Rekabet Hukuku Soruşturmalarında Sunulan Taahhütler Türkiye ve Avrupa Birliği Uygulaması
Giriş
4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da (“4054 sayılı Kanun”) değişiklik yapılmasına dair 7246 sayılı Kanun (“Kanun”) 4 Haziran 2020 tarihli ve 31165 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kanun ile 4054 sayılı Kanun Türkiye rekabet hukuku uygulamasına birçok önemli değişiklik getirdi. Bunlardan biri de, 4054 sayılı Kanun’un düzenlenen “Soruşturmaya Başlanmasına” ilişkin 43’üncü maddeye Avrupa Birliği uygulamalarına da paralel şekilde soruşturmalarda taahhüt usulünün dâhil edilmesi ve bu uygulamanın Türkiye rekabet hukuku mevzuatına kazandırılmasıydı.
4054 sayılı Kanun’un 43’üncü maddesinin ilgili kısmı şu şekilde kaleme alındı:
“Yürütülmekte olan bir önaraştırma ya da soruşturma sürecinde 4’üncü veya 6’ncı madde kapsamında ortaya çıkan rekabet sorunlarının giderilmesine yönelik olarak ilgili teşebbüs ya da teşebbüs birliklerince taahhüt sunulabilir. Kurul söz konusu taahhütler yoluyla rekabet sorunlarının giderilebileceğine kanaat getirirse bu taahhütleri ilgili teşebbüs ya da teşebbüs birlikleri açısından bağlayıcı hale getirerek soruşturma açılmamasına veya açılmış bulunan soruşturmaya son verilmesine karar verebilir. Rakipler arasında fiyat tespiti, bölge veya müşteri paylaşımı ya da arz miktarının kısıtlanması gibi açık ve ağır ihlallerle ilgili olarak taahhüt kabul edilmez. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurul tarafından çıkarılan tebliğ ile belirlenir.”
İlgili madde uyarınca taraflar, 4054 sayılı Kanun’un 4 ya da 6’ıncı maddelerine ilişkin yürüyen bir incelemenin önaraştırma ya da soruşturma safhasında taahhüt sunabilir. Rekabet Kurulu (“Kurul”) sunulan taahhüdü uygun bulursa taahhüt taraflar açısından bağlayıcı hale gelir ve Kurul, soruşturma açılmaması ya da soruşturmaya son verilmesine karar verebilir. Öte yandan bazı ihlal tipleri bakımından taahhüt sunulamaz. Bunlar ise esasen Ceza Yönetmeliği’ndeki “kartel” tanımı ile de örtüşen, rakipler arasında fiyat tespiti, bölge veya müşteri paylaşımı ya da arz miktarının kısıtlanması gibi açık ve ağır ihlallerdir.
Kurul taahhüt ile önaraştırma ya da soruşturma kapattığı hallerde aşağıdaki durumlarda tekrar soruşturma açabilir:
- Kararın alınmasına temel teşkil eden herhangi bir unsurda esaslı değişiklik olması
- İlgili teşebbüs veya teşebbüs birliklerinin verdikleri taahhütlere aykırı davranmaları
- Kararın taraflarca sunulan eksik, yanlış veya yanıltıcı bilgiye dayanılarak verilmiş olması
Taahhüt uygulamasıyla olası rekabet karşıtı zararların büyümeden önlenmesi ve rekabet ihlallerinin tespiti için gerekli olan ayrıntılı inceleme süreçlerinin kamu ve teşebbüsler bakımından yol açabileceği zaman ve kaynak maliyetlerinden tasarruf edilmesi amaçlanır. Böylelikle söz konusu inceleme süreçleri, olağan inceleme süreçlerine kıyasla çok daha kısa sürede sonuçlandırılabilir. İlaveten, taraflar açısından, sürecin hızlı şekilde ilerlemesi ve neticede bir ihlal kararı olmaması onları taahhüt sunmaya teşvik edebilecek sebeplerdir. Avrupa Birliği mevzuatında 16.12.2002 tarih ve 1/2003 sayılı Tüzük’ün 9’uncu maddesinde düzenlenir. Bu kapsamda Kanun ile mevzuata giren taahhüt usulü ile Avrupa Birliği mevzuatına olan uyum artar.
