Federal Ticaret Komisyonu’nun Rekabet Etmeme Anlaşmalarına İlişkin Kararı
Giriş
Bilindiği üzere, işveren teşebbüsler arasında çalışanlarına yönelik olarak yapılan ücret belirleme ve çalışan ayartmama anlaşmaları ile rekabete duyarlı bilgi paylaşımları, Rekabet Kurumu da ("Rekabet Kurumu") dâhil olmak üzere, tüm dünyada rekabet otoritelerinin incelemesi altındadır.
Rekabet Kurulu ("Kurul") geçtiğimiz yıllarda Türkiye'de faaliyet gösteren birçok şirket hakkında kapsamlı soruşturmalar başlatmış ve işverenler arasında imzalanan çalışan ayartmama ve ücret belirleme anlaşmalarının kartel niteliğinde olduğu ve bu şekilde cezalandırılması gerektiği sonucuna varmıştır. Kurul ayrıca, işverenler arasında çalışanlarının ücret ve yan hakları ile ilgili bilgi paylaşımlarının da rekabete duyarlı bilgi alışverişi anlamına geleceğini ve bunun da dolaylı olarak ücret sabitleme anlaşmalarına yol açarak çalışanların iş değiştirme gücünü ve yeteneğini sınırlayabileceğini belirtmiştir.[1]
Her şeye rağmen, Kurul ve diğer rekabet otoriteleri, rekabet hukuku kapsamının sadece teşebbüsler ile sınırlı olmasından bahisle, sadece teşebbüsler arasındaki bu anlaşmaları ve bilgi değişimlerini incelediklerini, çalışanlar ile işverenler arasındaki iş sözleşmelerinde yer alan rekabet etmeme hükümlerinin kendi yetki alanlarının dışında olduğunu belirtmişlerdir.
Bu sırada, Amerika Birleşik Devletleri'nde çeşitli antitröst yasalarını uygulayan Federal Ticaret Komisyonu (“FTC”), çığır açan bir kararla, Amerika Birleşik Devletleri genelinde rekabet etmeme anlaşmalarının ve hükümlerinin kullanımını yasaklayan nihai bir kural yayınladı ("Nihai Kural").[2]
FTC’nin Nihai Kuralının Gerekçesi
Nihai Kural yayınlanmadan önce FTC, kamuoyuna 90 günlük bir yorum süresi tanıyarak rekabet etmeme yükümlülüklerinin yasaklanmasına yönelik bir kural önerisi yayınladı. İlgili süre boyunca FTC, 26.000 yorum aldığını ve bunların 25.000'inin rekabet etmeme şartlarının kullanımının yasaklanmasından yana olduğunu belirtti.[3]
Komisyon Üyesi Wilson, kural önerisine “durum özelinde bir değerlendirme yapılması yönündeki yüzlerce yıllık yasal emsalden radikal bir sapmayı temsil ettiğini” ve böyle bir kuralın “uzun süren davalara yol açacağını”[4] öne sürerek muhalefet etse de yorumları inceledikten sonra ve Wilson'ın karşı oyuna rağmen, FTC, yalnızca üst düzey yöneticiler için mevcut rekabet etmeme kurallarının kullanımı istisnasıyla rekabet etmeme kurallarını ülke çapında yasakladığı Nihai Kuralı yayınladı.
FTC, rekabet etmeme yükümlülüklerinin çalışanları genellikle işlerinde kalmaya, daha düşük ücretli bir alana geçmeye, iş değiştirmeye, işgücünden tamamen ayrılmaya ya da pahalı davalara karşı savunma yapmak zorunda kalmaya zorladığını belirtti. FTC ayrıca, rekabet etmeme şartlarının yenilikçiliği ve iş dinamizmini engellediğini, girişimcilerin rakip işletmeler kurmasını önlediğini ve sonuçta tüketicilere zarar verdiğini kanıtlayan kanıtlar olduğunu öne sürdü.
FTC ayrıca, işverenlerin yatırımlarını korumak için rekabet etmeme hükümleri kullanmak dışında birçok alternatife sahip olduğunu belirtmiştir. Nihai Kural’da işverenlerin hassas bilgilerinin korunması için rekabet yasağı yerine gizlilik anlaşmaları ("NDA") ve çeşitli ticari sır yasalarının sunduğu korumadan yararlanılabileceği belirtiliyor.
Nihai Kural
Nihai Kural kapsamında FTC, rekabet etmeme anlaşmalarının haksız rekabet yöntemi olduğuna ve dolayısıyla FTC Yasası’nın 5. bölümünü ihlal ettiğine karar verdi. Bu doğrultuda, işverenlerin çalışanlarıyla rekabet etmeme anlaşmaları yapmalarını ve/veya mevcut anlaşmaları uygulamalarını yasakladı.
