Avrupa Komisyonu Amazon’un Sunduğu Taahhütleri Kabul Etti
Giriş ve Arka Plan
Dünyaca ünlü bir ticaret şirketi olan Amazon, dünyanın en büyük çevrimiçi alışveriş platformunu işletir. Amazon, arka planda ticari kararları çoğunlukla ilgili pazar verilerinden beslenen otomatik sistemler tarafından yönlendirilen veri odaklı bir şirkettir. Bununla birlikte, Amazon’un bir platform olarak ikili bir rolü vardır: Bağımsız satıcıların ürünleri doğrudan tüketicilere satabilecekleri bir pazar yeri işletir ve aynı zamanda bir perakendeci olarak bağımsız satıcılarla rekabet halinde kendi platformunda ürün satar. Bu ikili konumun bir sonucu olarak Amazon, halka açık olmayan ticari veriler de dahil olmak üzere, platformundaki bağımsız satıcıların faaliyetleri hakkında büyük veri kümelerine erişebilir.
17 Temmuz 2019’da Avrupa Komisyonu ("Komisyon"), Amazon'un kendi pazaryerinde satış yapan bağımsız satıcılara ait bu kamuya açık olmayan verileri kullanımının Avrupa Birliği rekabet kurallarını ihlal edip etmediğini değerlendirmek için bir soruşturma başlatmıştı.[1]
Buna paralel olarak Komisyon, 10 Kasım 2020'de şu konularda ikinci bir soruşturma başlatmıştı.[2]
- Amazon’un tek bir satıcının teklifini belirgin bir şekilde göstererek ön plana çıkardığı ve doğrudan satın al butonuna basarak ürünlerin hızlı bir şekilde satın alınmasını sağlayan “Buy Box” uygulaması ve;
- Amazon'un aylık veya yıllık bir ücret karşılığında müşterilere “premium” hizmetler sunmasına ve bağımsız satıcıların belirli koşullar altında Prime müşterilerine satış yapmasına olanak tanıyan Prime programı.
- Verilerin Kullanımı
Şekil: Buy Box kutucuğu. Bir alıcı, bu düğmeler aracılığıyla bir ürün satın aldığında (tüm listelemeleri görüntüleyip tercih yaptığı durumun aksine), Amazon tarafından (fiyat, teslimat koşulları, alıcı puanı vb. temel alınarak)tanıtılan belirli bir satıcı aracılığıyla satın alır. Buy Box genellikle Amazon'un kendisi tarafından satışa sunulan/öncelik verilen listelemelerdir.
Soruşturmalara karşılık olarak Amazon, Temmuz 2022’de Komisyon’a bir taahhüt paketi sunarak Komisyon’un yukarıda listelenen üç konudaki endişelerini, yani (i) Buy Box, (ii) Prime üyeliği ve (iii) verilerin kullanımını gidermeye çalıştı. Komisyon bir pazar testi gerçekleştirdi ve Amazon’un önerdiği taahhütlerle ilgili 9 Eylül 2022’ye kadar ilgili üçüncü tarafların görüşlerini aldı. Üçüncü tarafların görüşlerini topladıktan ve taahhütleri değerlendirdikten sonra Komisyon, Amazon tarafından sunulan taahhütleri 20 Aralık 2022’de AB rekabet kuralları uyarınca yasal olarak bağlayıcı hale getirdi.
Komisyon’un Endişeleri
Avrupa Birliği’nin İşleyişine İlişkin Antlaşma’nın (TFEU) 102. Maddesi, hâkim durumun AB içindeki ticareti etkileyebilecek ve rekabeti önleyecek veya kısıtlayacak şekilde kötüye kullanılmasını yasaklamaktadır.
Bu bağlamda Komisyon, yürüttüğü iki soruşturmada Amazon’un AB bölgesindeki herhangi bir pazarda hâkim durumda olup olmadığını ve Amazon'un uygulamalarının kötüye kullanma teşkil edip etmediğini tespit etmeyi amaçladı.
Komisyonun soruşturma bildirimi, Amazon’un üçüncü taraf satıcılara çevrimiçi pazaryeri hizmetlerinin sağlanması konusunda Fransa ve Almanya pazarlarında hâkim durumda olduğunun altını çizdi.
Komisyon, platformundaki adil rekabeti bozduğu ve etkin rekabeti engellediği için Amazon’un perakende kararlarını kalibre etmek için bağımsız satıcıların ticari verilerine dayanmaması gerektiğine dair ön görüşünü sundu. Başka bir deyişle Komisyon, Amazon’un perakende pazarındaki rakiplerinin ticari verilerini pazaryeri operatörü rolüyle toplamasının, ona rakiplerinin sahip olmadığı bir rekabet avantajı sağlayacağını ifade etmiş oldu.
