerinin aksine TFEU (Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Anlaşma)...
Rekabet hukukunda, özellikle birleşme ve devralma işlemleri bakımından teşebbüs kavramının doğru şekilde belirlenmesi son derece önemlidir. Ekonomik bütünlük kavramı, teşebbüslerin hangi ekonomik birimleri kapsadığını ortaya koyma amacı taşır. Ekonomik bütünlük ve aile bağları arasındaki ilişki ise özellikle...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) yerinde incelemenin engellenmesi nedeniyle sıklıkla idari para cezası verdiği, yerinde incelemelere ilişkin hem Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) hem de teşebbüslerin hukuki ve teknik tedbirler aldığı bugünlerde çarpıcı bir gelişme yaşandı. Anayasa Mahkemesi...
Bilişim teknolojilerinin günümüzde hızla gelişmesi ve internet kullanımının giderek artması sonucu ürün ve hizmetlerin tanıtımı ve tüketiciyle buluşmasında çevrimiçi reklamcılık önemli bir kaynak haline gelmiştir. Kullanıcı geçmişi, beğenileri gibi kullanıcıların internet üzerinde bıraktığı dijital ayak izleri aracılığıyla...
Seçici dağıtım sistemleri, sağlayıcıların anlaşma konusu malları veya hizmetleri sadece belirlenmiş kriterlere dayanarak seçtiği dağıtıcılara doğrudan veya dolaylı olarak satmayı taahhüt ettiği, bu dağıtıcıların da söz konusu malları veya hizmetleri yetkilendirilmemiş dağıtıcılara satmamayı...
Hiç şüphesiz COVID 19 pandemisinden beri Rekabet Kurumu’nun en yoğun çalıştığı sektörlerin başında hızlı tüketim malları geliyor. Bu dönemin en önemli gelişmelerinden biri perakendeciler hakkında başlayan soruşturmaların habercisi olan Hızlı Tüketim Malları Perakendeciliği (“HTM”) konusunda başlayan...
Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM” veya “Mahkeme”) 2020/67 E. 2022/139 K. sayılı 09.11.2022 tarihli kararında (“Karar”) ile 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un (“7246 sayılı Kanun”) bazı maddelerinin iptal edilmesi talep edilmiştir. Bu maddeler, 4054 sayılı...
Türk rekabet hukukunda, belirli birleşme ve devralma işlemlerinin hukuki geçerlilik kazanabilmesi için Rekabet Kurulu’ndan (“Kurul”) izin alınması zorunludur. 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“4054 sayılı Kanun”) 7. maddesi uyarınca Kurul, izne tabi birleşme ve devralma işlemlerini belirleme...
Rekabet Kurulu (Kurul) geçtiğimiz yıllarda banka ve finansal kuruluşlar hakkında yürüttüğü bir önaraştırma kapsamında, kendilerinden talep edilen bilgileri zamanında veya hiç sağlamadıkları gerekçesiyle bazı bankalar hakkında idari para cezası uygulanmasına karar vermişti. Kurul tarafından idari para cezasına...
Dünyaca ünlü bir ticaret şirketi olan Amazon, dünyanın en büyük çevrimiçi alışveriş platformunu işletir. Amazon, arka planda ticari kararları çoğunlukla ilgili pazar verilerinden beslenen otomatik sistemler tarafından yönlendirilen veri odaklı bir şirkettir. Bununla birlikte, Amazon’un bir platform olarak ikili bir rolü...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) yerinde inceleme yetkisi, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“4054 sayılı Kanun”) ihlal edilip edilmediğinin ortaya çıkarılmasında kullanılan en önemli araçların başında gelir. Bu yetkinin etkin bir şekilde kullanılması, incelemelerden verimli sonuçlar elde edilebilmesi...
Harese, ilginç bir Arapça kelime. Develerin çölde çok sevdiği bir diken vardır. Deve dikeni büyük bir hırsla yer. Öyle ki yedikçe ağzı kanar, ama yemeyi bırakmaz. Dikenin tadına, kendi kanının tuzlu tadı karışır. Bu karışık tat onu adeta çılgına çevirir. Kanadıkça yer. Sonunda kan kaybından...
Türkiye’nin önde gelen televizyon içerik sağlayıcısı Krea İçerik Hizmetleri ve Prodüksiyon A.Ş. (“Digiturk”), sıklıkla Rekabet Kurumuna (“Kurum”) yapılan şikayetlere konu olur ve incelendiğinde Rekabet Kurulunun (“Kurul”) neredeyse her yıl Digiturk hakkında karar aldığı görülür. Söz konusu kararlara...