Öte yandan, Nihai Kural 151.164 Amerikan dolarından fazla kazanan ve politika belirleyici pozisyonda olan çalışanlar olarak tanımlanan üst düzey yöneticilerle imzalanan rekabet etmeme sözleşmeleri için bir istisna içermektedir. FTC’nin Nihai Kuralına göre,
- Üst Düzey Yöneticiler için Rekabet Yasağı: Üst düzey yöneticiler için mevcut rekabet yasağı yürürlükte kalabilir. Ancak, işverenlerin üst düzey yöneticilerle yeni rekabet yasağı anlaşmaları yapmaları veya bunları yürürlüğe koymaları yasaktır.
- Diğer Çalışanlar için Rekabet Yasağı: Mevcut rekabet yasağı hükümleri yürürlük tarihinden sonra uygulanamaz ve işverenlerin yeni rekabet yasağı hükümleri getirmesi veya uygulaması yasaktır.
Karara göre, işverenler artık çalışanlarına rekabet etmeme anlaşmasının gelecekte kendilerine karşı uygulanmayacağına dair bildirimde bulunmak zorundadır.
FTC'ye göre, rekabet etmeme yükümlülüklerinin yasaklanması sağlık hizmetleri maliyetlerinin azalmasına, yeni firma kurma oranında %2,7'lik bir artışa, her yıl 8.500 yeni işletmenin kurulmasına, inovasyonda artışa ve önümüzdeki on yıl içinde işçilerin ücretlerinde 400-488 milyar dolar daha yüksek kazanca yol açacaktır.[5]
Nihai kural 4 Eylül 2024 tarihinde yürürlüğe girecek. Bununla birlikte, Teksas'ın Kuzey Bölgesi'nde bulunan küresel bir vergi hizmetleri firması olan Ryan LLC ("Davacı") tarafından, tüm yasama yetkilerinin Kongre'ye ait olduğu ve Kongre'nin Komisyon'a rekabet yasağı anlaşmalarının kategorik olarak haksız ve rekabete aykırı olup olmadığına karar verme yetkisi vermediği ve dolayısıyla FTC'nin bu kuralı yayınlamak için yasal yetkisinin bulunmadığı gerekçesiyle Nihai Kuralın iptali için bir dava açılmıştır.[6]
ABD Ticaret Odası da, rekabet yasaklarının hiçbir zaman federal düzeyde düzenlenmediğini ve yetki veren bir mevzuat olmadan federal kurumların daha önce rekabet yasağı anlaşmalarının ülke çapında düzenlenmesinde bir rol oynamaya çalışmadığı iddiasıyla Nihai Kural’a karşı ABD Teksas Doğu Bölgesi Bölge Mahkemesi’nde bir dava açtı.[7] Ticaret Odası, mevcut rekabet etmeme anlaşmalarının geçersiz kılınması ve işletmelerin ve çalışanlarının ileride bu tür anlaşmalar yapmalarının yasaklanmasıyla, gizlilik anlaşmalarının ve ticari sır davalarının işverenlerin gizli bilgilerini koruyabilmeleri için son derece yetersiz ve pahalı alternatifler olacağını öne sürmektedir. Bununla birlikte yargıç, benzer bir şikâyetin başka bir federal mahkemede açılmış olması halinde bölge mahkemesinin davayı nakletmesine, durdurmasına veya reddetmesine izin veren bir kuralı gerekçe göstererek Ticaret Odası'nın davasını askıya aldı. Yargıç ayrıca Ticaret Odası'nın Ryan'ın daha önce ayrı bir Teksas mahkemesinde açtığı davaya müdahil olmasına izin verdi.[8]
Sonuç
Açılan davalar ışığında, ABD mahkemelerinin Nihai Kuralı onaylayıp onaylamayacağı ve ABD'de işverenler ile çalışanlar arasında rekabet etmeme anlaşmalarının kullanımını yasaklayıp yasaklamayacağı gizemini korumaktadır. Benzer şekilde ve ABD'deki davaların sonucundan bağımsız olarak, rekabet otoritelerinin ve en önemlisi Rekabet Kurumu'nun rekabet yasağı hükümleri ve anlaşmalarının kullanımı konusunda FTC ile aynı yaklaşımı benimseyip benimsemeyeceği de bir muamma olarak kalmaya devam etmektedir. Bununla birlikte, FTC web sitesinde piyasa katılımcılarının kural yürürlüğe girdiğinde noncompete@ftc.gov adresine e-posta göndererek kuralın ihlal edildiğinden şüphelenilen bilgileri Rekabet Bürosu'na bildirebileceklerini açıkça belirtmektedir.