Ayrıca Komisyon, Buy Box ve Prime uygulamaları için kural ve kriterlerin Amazon’un kendi perakende faaliyetlerini ve Amazon’un lojistik ve teslimat hizmetlerini kullanan pazaryeri satıcılarını gerekçesiz olarak ön plana çıkardığı yönünde bir ön tespite de bulundu. Komisyon, bu yönlendirmenin diğer pazaryeri satıcılarına, onların bağımsız taşıyıcılarına, diğer pazar yerlerine ve en iyi fırsatları göremeyebilecek tüketicilere zarar verebileceğini vurguladı. Komisyon, iki hizmetin Amazon’un listelemelerini ve ürünlerini kayıracak şekilde kullanılmasının perakende pazarındaki rakiplerine karşı ayrımcı olacağını belirtti.
Amazon’un Taahhütleri
Amazon, Komisyonun her iki soruşturması kapsamında ortaya çıkan rekabet endişelerini gidermek için taahhütler sundu. Amazon’un ilk taahhütleri, üçüncü taraf görüşlerinin toplanmasının ardından aşağıdaki biçimde şekillendi:
- İkinci bir rakip Buy Box teklifinin sunumunun daha belirgin hale getirerek iyileştirilmesi ve sunumun yeterli tüketici ilgisini çekmemesi ihtimaline karşın bir denetim mekanizması kurgulanması;
- Satıcıların ve taşıyıcıların taahhütler ve bunların sonucunda yeni kazandıkları haklar hakkında şeffaflığı ve erken bilgi akışının artırılması, satıcıların bağımsız taşıyıcılara erken geçişine olanak tanınması;
- Bağımsız taşıyıcıların, veri koruma kurallarına uygun olarak Amazon müşterileriyle doğrudan iletişim kurabilmeleri için araçları düzenlenerek Amazon tarafından sunulanlara eşdeğer teslimat hizmetleri sunmalarının sağlanması;
- Taşıyıcı veri korumasının, özellikle kargo profili bilgileriyle ilgili olarak, Amazon’a rakip lojistik hizmetler sağlayıcıları tarafından kullanımının iyileştirilmesi;
- Daha fazla bildirim yükümlülüğü getirilerek denetim merciinin yetkilerinin genişletilmesi;
- Taahhütlere uyulmadığından şüphelenilmesi durumunda başvurulabilmesi için tüm satıcılara ve taşıyıcılara açık merkezi bir şikayet mekanizmasının uygulamaya koyulması;
- Prime ve ikinci rakip Buy Box teklifiyle ilgili taahhütlerin süresinin, başlangıçta önerilen beş yıl yerine yedi yıla çıkarılması.
Komisyon, Amazon’un yukarıda listelenen nihai taahhütlerinin, Amazon’un pazaryeri satıcı verilerini kendi perakende operasyonları için kullanmamasını ve Buy Box ve Prime’a ayrımcılıktan arındırılmış biçimde erişim açılmasını sağlayacağını belirtti. Buna göre Komisyon, AB Rekabet Yönetmeliğinin (Regulation No 1/2003) 9(1) Maddesi uyarınca Amazon’un taahhütlerini yasal olarak bağlayıcı hale getirmeye karar verdi.
Sunulan taahhütler, Amazon’un Avrupa Ekonomik Bölgesi içindeki tüm mevcut ve gelecekteki pazaryerlerini kapsar.[3]
Amazon’un söz konusu taahhütleri ihlal etmesi durumunda Komisyon, AB rekabet kurallarının ihlal edildiğini ayrıca bir kararla tespit etmek zorunda kalmadan Amazon’un toplam yıllık cirosunun %10’una kadar para cezası verebilir veya taahhütlere uyumsuz davranılan her gün için Amazon’un günlük cirosunun günlük %5’i tutarında periyodik bir cezaya hükmedebilir.
Sonuç
Amazon’un taahhütlerinin kabul edilmesi sonucunda, Amazon’un en öne çıkan uygulamalarından Buy Box ve Prime üyelik programı AB’de önemli bir darbe aldı. Amazon, bu uygulamaların şeffaflığını sağlamayı taahhüt etti; böylelikle Amazon’un belirli taraflar arasında ayrımcılık yapması veya belirli listelemeleri veya belirli kargo hizmetlerini ön plana çıkarmada herhangi bir avantaj elde etmesi önlenmiş oldu. Ayrıca Komisyon, mevcut rekabet hukuku uygulamasında önemli bir konu olan verinin ve çevrimiçi platformların bunu nasıl kullanacağının bir hâkim durumun kötüye kullanılması hali olabileceğini ve teşebbüslerin iş verilerini rekabet düzenlemelerine uygun olarak işlemeye özen göstermeleri gerektiğini açıkça belirtmiş oldu.
