Coca Cola’nın Güncel Rekabet Soruşturmasında Sunduğu Taahhütler
Giriş
Taahhüt mekanizması, Türk rekabet hukuku uygulamasına henüz yeni girmiştir. İlgili mekanizma 16.06.2020 tarihinde 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle yürürlüğe konmuş olup, yalnızca bir yılı aşkın süredir uygulanır. Bu kısa zaman diliminde son dönemde Coca Cola Satış ve Dağıtım A.Ş. (“CCSD”) taahhüt dosyası her ne kadar türünün ilk örneği olmasa da sunulan kapsamlı taahhütler nedeniyle rekabet hukuku camiasında en çok tartışılan dosyalardan biri haline geldi.
Rekabet Kurumu (“Kurum”), Coca Cola ürünlerinin Türkiye distribütörü olan CCSD’yi Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) 02.04.2020 tarihli kararı uyarınca soruşturma kapsamına almıştı. İlgili soruşturma, CCSD’nin Türkiye kola pazarındaki hâkim durumunu kötüye kullandığı iddiasına dayanıyordu. Soruşturma, özellikle CCSD’nin soğutucu buzdolaplarına erişim kısıtlamaları, sözleşmelerinde yer bulan münhasırlık hükümleri, sadakat indirimleri ve münhasırlığa yol açan benzeri uygulamalar yoluyla rakiplerinin faaliyetlerini zorlaştırdığı ve pazara girişi engellediği iddialarına ilişkindi.
Soruşturma süreci devam ederken 16.03.2021 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2021/2 sayılı Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar İle Hâkim Durumun Kötüye Kullanılmasına Yönelik Önaraştırmalarda ve Soruşturmalarda Sunulacak Taahhütlere İlişkin Tebliğ uyarınca, CCSD tarafından dosya içeriğindeki rekabetçi endişelere yönelik olarak taahhüt sürecinin başlatılmasına ilişkin başvuruda bulunulmuştu.
Kurul taahhüt sürecinde yapılan müzakereler kapsamında 06.09.2021 tarihinde, CCSD’nin 02.09.2021 tarihinde sunduğu taahhüt paketini kabul ettiğini açıkladı. Daha sonra ise Kurum, ilgili taahhütlerin niteliği ve içeriği hakkında daha fazla bilgi sundu. Bu ayrıntılara göre Kurul, herhangi bir ihlal tespit edilmeksizin veya yaptırım uygulanmaksızın soruşturmanın sonlandırılmasına karar verdi.
Aşağıda CCSD tarafından sunulan ve Kurul tarafından kabul edilen taahhütler ile Kurul’un söz konusu taahhütlere ilişkin değerlendirmeleri incelenecektir.
Kurul Tarafından Kabul Edilen Taahhüt Paketi
Kurum tarafından açıklandığı kadarıyla, CCSD tarafından sunulan taahhüt paketinin özeti aşağıdaki gibidir:
1. Tek sözleşme yerine üç ayrı sözleşme: CCSD tarafından bakkal, market gibi satış noktalarında tüm ürün portföyünü içerebilecek şekilde düzenlenmiş olan genel kapsamlı sözleşmeler yerine; (1) “Kolalı İçecekler”, (2) “Diğer Gazlı Ürünler” ve (3) “Gazsız Ürünler” için ayrı ayrı sözleşmeler düzenlenecektir. Diğer Gazlı Ürünler, “aromalı gazoz” ve “sade gazoz” alt kategorilerinden; Gazsız Ürünler ise “su ve soda”, “meyve suyu ve buzlu çay”, “enerji içeceği” ve “sporcu içeceği” alt kategorilerinden oluşacaktır. Bu sözleşmeler ve alt kategoriler arasında ürün geçişliliği sonlandırılacaktır.
Örneğin, daha öncesinde CCSD ile toplam 100 birim satış miktarı üzerinden anlaşma gerçekleştiren bir satış noktasının satın aldığı her bir kategoriden ürün, sözleşmede belirlenen 100 birimlik toplam satış miktarından düşülebiliyordu. İlgili taahhüt maddesinin kabul edilmesiyle birlikte, her bir kategorinin satış miktarı farklı farklı belirlenecek, dolayısıyla satış noktasının kolalı içecek kategorisinden ürün satın alması, su ve soda kategorisi kotasında herhangi bir değişikliğe sebep olmayacaktır.