- Kurul'un 22-10/152-62 sayı ve 24.02.2022 tarihli kararı
- "FTC Announces Rule Banning Noncompetes" https://www.ftc.gov/news-events/news/press-releases/2024/04/ftc-announces-rule-banning-noncompetes adresinde mevcuttur.
- "FTC Announces Rule Banning Noncompetes" https://www.ftc.gov/news-events/news/press-releases/2024/04/ftc-announces-rule-banning-noncompetes adresinde mevcuttur.
- Komisyon Üyesi Christine S. Wilson'ın Rekabet Yasağı Maddesi Kuralı için Önerilen Kural Oluşturma Bildirimine İlişkin Muhalefet Beyanı https://www.ftc.gov/system/files/ftc_gov/pdf/p201000noncompetewilsondissent.pdf adresinde mevcuttur
- "FTC Announces Rule Banning Noncompetes" https://www.ftc.gov/news-events/news/press-releases/2024/04/ftc-announces-rule-banning-noncompetes adresinde mevcuttur.
- https://files.lbr.cloud/public/2024-04/Ryan.pdf?VersionId=0yu9qPkQFUOJ5XXAaZvtgXK4EzWprx7N
- https://www.uschamber.com/cases/antitrust-and-competition-law/chamber-v-ftc
- https://www.uschamber.com/assets/documents/Order-Chamber-v.-FTC-E.D.-Tex.pdf
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Otomotiv sektörü, dünyanın en büyük yatırımlarının yapıldığı sektörler arasında yer alır. Rekabet Kurulu’nun da (“Kurul”) yıllar içerisinde otomotiv sektörü ile yakından ilgilendiği, bu alanda çeşitli incelemeler ve çalışmalar yürüttüğü gözlenir...
Dijital platformların veri toplama ve işleme faaliyetleri kaynaklı rekabet endişelerine yönelik rekabet otoriteleri tarafından yürütülen incelemeler ve sonucunda uygulanan ağır yaptırımlar yoluna hız kesmeden devam ediyor...
Türkiye'deki startup ekosistemi son yıllarda önemli bir büyüme göstermektedir. 2023'ün son çeyreğinde 81 girişim, toplamda yaklaşık 60 milyon dolar yatırım aldı. 2022-2023 üçüncü çeyrek dönemleri karşılaştırıldığında ise yatırım sayıları benzer seviyelerde kalsa da yatırım miktarları düşüş gösterdi...
Topla-dağıt (hub and spoke) karteli, 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (“4054 sayılı Kanun”) kapsamında açıkça tanımlanmayan ve düzenlenmeyen bir ihlal türüdür. Topla-dağıt kartelinin unsurları bakımından yabancı rekabet otoritelerinin, özellikle Birleşik Krallık Rekabet ve Piyasalar...
Rekabet Kurulu (“Kurul”), Sunny Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş. (“Sunny”) hakkında verdiği kararla yeniden satış fiyatının tespitine yönelik kararlar dizisine bir yenisini daha ekledi. Kurul kararda Sunny’nin sağlayıcısı olduğu tüketici elektroniği ve küçük ev aletlerine yönelik yeniden satıcıların satış fiyatlarına müdahale...
Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) son dönemlerde hızlı tüketim malları, işgücü ve emek piyasası, ilaç ve çimento gibi son derece çeşitli sektörleri mercek altına aldığı görülmektedir. Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) Ekim ayında yayınlanan gerekçeli kararları incelendiğinde ise kozmetik sektöründe de yeniden satış...
Jules Verne, “Yeryüzünde her şeyin ömrü sınırlıdır, ilelebet var olacak bir şey insan elinden çıkamaz” der. Belki de değişim hepimizin hayatında değişmeyen tek kavram. İnsanlık iki büyük dünya savaşına ve sayısız kriz dönemine rağmen son yüzyılda büyük bir değişim ve dönüşüm içinde. Artık daha hızlı arabalar ve...
Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği’nin (“FIFA”) 16 Aralık 2022 tarihinde gerçekleştirilen toplantısında, FIFA Konseyi tarafından FIFA Futbol Menajerliği Talimatı (“Talimat”) onaylanmıştır. Bu Talimat’ta futbol menajerlerinin hak kazandıkları ücrete üst sınır getirilmesi, lisans koşullarına sınav zorunluluğunun...