Fransız Rekabet Otoritesi (Autorité de la Concurrence), çevrimiçi reklamcılık sektörüne ilişkin olarak Criteo SA’nın (“Criteo”) şikayeti üzerine başlatılan rekabet hukuku incelemesi çerçevesinde, Fransa pazarındaki rekabetçi endişeleri ortadan kaldırmak amacıyla Meta Platforms Inc., Meta Platforms Ireland Ltd...
Yerinde İncelemelerde Dijital Verilerin İncelenmesine İlişkin Kılavuz (“Kılavuz”) ile Rekabet Kurulu’na (“Kurul”) tanınan teşebbüse ait dijital ortamlarda inceleme yetkisinin kapsamı genişletilirken, günümüzde teşebbüs çalışanları tarafından dijital verilerin silinmesi gerekçesiyle teşebbüse...
Türk rekabet hukuku bakımından görece yeni bir ihlal türü olan hub and spoke karteli, bir pazarda yatay düzeydeki faaliyetleri ile tedarikçi veya perakendeci seviyesinde rakip olan iki bağımsız teşebbüsün, üretim veya dağıtım zincirinin farklı bir seviyesinde faaliyet gösteren bir başka teşebbüs aracılığıyla...
Uzlaşma mekanizması, Türk rekabet hukuku uygulamasına henüz yeni girmiştir. İlgili mekanizma 16.06.2020 tarihinde 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da (“Kanun”) yapılan değişiklikle yürürlüğe konmuş olup, yalnızca iki yıldan az bir süredir uygulamadadır...
E-pazaryeri platformları, ekonomiden aldıkları pay ve büyüme hızlarındaki artış nedeniyle dünya üzerindeki birçok rekabet otoritesinin olduğu gibi Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) da merceği altındadır. Kurum’un e-pazaryeri platformları hakkındaki inceleme sürecinin ilk adımı...
4 Mart 2022 tarihli ve 31768 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ (“Değişiklik Tebliği”) ile Rekabet Kurulu’ndan (“Kurul”) izin alınması gereken işlemlere ilişkin...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) BSH Ev Aletleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. (“BSH”) tarafından yetkili bayilerinin çevrimiçi pazaryerleri üzerinden satış yapmasının yasaklanması uygulamasına menfi tespit veya muafiyet tanınması talebini değerlendirdiği gerekçeli kararı yayınlandı...
Bir Mezopotamya efsanesi olan Şahmaran’ın Tarsus’ta geçtiği varsayılır. Efsaneye göre yılanların şahı, ölümsüz ve bilge “Şahmaran”dır. Şahmaran, yılanları ile birlikte mağarasında yaşayan güzel bir kadın olarak anlatılır. Yerin yedi kat altında yaşar, gövdesi yılan, başı...
COVID-19 salgını sürecinde, perakende gıda ve temizlik ürünleri ticareti ile iştigal eden zincir marketler ile üretici ve toptancı seviyesindeki tedarikçi teşebbüslerin fiyatlama davranışlarındaki rekabetçi endişeler nedeniyle Rekabet Kurumu...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) son dönemde yayınlanan kararlarına bakıldığında, yerinde incelemenin engellenmesi veya zorlaştırılmasına ilişkin verilen kararların sayısında geçmişe kıyasla önemli bir artış olduğu gözlemlenir. Bu durum, Kurul kararlarına da yansıdığı üzere...
Avrupa Komisyonu, 2019 yılından bu yana Credit Suisse, UBS, Barclays, RBS ve HSBC’nin döviz spot ticaret (spot trading - Forex) piyasasındaki danışıklı davranışlarını soruşturuyordu. Komisyon, 02.12.2021 tarihli son basın açıklaması ile soruşturmanın sonuçlandığını duyurdu...
Son yıllarda rekabet hukuku alanındaki değişim tam anlamıyla baş döndürücü. Özellikle dijitalleşme rekabet hukuku kurallarının adeta yeniden yazılmasını gerektiriyor. Rekabet hukuku e-ticaret ve dijital platformlar konusundaki tüm arayışların merkezinde...
Rekabet Hukukunda İhtiyati Tedbir: Türk Rekabet Kurulu’nun Perakendeciler, WhatsApp ve Trendyol Kararları