2. İndirim, promosyon ve iskontolar sadece aynı tür içeceklerde geçerli olacak: CCSD tarafından satış noktalarına tanımlanan indirim-iskonto-promosyonlar, “Kolalı İçecekler”, “Diğer Gazlı Ürünler”, “Gazsız Ürünler” sözleşmeleri ve aromalı gazoz, sade gazoz, su-soda, meyve suyu-buzlu çay, enerji içeceği, sporcu içeceği alt kategorileri ayrımında belirlenecektir. Bir başka deyişle, bir satış noktası CCSD’den kolalı içecek kategorisinde bir ürün satın aldığında, CCSD tarafından bu alıma ilişkin verilmek istenen bedelsiz ürün farklı bir kategoriden verilemeyecek, ancak satın alınan ürün kategorisinden verilebilecektir. Örneğin, kola promosyonu olarak aromalı gazoz verilemeyecektir.
3. Gazsız ürünlerde münhasırlık olamayacak: CCSD’nin gazsız ürünlerde tek marka sözleşmelerine bazı istisnai durumlar haricinde son verilecektir. Dolayısıyla CCSD, satış noktalarıyla gazsız ürünler bakımından da tek satıcılık anlaşması, bir başka deyişle yalnızca CCSD ürünleri bulundurulmasına yönelik bir anlaşma yapamayacaktır.
4. Sözleşme süreleri 2 yılı geçemeyecek: Bazı istisnai durumlar haricinde CCSD’nin süreli sözleşmeleri iki yıl ile sınırlı tutulacak olup miktarlı sözleşmelerinin yürürlüğünün iki yılı aşması hâlinde satış noktasına cezai şart uygulanmaksızın sözleşmeden çıkış hakkı tanınacaktır.
5. Dolabı olmayan rakiplerin ürünleri CCSD’nin soğutucu dolaplarında yer alacak: Rekabet Kurulunun 10.09.2007 tarihli kararı ile bugüne dek uygulanan %20 soğutucu erişim kuralının kapsamı genişletilecektir. Bu doğrultuda geleneksel kanaldaki 100 m2 altındaki noktalar ile yerinde tüketim kanalındaki noktalar bakımından, CCSD’ye ait içecek dolaplarının %25’i rakip ürünlerin erişimine açılacaktır. Bu çerçevede, satış noktasında CCSD haricinde bir rakibin dolabının mevcut olup olmamasına bakılmaksızın dolabı olmayan diğer rakip ürünlerinin CCSD dolaplarında %25 oranında yer almasına imkân sağlanacaktır.
6. Bilgilendirme yükümlülüğü: Soğutucu erişim kuralına ilişkin kabul edilen 5 numaralı taahhüt maddesi kapsamında, CCSD tüketicileri ve satış noktalarını bilgilendirecektir. CCSD ayrıca, hâlihazırda sözleşmesi devam eden satış noktalarını kabul edilen 1, 2 ve 3 numaralı taahhüt maddeleri kapsamında bilgilendirecektir.
7. Alım şartlarına yeni düzenleme: CCSD’nin sözleşmelerinde yer alan “düzenli ve sürekli satın almak suretiyle” ifadesi, yalnızca nakit yatırım (satış noktasına verilen nakdi destek) içeren sözleşmelerde korunacak, nakit yatırım haricindeki diğer indirim-iskonto-promosyonları içeren hükümler bakımından sözleşmelerden kaldırılacaktır. Bununla birlikte, nakit yatırım içeren ve bu ibareye yer verilen sözleşmelerde satış noktasının anılan ifadeye uymaması, nokta açısından herhangi bir cezai şart doğurmayacaktır.
8. Hâlihazırda devam eden sözleşmelere ilişkin düzenlemeler gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 1 yıl içerisinde tamamlanacak olup diğer taahhüt maddeleri bakımından uyum çalışmaları 31 Aralık 2021 tarihine kadar tamamlanacaktır.
9. CCSD tarafından sunulan taahhüt metninin kapsamadığı herhangi bir düzenlemenin varlığı hâlinde, Rekabet Kurulunun 10.09.2007 tarihli kararına ilişkin gerekçeli karar metni esas alınacaktır.