Taahhüt Uygulamasının Hayata Geçişi
Haziran ayında gündemimize giren soruşturmalarda taahhüt uygulaması yürürlüğünden kısa bir zaman sonra hayata geçti ve gümrüklü geçici depolama hizmeti veren teşebbüslere yönelik hali hazırda yürüyen soruşturmada uygulandı. İlgili uygulama Rekabet Kurumu internet sitesinde yayımlanarak duyuruldu[1].
İlgili duyuru uyarınca, Kurul’un gümrüklü geçici depolama hizmeti veren teşebbüslerin 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal edip etmediklerinin tespiti amacıyla yürütülen soruşturma[2] kapsamında Havaalanları Yer Hizmetleri A.Ş. tarafından taahhüt sunuldu. Sunulan taahhüt, Kurulun 05.11.2020 tarihli toplantısında değerlendirilerek, teşebbüs tarafından sunulan taahhüdün rekabet sorunlarını gidereceği sonucuna ulaşıldı. Böylelikle, teşebbüsün talebi üzerine başlatılan taahhüt süreci bir ay gibi kısa bir süre içinde neticelendirildi ve anılan teşebbüs bakımından soruşturmaya son verildi.
Usul ve Esaslar
4054 sayılı Kanun’un 43’üncü maddesi uyarınca taahhüt sunmaya ilişkin usul ve esaslar, ileride Kurul tarafından çıkarılan tebliğ ile belirlenir. İlgili tebliğ henüz mevcut değildir. Teşebbüslerin yürüyen bir soruşturma içinde taahhüt vermek istemesi halinde Kurum’a bu konuda bir niyet dilekçesi sunarak toplantı talebinde bulunması ve soruşturmadaki rekabetçi endişeleri giderecek taahhütlerini açıklaması bekleniyor. Toplantı akabinde ise teşebbüsün, taahhüt metnini Kurul’a sunması ve bu konudaki Kurul kararını beklemesi gerekiyor.
Avrupa Birliği mevzuatına bakıldığında ise Komisyon’un Avrupa Birliği Anlaşması’nın 101 ve 102’inci maddelerinin uygulanmasına ilişkin kılavuzun yol gösterici olduğu görülür[3]. Kılavuz uyarınca taahhüt sunma niyetinde olan teşebbüs Rekabet Otoritesi ile iletişime geçer ve niyetini açıklar. Otorite ilgili tarafa bir toplantı daveti verir ve toplantıda soruşturma kapsamındaki rekabet hukuku endişelerini sunar. Taraflar toplantı sırasında soru sorabilir. Taraflar taahhüt teklifi ön metnini ve bazen de taahhüt taslağını uzman ekibine sunar. Uzman ekibi, sunulan taahhüt teklifinin rekabet hukuku endişelerini gidereceğine ve teşebbüsün yeterli derecede resmi taahhüt sunacağı konusundaki ciddiyetine karar verirse, Öninceleme Raporu sunmayı teklif eder. İlgili raporda dosyanın dayandığı temel olgular ve sona ermesi gereken rekabet endişeleri yer alır. Öninceleme raporu Komisyon’un bütün rekabetçi endişelerine değinmek veya öncesinde tartışılmış taahhütleri daha iyi tarif etmek suretiyle, tarafların uygun taahhütleri tasarlayabilmelerine temel oluşturur. Öninceleme raporunun kabul edilmesi ile resmi taahhüt görüşmeleri başlar.
İlgili teşebbüsün normal şartlarda bir ay içinde taahhüt teklif metnini sunması gerekir. Soruşturmalarda sunulan taahhüt teklif metninin standart bir modeli yoktur. Bu durumda, Elden Çıkarma Taahhütlerine İlişkin Standart Model uygun bir başlangıç noktası olarak kullanılabilir.