- Dosya Numarası: AT.40462
- Dosya Numarası: AT.40703
- İtalyan rekabet otoritesinin 30 Kasım 2021 tarihli kararı göz önünde bulundurularak, İtalya pazarıyla ilgili olarak Amazon’a Buy Box ve Prime bağlamında ayrı taahhütler getirilmiş olduğu için İtalya hariç tutulmuştur.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği’nin (“FIFA”) 16 Aralık 2022 tarihinde gerçekleştirilen toplantısında, FIFA Konseyi tarafından FIFA Futbol Menajerliği Talimatı (“Talimat”) onaylanmıştır. Bu Talimat’ta futbol menajerlerinin hak kazandıkları ücrete üst sınır getirilmesi, lisans koşullarına sınav zorunluluğunun...
Yeniden satış fiyatının belirlenmesi ihlali, son zamanlarda revize edilen AB Dikey Grup Muafiyet Yönetmeliği (VBER) kapsamında hala açık ve ağır (hardcore) bir kısıtlama olarak kabul edilmekte olup, bu da söz konusu ihlal türünün diğer bazı dikey anlaşma türlerinin aksine TFEU (Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Anlaşma)...
Rekabet hukukunda, özellikle birleşme ve devralma işlemleri bakımından teşebbüs kavramının doğru şekilde belirlenmesi son derece önemlidir. Ekonomik bütünlük kavramı, teşebbüslerin hangi ekonomik birimleri kapsadığını ortaya koyma amacı taşır. Ekonomik bütünlük ve aile bağları arasındaki ilişki ise özellikle...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) yerinde incelemenin engellenmesi nedeniyle sıklıkla idari para cezası verdiği, yerinde incelemelere ilişkin hem Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) hem de teşebbüslerin hukuki ve teknik tedbirler aldığı bugünlerde çarpıcı bir gelişme yaşandı. Anayasa Mahkemesi...
Bilişim teknolojilerinin günümüzde hızla gelişmesi ve internet kullanımının giderek artması sonucu ürün ve hizmetlerin tanıtımı ve tüketiciyle buluşmasında çevrimiçi reklamcılık önemli bir kaynak haline gelmiştir. Kullanıcı geçmişi, beğenileri gibi kullanıcıların internet üzerinde bıraktığı dijital ayak izleri aracılığıyla...
Seçici dağıtım sistemleri, sağlayıcıların anlaşma konusu malları veya hizmetleri sadece belirlenmiş kriterlere dayanarak seçtiği dağıtıcılara doğrudan veya dolaylı olarak satmayı taahhüt ettiği, bu dağıtıcıların da söz konusu malları veya hizmetleri yetkilendirilmemiş dağıtıcılara satmamayı...
Hiç şüphesiz COVID 19 pandemisinden beri Rekabet Kurumu’nun en yoğun çalıştığı sektörlerin başında hızlı tüketim malları geliyor. Bu dönemin en önemli gelişmelerinden biri perakendeciler hakkında başlayan soruşturmaların habercisi olan Hızlı Tüketim Malları Perakendeciliği (“HTM”) konusunda başlayan...
Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM” veya “Mahkeme”) 2020/67 E. 2022/139 K. sayılı 09.11.2022 tarihli kararında (“Karar”) ile 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un (“7246 sayılı Kanun”) bazı maddelerinin iptal edilmesi talep edilmiştir. Bu maddeler, 4054 sayılı...
Türk rekabet hukukunda, belirli birleşme ve devralma işlemlerinin hukuki geçerlilik kazanabilmesi için Rekabet Kurulu’ndan (“Kurul”) izin alınması zorunludur. 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“4054 sayılı Kanun”) 7. maddesi uyarınca Kurul, izne tabi birleşme ve devralma işlemlerini belirleme...
Rekabet Kurulu (Kurul) geçtiğimiz yıllarda banka ve finansal kuruluşlar hakkında yürüttüğü bir önaraştırma kapsamında, kendilerinden talep edilen bilgileri zamanında veya hiç sağlamadıkları gerekçesiyle bazı bankalar hakkında idari para cezası uygulanmasına karar vermişti. Kurul tarafından idari para cezasına...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) yerinde inceleme yetkisi, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“4054 sayılı Kanun”) ihlal edilip edilmediğinin ortaya çıkarılmasında kullanılan en önemli araçların başında gelir. Bu yetkinin etkin bir şekilde kullanılması, incelemelerden verimli sonuçlar elde edilebilmesi...
Harese, ilginç bir Arapça kelime. Develerin çölde çok sevdiği bir diken vardır. Deve dikeni büyük bir hırsla yer. Öyle ki yedikçe ağzı kanar, ama yemeyi bırakmaz. Dikenin tadına, kendi kanının tuzlu tadı karışır. Bu karışık tat onu adeta çılgına çevirir. Kanadıkça yer. Sonunda kan kaybından...