Kurul’un Taahhütlere İlişkin Değerlendirmesi
CCSD tarafından sunulan taahhüt paketini inceleyen Kurul, taahhüt paketi sonucunda şu sonuçlara vardı:
- Soğutucu erişim kuralındaki yeni düzenleme ile satış noktalarında rakiplerin ürün bulundurma imkânı artacaktır,
- Tüketicilere satış noktasına daha çok ürün seçeneğine ulaşma imkânı sağlanacaktır,
- Alt kategoriler dâhil edilerek gazlı-gazsız ürün ayrıştırmasına gidilmesiyle ürün portföyü gücünden kaynaklı rekabetçi endişeler giderilecektir,
- Rakipler ve satış noktaları bakımından ilgili pazarlarda rekabetçi unsurlar karşılaştırılabilir hâle gelecektir,
- CCSD tarafından yapılacak olan bilgilendirmeler ile uygulanacak taahhütler bakımından farkındalık artacaktır,
- Sözleşme sürelerinin istisnai alanlar hariç olmak üzere kısaltılması pazarı daha rekabetçi hâle getirecektir,
- Bazı istisnalar hariç gazsız münhasırlığına son verilmesi ilgili pazarlardaki rekabet seviyesini artıracaktır.
Böylelikle Kurul, sunulan taahhüt paketinin rekabet sorunlarıyla orantılı, bu sorunları gidermeye elverişli, kısa sürede yerine getirilebilir ve etkili şekilde uygulanabilir olmasından hareketle, ilgili taahhüt paketi bağlayıcı hale getirilerek başlatılan soruşturmanın sonlandırılmasına karar verdi.
Sonuç
Paketteki taahhütlerin muhtemelen en önemlisi, tüm ürünler için tek sözleşmenin kolalı içecekler, diğer gazlı ürünler ve gazsız ürünler için üç ayrı sözleşmeye ayrılmasıdır. Coca Cola’nın hâkim durumu kolalı içecekler pazarında tartışmasızdır, ancak diğer gazlı içeceklerde ve gazsız içeceklerde o kadar belirgin değildir. Bu taahhüdün bir sonucu olarak CCSD, tüm ürünlerini tek bir sözleşmede bağlayamayacak/paketleyemeyecek ve dolayısıyla kola ürünlerindeki yüksek pazar gücünü ve pazarlık kabiliyetini diğer ürünler bakımından avantaj elde etmek için kullanamayacaktır. Ayrıca, CCSD’nin ticari buzdolaplarında rakiplerinin ürünlerine izin verme yükümlülüğündeki %5'lik artış, rakiplerin ürünlerinin mevcudiyetini de etkileyerek muhtemelen marjinal bir pazar payı kaybına neden olacaktır. Bu taahhütler, Coca Cola'ya en güçlü olduğu kola ürünleri dışındaki pazarlarda büyük olasılıkla zarar verecektir.
Kurul’un gerekçeli kararı önümüzdeki aylarda yayınlandığında, CCSD’nin uygulamaları, bunların etkileri, taahhütlerin kapsamı ve Kurul’un taahhütlerin rekabetçi endişeleri nasıl ele alacağına ilişkin tespitleri hakkında daha fazla ayrıntı ortaya çıkacaktır.
Her halükârda bu karar, Türk rekabet hukuku uygulamasında şimdiye kadarki en ilginç ve ayrıntılı taahhüt dosyalarından biridir ve gelecek süreçler için de bir mihenk taşı niteliğindedir.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği’nin (“FIFA”) 16 Aralık 2022 tarihinde gerçekleştirilen toplantısında, FIFA Konseyi tarafından FIFA Futbol Menajerliği Talimatı (“Talimat”) onaylanmıştır. Bu Talimat’ta futbol menajerlerinin hak kazandıkları ücrete üst sınır getirilmesi, lisans koşullarına sınav zorunluluğunun...
Yeniden satış fiyatının belirlenmesi ihlali, son zamanlarda revize edilen AB Dikey Grup Muafiyet Yönetmeliği (VBER) kapsamında hala açık ve ağır (hardcore) bir kısıtlama olarak kabul edilmekte olup, bu da söz konusu ihlal türünün diğer bazı dikey anlaşma türlerinin aksine TFEU (Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Anlaşma)...