Komisyon Pazar testi aşaması öncesi taraflardan taahhütler üzerinde değişiklik yapmalarını talep edebilir. Taahhütler uzman takımı tarafından uygun bulunursa, Rekabet Komiserinden (Competition Commmisioner) pazar testi aşaması için onay alması gerekir.
Pazar testi aşamasında Komisyon tarafından dosyanın kısa bir özeti, taahhüt teklifinin genel içeriği yayınlanır ve böylece üçüncü taraflara 9. madde uyarınca alınacak karar öncesinde taahhütlere ilişkin gözlemlerini sunma şansı verilir. Soruşturma şikâyet üzerine başlamış ise pazar testi, şikâyetçiye de ayrıca gönderilir. Pazar testi tamamlandığında taraflar ve Komisyon arasında bir toplantı organize edilir. Taahhütlerin uygun bulunması halinde, 16.12.2002 tarih ve 1/2003 sayılı Tüzük’ün 9’uncu maddesine uygun şekilde karar alınarak taahhütlerin bağlayıcılığı belgelenir.
Sonuç
Soruşturmalarda taahhüt usulünün gerek Rekabet Kurumu gerekse taraflar açısından olumlu sonuçlar doğuracağı düşünülür. Yukarıda da açıklandığı üzere, taahhüt mekanizması ayrıntılı inceleme süreçlerinin yol açabileceği zaman ve kaynak maliyetlerinden tasarruf edilmesi, incelemelerin kısa sürede sonuçlanması ve neticede bir ihlal kararı alınmaması gibi sebeplerle faydalı olacaktır. Nitekim Duyuru da, taahhüt mekanizmasının yürürlüğe girişinden bir hayli kısa süre sonra hayata geçmiş olmasını göstermesi bakımından, süreçte inceleme tarafı teşebbüsler tarafından da sempati ile karşılanacağını sinyaller.
[1] https://www.rekabet.gov.tr/tr/Guncel/rekabet-hukukunda-yeni-bir-donem-taahhut-5ca6e0b74220eb11812200505694b4c6
[2] Rekabet Kurulu’nun 24.07.2020 tarih ve 20-35/460-M sayılı kararı ile yürütülen soruşturma.
[3] http://publications.europa.eu/resource/cellar/cd7d54b9-dd45-45fb-94e9-7d761533a8b1.0001.03/DOC_1
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği’nin (“FIFA”) 16 Aralık 2022 tarihinde gerçekleştirilen toplantısında, FIFA Konseyi tarafından FIFA Futbol Menajerliği Talimatı (“Talimat”) onaylanmıştır. Bu Talimat’ta futbol menajerlerinin hak kazandıkları ücrete üst sınır getirilmesi, lisans koşullarına sınav zorunluluğunun...
Yeniden satış fiyatının belirlenmesi ihlali, son zamanlarda revize edilen AB Dikey Grup Muafiyet Yönetmeliği (VBER) kapsamında hala açık ve ağır (hardcore) bir kısıtlama olarak kabul edilmekte olup, bu da söz konusu ihlal türünün diğer bazı dikey anlaşma türlerinin aksine TFEU (Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Anlaşma)...
Rekabet hukukunda, özellikle birleşme ve devralma işlemleri bakımından teşebbüs kavramının doğru şekilde belirlenmesi son derece önemlidir. Ekonomik bütünlük kavramı, teşebbüslerin hangi ekonomik birimleri kapsadığını ortaya koyma amacı taşır. Ekonomik bütünlük ve aile bağları arasındaki ilişki ise özellikle...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) yerinde incelemenin engellenmesi nedeniyle sıklıkla idari para cezası verdiği, yerinde incelemelere ilişkin hem Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) hem de teşebbüslerin hukuki ve teknik tedbirler aldığı bugünlerde çarpıcı bir gelişme yaşandı. Anayasa Mahkemesi...