Yeniden satış fiyatının belirlenmesi ihlali, son zamanlarda revize edilen AB Dikey Grup Muafiyet Yönetmeliği (VBER) kapsamında hala açık ve ağır (hardcore) bir kısıtlama olarak kabul edilmekte olup, bu da söz konusu ihlal türünün diğer bazı dikey anlaşma türlerinin aksine TFEU (Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Anlaşma)...
Rekabet hukukunda, özellikle birleşme ve devralma işlemleri bakımından teşebbüs kavramının doğru şekilde belirlenmesi son derece önemlidir. Ekonomik bütünlük kavramı, teşebbüslerin hangi ekonomik birimleri kapsadığını ortaya koyma amacı taşır. Ekonomik bütünlük ve aile bağları arasındaki ilişki ise özellikle...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) yerinde incelemenin engellenmesi nedeniyle sıklıkla idari para cezası verdiği, yerinde incelemelere ilişkin hem Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) hem de teşebbüslerin hukuki ve teknik tedbirler aldığı bugünlerde çarpıcı bir gelişme yaşandı. Anayasa Mahkemesi...
Bilişim teknolojilerinin günümüzde hızla gelişmesi ve internet kullanımının giderek artması sonucu ürün ve hizmetlerin tanıtımı ve tüketiciyle buluşmasında çevrimiçi reklamcılık önemli bir kaynak haline gelmiştir. Kullanıcı geçmişi, beğenileri gibi kullanıcıların internet üzerinde bıraktığı dijital ayak izleri aracılığıyla...
Seçici dağıtım sistemleri, sağlayıcıların anlaşma konusu malları veya hizmetleri sadece belirlenmiş kriterlere dayanarak seçtiği dağıtıcılara doğrudan veya dolaylı olarak satmayı taahhüt ettiği, bu dağıtıcıların da söz konusu malları veya hizmetleri yetkilendirilmemiş dağıtıcılara satmamayı...
Hiç şüphesiz COVID 19 pandemisinden beri Rekabet Kurumu’nun en yoğun çalıştığı sektörlerin başında hızlı tüketim malları geliyor. Bu dönemin en önemli gelişmelerinden biri perakendeciler hakkında başlayan soruşturmaların habercisi olan Hızlı Tüketim Malları Perakendeciliği (“HTM”) konusunda başlayan...
Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM” veya “Mahkeme”) 2020/67 E. 2022/139 K. sayılı 09.11.2022 tarihli kararında (“Karar”) ile 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un (“7246 sayılı Kanun”) bazı maddelerinin iptal edilmesi talep edilmiştir. Bu maddeler, 4054 sayılı...
Türk rekabet hukukunda, belirli birleşme ve devralma işlemlerinin hukuki geçerlilik kazanabilmesi için Rekabet Kurulu’ndan (“Kurul”) izin alınması zorunludur. 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“4054 sayılı Kanun”) 7. maddesi uyarınca Kurul, izne tabi birleşme ve devralma işlemlerini belirleme...
Rekabet Kurulu (Kurul) geçtiğimiz yıllarda banka ve finansal kuruluşlar hakkında yürüttüğü bir önaraştırma kapsamında, kendilerinden talep edilen bilgileri zamanında veya hiç sağlamadıkları gerekçesiyle bazı bankalar hakkında idari para cezası uygulanmasına karar vermişti. Kurul tarafından idari para cezasına...
Dünyaca ünlü bir ticaret şirketi olan Amazon, dünyanın en büyük çevrimiçi alışveriş platformunu işletir. Amazon, arka planda ticari kararları çoğunlukla ilgili pazar verilerinden beslenen otomatik sistemler tarafından yönlendirilen veri odaklı bir şirkettir. Bununla birlikte, Amazon’un bir platform olarak ikili bir rolü...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) yerinde inceleme yetkisi, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“4054 sayılı Kanun”) ihlal edilip edilmediğinin ortaya çıkarılmasında kullanılan en önemli araçların başında gelir. Bu yetkinin etkin bir şekilde kullanılması, incelemelerden verimli sonuçlar elde edilebilmesi...
Harese, ilginç bir Arapça kelime. Develerin çölde çok sevdiği bir diken vardır. Deve dikeni büyük bir hırsla yer. Öyle ki yedikçe ağzı kanar, ama yemeyi bırakmaz. Dikenin tadına, kendi kanının tuzlu tadı karışır. Bu karışık tat onu adeta çılgına çevirir. Kanadıkça yer. Sonunda kan kaybından...