Rekabet hukukunda, özellikle birleşme ve devralma işlemleri bakımından teşebbüs kavramının doğru şekilde belirlenmesi son derece önemlidir. Ekonomik bütünlük kavramı, teşebbüslerin hangi ekonomik birimleri kapsadığını ortaya koyma amacı taşır. Ekonomik bütünlük ve aile bağları arasındaki ilişki ise özellikle...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) yerinde incelemenin engellenmesi nedeniyle sıklıkla idari para cezası verdiği, yerinde incelemelere ilişkin hem Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) hem de teşebbüslerin hukuki ve teknik tedbirler aldığı bugünlerde çarpıcı bir gelişme yaşandı. Anayasa Mahkemesi...
Bilişim teknolojilerinin günümüzde hızla gelişmesi ve internet kullanımının giderek artması sonucu ürün ve hizmetlerin tanıtımı ve tüketiciyle buluşmasında çevrimiçi reklamcılık önemli bir kaynak haline gelmiştir. Kullanıcı geçmişi, beğenileri gibi kullanıcıların internet üzerinde bıraktığı dijital ayak izleri aracılığıyla...
Seçici dağıtım sistemleri, sağlayıcıların anlaşma konusu malları veya hizmetleri sadece belirlenmiş kriterlere dayanarak seçtiği dağıtıcılara doğrudan veya dolaylı olarak satmayı taahhüt ettiği, bu dağıtıcıların da söz konusu malları veya hizmetleri yetkilendirilmemiş dağıtıcılara satmamayı...
Hiç şüphesiz COVID 19 pandemisinden beri Rekabet Kurumu’nun en yoğun çalıştığı sektörlerin başında hızlı tüketim malları geliyor. Bu dönemin en önemli gelişmelerinden biri perakendeciler hakkında başlayan soruşturmaların habercisi olan Hızlı Tüketim Malları Perakendeciliği (“HTM”) konusunda başlayan...
Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM” veya “Mahkeme”) 2020/67 E. 2022/139 K. sayılı 09.11.2022 tarihli kararında (“Karar”) ile 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un (“7246 sayılı Kanun”) bazı maddelerinin iptal edilmesi talep edilmiştir. Bu maddeler, 4054 sayılı...
Türk rekabet hukukunda, belirli birleşme ve devralma işlemlerinin hukuki geçerlilik kazanabilmesi için Rekabet Kurulu’ndan (“Kurul”) izin alınması zorunludur. 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“4054 sayılı Kanun”) 7. maddesi uyarınca Kurul, izne tabi birleşme ve devralma işlemlerini belirleme...
Rekabet Kurulu (Kurul) geçtiğimiz yıllarda banka ve finansal kuruluşlar hakkında yürüttüğü bir önaraştırma kapsamında, kendilerinden talep edilen bilgileri zamanında veya hiç sağlamadıkları gerekçesiyle bazı bankalar hakkında idari para cezası uygulanmasına karar vermişti. Kurul tarafından idari para cezasına...
Dünyaca ünlü bir ticaret şirketi olan Amazon, dünyanın en büyük çevrimiçi alışveriş platformunu işletir. Amazon, arka planda ticari kararları çoğunlukla ilgili pazar verilerinden beslenen otomatik sistemler tarafından yönlendirilen veri odaklı bir şirkettir. Bununla birlikte, Amazon’un bir platform olarak ikili bir rolü...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) yerinde inceleme yetkisi, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“4054 sayılı Kanun”) ihlal edilip edilmediğinin ortaya çıkarılmasında kullanılan en önemli araçların başında gelir. Bu yetkinin etkin bir şekilde kullanılması, incelemelerden verimli sonuçlar elde edilebilmesi...
Harese, ilginç bir Arapça kelime. Develerin çölde çok sevdiği bir diken vardır. Deve dikeni büyük bir hırsla yer. Öyle ki yedikçe ağzı kanar, ama yemeyi bırakmaz. Dikenin tadına, kendi kanının tuzlu tadı karışır. Bu karışık tat onu adeta çılgına çevirir. Kanadıkça yer. Sonunda kan kaybından...
Türkiye’nin önde gelen televizyon içerik sağlayıcısı Krea İçerik Hizmetleri ve Prodüksiyon A.Ş. (“Digiturk”), sıklıkla Rekabet Kurumuna (“Kurum”) yapılan şikayetlere konu olur ve incelendiğinde Rekabet Kurulunun (“Kurul”) neredeyse her yıl Digiturk hakkında karar aldığı görülür. Söz konusu kararlara...