Bilişim teknolojilerinin günümüzde hızla gelişmesi ve internet kullanımının giderek artması sonucu ürün ve hizmetlerin tanıtımı ve tüketiciyle buluşmasında çevrimiçi reklamcılık önemli bir kaynak haline gelmiştir. Kullanıcı geçmişi, beğenileri gibi kullanıcıların internet üzerinde bıraktığı dijital ayak izleri aracılığıyla...
Seçici dağıtım sistemleri, sağlayıcıların anlaşma konusu malları veya hizmetleri sadece belirlenmiş kriterlere dayanarak seçtiği dağıtıcılara doğrudan veya dolaylı olarak satmayı taahhüt ettiği, bu dağıtıcıların da söz konusu malları veya hizmetleri yetkilendirilmemiş dağıtıcılara satmamayı...
Hiç şüphesiz COVID 19 pandemisinden beri Rekabet Kurumu’nun en yoğun çalıştığı sektörlerin başında hızlı tüketim malları geliyor. Bu dönemin en önemli gelişmelerinden biri perakendeciler hakkında başlayan soruşturmaların habercisi olan Hızlı Tüketim Malları Perakendeciliği (“HTM”) konusunda başlayan...
Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM” veya “Mahkeme”) 2020/67 E. 2022/139 K. sayılı 09.11.2022 tarihli kararında (“Karar”) ile 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un (“7246 sayılı Kanun”) bazı maddelerinin iptal edilmesi talep edilmiştir. Bu maddeler, 4054 sayılı...
Türk rekabet hukukunda, belirli birleşme ve devralma işlemlerinin hukuki geçerlilik kazanabilmesi için Rekabet Kurulu’ndan (“Kurul”) izin alınması zorunludur. 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“4054 sayılı Kanun”) 7. maddesi uyarınca Kurul, izne tabi birleşme ve devralma işlemlerini belirleme...
Rekabet Kurulu (Kurul) geçtiğimiz yıllarda banka ve finansal kuruluşlar hakkında yürüttüğü bir önaraştırma kapsamında, kendilerinden talep edilen bilgileri zamanında veya hiç sağlamadıkları gerekçesiyle bazı bankalar hakkında idari para cezası uygulanmasına karar vermişti. Kurul tarafından idari para cezasına...
Dünyaca ünlü bir ticaret şirketi olan Amazon, dünyanın en büyük çevrimiçi alışveriş platformunu işletir. Amazon, arka planda ticari kararları çoğunlukla ilgili pazar verilerinden beslenen otomatik sistemler tarafından yönlendirilen veri odaklı bir şirkettir. Bununla birlikte, Amazon’un bir platform olarak ikili bir rolü...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) yerinde inceleme yetkisi, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“4054 sayılı Kanun”) ihlal edilip edilmediğinin ortaya çıkarılmasında kullanılan en önemli araçların başında gelir. Bu yetkinin etkin bir şekilde kullanılması, incelemelerden verimli sonuçlar elde edilebilmesi...
Harese, ilginç bir Arapça kelime. Develerin çölde çok sevdiği bir diken vardır. Deve dikeni büyük bir hırsla yer. Öyle ki yedikçe ağzı kanar, ama yemeyi bırakmaz. Dikenin tadına, kendi kanının tuzlu tadı karışır. Bu karışık tat onu adeta çılgına çevirir. Kanadıkça yer. Sonunda kan kaybından...
Türkiye’nin önde gelen televizyon içerik sağlayıcısı Krea İçerik Hizmetleri ve Prodüksiyon A.Ş. (“Digiturk”), sıklıkla Rekabet Kurumuna (“Kurum”) yapılan şikayetlere konu olur ve incelendiğinde Rekabet Kurulunun (“Kurul”) neredeyse her yıl Digiturk hakkında karar aldığı görülür. Söz konusu kararlara...
Fransız Rekabet Otoritesi (Autorité de la Concurrence), çevrimiçi reklamcılık sektörüne ilişkin olarak Criteo SA’nın (“Criteo”) şikayeti üzerine başlatılan rekabet hukuku incelemesi çerçevesinde, Fransa pazarındaki rekabetçi endişeleri ortadan kaldırmak amacıyla Meta Platforms Inc., Meta Platforms Ireland Ltd...