Türkiye’nin önde gelen televizyon içerik sağlayıcısı Krea İçerik Hizmetleri ve Prodüksiyon A.Ş. (“Digiturk”), sıklıkla Rekabet Kurumuna (“Kurum”) yapılan şikayetlere konu olur ve incelendiğinde Rekabet Kurulunun (“Kurul”) neredeyse her yıl Digiturk hakkında karar aldığı görülür. Söz konusu kararlara...
Fransız Rekabet Otoritesi (Autorité de la Concurrence), çevrimiçi reklamcılık sektörüne ilişkin olarak Criteo SA’nın (“Criteo”) şikayeti üzerine başlatılan rekabet hukuku incelemesi çerçevesinde, Fransa pazarındaki rekabetçi endişeleri ortadan kaldırmak amacıyla Meta Platforms Inc., Meta Platforms Ireland Ltd...
Yerinde İncelemelerde Dijital Verilerin İncelenmesine İlişkin Kılavuz (“Kılavuz”) ile Rekabet Kurulu’na (“Kurul”) tanınan teşebbüse ait dijital ortamlarda inceleme yetkisinin kapsamı genişletilirken, günümüzde teşebbüs çalışanları tarafından dijital verilerin silinmesi gerekçesiyle teşebbüse...
Türk rekabet hukuku bakımından görece yeni bir ihlal türü olan hub and spoke karteli, bir pazarda yatay düzeydeki faaliyetleri ile tedarikçi veya perakendeci seviyesinde rakip olan iki bağımsız teşebbüsün, üretim veya dağıtım zincirinin farklı bir seviyesinde faaliyet gösteren bir başka teşebbüs aracılığıyla...
Uzlaşma mekanizması, Türk rekabet hukuku uygulamasına henüz yeni girmiştir. İlgili mekanizma 16.06.2020 tarihinde 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da (“Kanun”) yapılan değişiklikle yürürlüğe konmuş olup, yalnızca iki yıldan az bir süredir uygulamadadır...
E-pazaryeri platformları, ekonomiden aldıkları pay ve büyüme hızlarındaki artış nedeniyle dünya üzerindeki birçok rekabet otoritesinin olduğu gibi Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) da merceği altındadır. Kurum’un e-pazaryeri platformları hakkındaki inceleme sürecinin ilk adımı...
4 Mart 2022 tarihli ve 31768 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ (“Değişiklik Tebliği”) ile Rekabet Kurulu’ndan (“Kurul”) izin alınması gereken işlemlere ilişkin...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) BSH Ev Aletleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. (“BSH”) tarafından yetkili bayilerinin çevrimiçi pazaryerleri üzerinden satış yapmasının yasaklanması uygulamasına menfi tespit veya muafiyet tanınması talebini değerlendirdiği gerekçeli kararı yayınlandı...
Bir Mezopotamya efsanesi olan Şahmaran’ın Tarsus’ta geçtiği varsayılır. Efsaneye göre yılanların şahı, ölümsüz ve bilge “Şahmaran”dır. Şahmaran, yılanları ile birlikte mağarasında yaşayan güzel bir kadın olarak anlatılır. Yerin yedi kat altında yaşar, gövdesi yılan, başı...
COVID-19 salgını sürecinde, perakende gıda ve temizlik ürünleri ticareti ile iştigal eden zincir marketler ile üretici ve toptancı seviyesindeki tedarikçi teşebbüslerin fiyatlama davranışlarındaki rekabetçi endişeler nedeniyle Rekabet Kurumu...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) son dönemde yayınlanan kararlarına bakıldığında, yerinde incelemenin engellenmesi veya zorlaştırılmasına ilişkin verilen kararların sayısında geçmişe kıyasla önemli bir artış olduğu gözlemlenir. Bu durum, Kurul kararlarına da yansıdığı üzere...
Avrupa Komisyonu, 2019 yılından bu yana Credit Suisse, UBS, Barclays, RBS ve HSBC’nin döviz spot ticaret (spot trading - Forex) piyasasındaki danışıklı davranışlarını soruşturuyordu. Komisyon, 02.12.2021 tarihli son basın açıklaması ile soruşturmanın sonuçlandığını duyurdu...
Son yıllarda rekabet hukuku alanındaki değişim tam anlamıyla baş döndürücü. Özellikle dijitalleşme rekabet hukuku kurallarının adeta yeniden yazılmasını gerektiriyor. Rekabet hukuku e-ticaret ve dijital platformlar konusundaki tüm arayışların merkezinde...
Rekabet Hukukunda İhtiyati Tedbir: Türk Rekabet Kurulu’nun Perakendeciler, WhatsApp ve Trendyol Kararları