Türkiye’nin önde gelen televizyon içerik sağlayıcısı Krea İçerik Hizmetleri ve Prodüksiyon A.Ş. (“Digiturk”), sıklıkla Rekabet Kurumuna (“Kurum”) yapılan şikayetlere konu olur ve incelendiğinde Rekabet Kurulunun (“Kurul”) neredeyse her yıl Digiturk hakkında karar aldığı görülür. Söz konusu kararlara...
Fransız Rekabet Otoritesi (Autorité de la Concurrence), çevrimiçi reklamcılık sektörüne ilişkin olarak Criteo SA’nın (“Criteo”) şikayeti üzerine başlatılan rekabet hukuku incelemesi çerçevesinde, Fransa pazarındaki rekabetçi endişeleri ortadan kaldırmak amacıyla Meta Platforms Inc., Meta Platforms Ireland Ltd...
Yerinde İncelemelerde Dijital Verilerin İncelenmesine İlişkin Kılavuz (“Kılavuz”) ile Rekabet Kurulu’na (“Kurul”) tanınan teşebbüse ait dijital ortamlarda inceleme yetkisinin kapsamı genişletilirken, günümüzde teşebbüs çalışanları tarafından dijital verilerin silinmesi gerekçesiyle teşebbüse...
Türk rekabet hukuku bakımından görece yeni bir ihlal türü olan hub and spoke karteli, bir pazarda yatay düzeydeki faaliyetleri ile tedarikçi veya perakendeci seviyesinde rakip olan iki bağımsız teşebbüsün, üretim veya dağıtım zincirinin farklı bir seviyesinde faaliyet gösteren bir başka teşebbüs aracılığıyla...
Uzlaşma mekanizması, Türk rekabet hukuku uygulamasına henüz yeni girmiştir. İlgili mekanizma 16.06.2020 tarihinde 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da (“Kanun”) yapılan değişiklikle yürürlüğe konmuş olup, yalnızca iki yıldan az bir süredir uygulamadadır...
E-pazaryeri platformları, ekonomiden aldıkları pay ve büyüme hızlarındaki artış nedeniyle dünya üzerindeki birçok rekabet otoritesinin olduğu gibi Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) da merceği altındadır. Kurum’un e-pazaryeri platformları hakkındaki inceleme sürecinin ilk adımı...
4 Mart 2022 tarihli ve 31768 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ (“Değişiklik Tebliği”) ile Rekabet Kurulu’ndan (“Kurul”) izin alınması gereken işlemlere ilişkin...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) BSH Ev Aletleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. (“BSH”) tarafından yetkili bayilerinin çevrimiçi pazaryerleri üzerinden satış yapmasının yasaklanması uygulamasına menfi tespit veya muafiyet tanınması talebini değerlendirdiği gerekçeli kararı yayınlandı...
Bir Mezopotamya efsanesi olan Şahmaran’ın Tarsus’ta geçtiği varsayılır. Efsaneye göre yılanların şahı, ölümsüz ve bilge “Şahmaran”dır. Şahmaran, yılanları ile birlikte mağarasında yaşayan güzel bir kadın olarak anlatılır. Yerin yedi kat altında yaşar, gövdesi yılan, başı...
COVID-19 salgını sürecinde, perakende gıda ve temizlik ürünleri ticareti ile iştigal eden zincir marketler ile üretici ve toptancı seviyesindeki tedarikçi teşebbüslerin fiyatlama davranışlarındaki rekabetçi endişeler nedeniyle Rekabet Kurumu...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) son dönemde yayınlanan kararlarına bakıldığında, yerinde incelemenin engellenmesi veya zorlaştırılmasına ilişkin verilen kararların sayısında geçmişe kıyasla önemli bir artış olduğu gözlemlenir. Bu durum, Kurul kararlarına da yansıdığı üzere...
Avrupa Komisyonu, 2019 yılından bu yana Credit Suisse, UBS, Barclays, RBS ve HSBC’nin döviz spot ticaret (spot trading - Forex) piyasasındaki danışıklı davranışlarını soruşturuyordu. Komisyon, 02.12.2021 tarihli son basın açıklaması ile soruşturmanın sonuçlandığını duyurdu...
Son yıllarda rekabet hukuku alanındaki değişim tam anlamıyla baş döndürücü. Özellikle dijitalleşme rekabet hukuku kurallarının adeta yeniden yazılmasını gerektiriyor. Rekabet hukuku e-ticaret ve dijital platformlar konusundaki tüm arayışların merkezinde...
Rekabet Hukukunda İhtiyati Tedbir: Türk Rekabet Kurulu’nun Perakendeciler, WhatsApp ve Trendyol Kararları