Fransız Rekabet Otoritesi (Autorité de la Concurrence), çevrimiçi reklamcılık sektörüne ilişkin olarak Criteo SA’nın (“Criteo”) şikayeti üzerine başlatılan rekabet hukuku incelemesi çerçevesinde, Fransa pazarındaki rekabetçi endişeleri ortadan kaldırmak amacıyla Meta Platforms Inc., Meta Platforms Ireland Ltd...
Yerinde İncelemelerde Dijital Verilerin İncelenmesine İlişkin Kılavuz (“Kılavuz”) ile Rekabet Kurulu’na (“Kurul”) tanınan teşebbüse ait dijital ortamlarda inceleme yetkisinin kapsamı genişletilirken, günümüzde teşebbüs çalışanları tarafından dijital verilerin silinmesi gerekçesiyle teşebbüse...
Türk rekabet hukuku bakımından görece yeni bir ihlal türü olan hub and spoke karteli, bir pazarda yatay düzeydeki faaliyetleri ile tedarikçi veya perakendeci seviyesinde rakip olan iki bağımsız teşebbüsün, üretim veya dağıtım zincirinin farklı bir seviyesinde faaliyet gösteren bir başka teşebbüs aracılığıyla...
Uzlaşma mekanizması, Türk rekabet hukuku uygulamasına henüz yeni girmiştir. İlgili mekanizma 16.06.2020 tarihinde 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da (“Kanun”) yapılan değişiklikle yürürlüğe konmuş olup, yalnızca iki yıldan az bir süredir uygulamadadır...
E-pazaryeri platformları, ekonomiden aldıkları pay ve büyüme hızlarındaki artış nedeniyle dünya üzerindeki birçok rekabet otoritesinin olduğu gibi Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”) da merceği altındadır. Kurum’un e-pazaryeri platformları hakkındaki inceleme sürecinin ilk adımı...
4 Mart 2022 tarihli ve 31768 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ (“Değişiklik Tebliği”) ile Rekabet Kurulu’ndan (“Kurul”) izin alınması gereken işlemlere ilişkin...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) BSH Ev Aletleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. (“BSH”) tarafından yetkili bayilerinin çevrimiçi pazaryerleri üzerinden satış yapmasının yasaklanması uygulamasına menfi tespit veya muafiyet tanınması talebini değerlendirdiği gerekçeli kararı yayınlandı...
Bir Mezopotamya efsanesi olan Şahmaran’ın Tarsus’ta geçtiği varsayılır. Efsaneye göre yılanların şahı, ölümsüz ve bilge “Şahmaran”dır. Şahmaran, yılanları ile birlikte mağarasında yaşayan güzel bir kadın olarak anlatılır. Yerin yedi kat altında yaşar, gövdesi yılan, başı...
COVID-19 salgını sürecinde, perakende gıda ve temizlik ürünleri ticareti ile iştigal eden zincir marketler ile üretici ve toptancı seviyesindeki tedarikçi teşebbüslerin fiyatlama davranışlarındaki rekabetçi endişeler nedeniyle Rekabet Kurumu...
Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) son dönemde yayınlanan kararlarına bakıldığında, yerinde incelemenin engellenmesi veya zorlaştırılmasına ilişkin verilen kararların sayısında geçmişe kıyasla önemli bir artış olduğu gözlemlenir. Bu durum, Kurul kararlarına da yansıdığı üzere...
Avrupa Komisyonu, 2019 yılından bu yana Credit Suisse, UBS, Barclays, RBS ve HSBC’nin döviz spot ticaret (spot trading - Forex) piyasasındaki danışıklı davranışlarını soruşturuyordu. Komisyon, 02.12.2021 tarihli son basın açıklaması ile soruşturmanın sonuçlandığını duyurdu...
Son yıllarda rekabet hukuku alanındaki değişim tam anlamıyla baş döndürücü. Özellikle dijitalleşme rekabet hukuku kurallarının adeta yeniden yazılmasını gerektiriyor. Rekabet hukuku e-ticaret ve dijital platformlar konusundaki tüm arayışların merkezinde...
Rekabet Hukukunda İhtiyati Tedbir: Türk Rekabet Kurulu’nun Perakendeciler, WhatsApp ve Trendyol Kararları