Yerinde İncelemelerde Dijital Verilerin İncelenmesine İlişkin Kılavuz (“Kılavuz”) ile Rekabet Kurulu’na (“Kurul”) tanınan teşebbüse ait dijital ortamlarda inceleme yetkisinin kapsamı genişletilirken, günümüzde teşebbüs çalışanları tarafından dijital verilerin silinmesi gerekçesiyle teşebbüse...
Türk rekabet hukuku bakımından görece yeni bir ihlal türü olan hub and spoke karteli, bir pazarda yatay düzeydeki faaliyetleri ile tedarikçi veya perakendeci seviyesinde rakip olan iki bağımsız teşebbüsün, üretim veya dağıtım zincirinin farklı bir seviyesinde faaliyet gösteren bir başka teşebbüs aracılığıyla...
Uzlaşma mekanizması, Türk rekabet hukuku uygulamasına henüz yeni girmiştir. İlgili mekanizma 16.06.2020 tarihinde 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da (“Kanun”) yapılan değişiklikle yürürlüğe konmuş olup, yalnızca iki yıldan az bir süredir uygulamadadır...
E-pazaryeri platformları, ekonomiden aldıkları pay ve büyüme hızlarındaki artış nedeniyle dünya üzerindeki birçok rekabet otoritesinin olduğu gibi Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) da merceği altındadır. Kurum’un e-pazaryeri platformları hakkındaki inceleme sürecinin ilk adımı...
4 Mart 2022 tarihli ve 31768 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ (“Değişiklik Tebliği”) ile Rekabet Kurulu’ndan (“Kurul”) izin alınması gereken işlemlere ilişkin...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) BSH Ev Aletleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. (“BSH”) tarafından yetkili bayilerinin çevrimiçi pazaryerleri üzerinden satış yapmasının yasaklanması uygulamasına menfi tespit veya muafiyet tanınması talebini değerlendirdiği gerekçeli kararı yayınlandı...
Bir Mezopotamya efsanesi olan Şahmaran’ın Tarsus’ta geçtiği varsayılır. Efsaneye göre yılanların şahı, ölümsüz ve bilge “Şahmaran”dır. Şahmaran, yılanları ile birlikte mağarasında yaşayan güzel bir kadın olarak anlatılır. Yerin yedi kat altında yaşar, gövdesi yılan, başı...
COVID-19 salgını sürecinde, perakende gıda ve temizlik ürünleri ticareti ile iştigal eden zincir marketler ile üretici ve toptancı seviyesindeki tedarikçi teşebbüslerin fiyatlama davranışlarındaki rekabetçi endişeler nedeniyle Rekabet Kurumu...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) son dönemde yayınlanan kararlarına bakıldığında, yerinde incelemenin engellenmesi veya zorlaştırılmasına ilişkin verilen kararların sayısında geçmişe kıyasla önemli bir artış olduğu gözlemlenir. Bu durum, Kurul kararlarına da yansıdığı üzere...
Avrupa Komisyonu, 2019 yılından bu yana Credit Suisse, UBS, Barclays, RBS ve HSBC’nin döviz spot ticaret (spot trading - Forex) piyasasındaki danışıklı davranışlarını soruşturuyordu. Komisyon, 02.12.2021 tarihli son basın açıklaması ile soruşturmanın sonuçlandığını duyurdu...
Son yıllarda rekabet hukuku alanındaki değişim tam anlamıyla baş döndürücü. Özellikle dijitalleşme rekabet hukuku kurallarının adeta yeniden yazılmasını gerektiriyor. Rekabet hukuku e-ticaret ve dijital platformlar konusundaki tüm arayışların merkezinde...
Rekabet Hukukunda İhtiyati Tedbir: Türk Rekabet Kurulu’nun Perakendeciler, WhatsApp ve Trendyol Kararları