Alan Adı Uyuşmazlıklarının Çözümü
Giriş
Ticari hayatı dönüştüren internet kendine has uyuşmazlıkları beraberinde getirir. İnternet sitelerine erişimi kolaylaştıran alan adları, kimi zaman bilinçli olarak tanınmış bir markayla karıştırılacak benzerlikte kayıt ettirilir. Marka hakkı sahibi bu gibi kötü niyetli kayıt hallerinde yerel mahkemeye alternatif olarak alan adlarına özgülenmiş bir uyuşmazlık çözüm yöntemine başvurabilir. Bu yöntem kimi zaman alan adı tahkimi olarak da ifade edilir.
Terimler
Alan adı, bir internet sitesinin internet protokolü (“IP”) adresini temsil eden, harflerden oluşan bir tanımlama aracıdır. İnternetteki içeriğe erişim için karmaşık sayılardan oluşan IP adreslerine kıyasen daha akılda kalan bir yoldur. Alan adı üç bölümden oluşur: üst düzey alan adı, alan adı ve alt alan adı.
Üst düzey alan adları iki farklı şekilde karşımıza çıkar. Bunlardan biri .com, .org, .net, .info gibi jenerik üst düzey alan adlarıdır. İkincisi ise Türkiye için .tr, Hollanda için .nl, Almanya için .de, Malezya için .my gibi ülke kodlu üst düzey alan adlarıdır. Bunlar ilgili ulusal tescil makamları tarafından yönetilir.
Alan Adı Uyuşmazlıklarına Dair Mevzuat
Bir jenerik üst düzey alan adını kayıt ettirmek isteyen kişi ("Alan Adı Sahibi"), İnternet Tahsisli Sayılar ve İsimler Kurumu ("ICANN") tarafından onaylanan kayıt kuruluşlarından birine başvurur. Bu kayıt kuruluşları tarafından sunulan alan adı kaydı sözleşmesi, ICANN tarafından alan adların özgü geliştirilen uyuşmazlık çözüm yöntemini içerir.
Uyuşmazlık ICANN’ın Alan Adı Uyuşmazlıklarının Yeknesak Çözüm Politikası[1] ("UDRP"), UDRP Kuralları[2], ve uyuşmazlık çözüm hizmeti veren kurumun ek kuralları vasıtasıyla çözülür.
Alan Adı Sahibi, alan adını kaydettirdiği andan itibaren, tüm jenerik üst düzey alan adları ile belirli ülke kodlu üst düzey alan adları için geçerli olan bu yasal çerçeveye ve özel uyuşmazlık çözüm yöntemine tabi olur.
Alan Adı Uyuşmazlığının Doğuşu
Sanal işgal (cybersquatting), kasıtlı yazım yanlışı (typosquatting), sahte ileti gönderimi (phishing) gibi teknikler ile bilindik bir markanın internet sitesi görünümü yaratılabilir. Bu amaçla kaydedilen alan adlarının ortak özelliği, mevcut bir marka ile karıştırılması yoluyla menfaat elde edilmesi ihtimalidir.
Marka hakkı sahibi, markası ile karıştırılacak kadar benzer bir alan adının kaydedildiğini fark ettiğinde ICANN onaylı uyuşmazlık çözümü merkezlerinden birine standart bir şikâyet formu gönderebilir.[3] Alan adı uyuşmazlığının UDRP usulüyle görülebilmesi için şikâyetin aşağıdaki şartları ortaya koyması gerekir:
- Alan adı, marka ile aynı veya karıştırılacak derecede benzer; ve
- Alan Adı Sahibi’nin alan adı üzerinde herhangi bir hakkı veya meşru menfaati yok; ve
- Alan adı kötü niyetle kullanılıyor.
Marka hakkı sahibi, uyuşmazlık çözümü merkezinden markasıyla karıştırılacak benzerlikteki alan adının iptal edilmesini, kendisine devredilmesini veya değiştirilmesini talep edebilir.
Alan Adı Sahibi, şikâyete standart bir form ile cevap vererek aşağıdaki hallerden birini sağladığını ifade edebilir:
- Alan Adı Sahibi’nin alan adını veya alan adına karşılık gelen bir adı, uyuşmazlığın merkeze bildirilmesinden önce, iyi niyetle mal veya hizmet sağlama faaliyeti kapsamında kullanması veya kullanmaya hazırlanması; veya
- Alan Adı Sahibi’nin, marka hakkını tescil ettirmese de alan adı ile yaygın olarak tanınması; veya
- Alan Adı Sahibi’nin, tüketicileri yanıltma veya söz konusu markayı lekeleme niyeti olmaksızın, alan adını ticari olmayan veya meşru bir şekilde kullanması.
Bu hallerden birinin sağlanması, Alan Adı Sahibi adına alan adı kaydının hukuka uygunluğunu ortaya koyar.
Uyuşmazlığın Heyet Tarafından Çözümü
Şikâyete cevabın merkeze sunulmasından kısa bir süre sonra marka hukuku, alan adları ve e-ticaret konularında uzmanlaşan bir veya üç üye ile uyuşmazlığı çözecek heyet kurulur.
Heyet yalnızca uyuşmazlığa konu alan adının marka hakkı sahibine devri; alan adının iptali, alan adının değiştirilmesi veya şikâyetin reddine karar verebilir. Heyetin tazminata hükmetme yetkisi yoktur.
Alan adı uyuşmazlıkları yukarıda anılan usulle en fazla 45 gün içinde çözülür.[4] Heyetin verdiği karar, uyuşmazlığa konu edilen alan adını kaydeden kuruluş tarafından 10 iş günü içinde yürürlüğe konur.
Bu uyuşmazlık çözüm yöntemi oldukça etkin olsa da usuli bir özelliği soru işaretlerine yol açar. UDRP, uyuşmazlığın devlet mahkemelerinde de görülmesine engel değildir. Aksine “ortak yargı yetkisi” olarak adlandırılan bir ilke çerçevesinde uyuşmazlık devlet mahkemesine de götürülebilir, heyetin verdiği kararın temyizi için devlet mahkemelerine başvurulabilir.[5] Bu durum paralel yargılamalara veya nihai kararın elde edilmesinde devlet yargısının yavaşlığı nedeniyle gecikmelere yol açabilir.
Sonuç
Mevcut bir markanın bilinirliğinden kötü niyetle faydalanmak amacıyla markaya benzer şekilde kayıt ettirilen alan adları, alan adı uyuşmazlıklarını doğurur.
UDRP ve tamamlayıcı kuralları, alan adı uyuşmazlıklarının çözümünde öne çıkar. Uyuşmazlıkların en fazla 45 gün içinde karara bağlanması günümüzün hızlı çözüm yöntemi ihtiyacını karşılarken standart şikâyet ve cevap formları usulü kolaylaştırır. Uyuşmazlık, alan adları konusunda uzman bir heyet tarafından çözüldüğünden, sonuçlar tatmin edicidir. UDRP’nin devlet mahkemelerinin yetkisini tanıması bazı usuli endişeler doğursa da, alan adı uyuşmazlıklarının çözümünde etkili bir yöntem olduğu şüpheden uzaktır.
- Uniform Domain Name Dispute Resolution Policy, https://www.icann.org/resources/pages/policy-2012-02-25-en, (Erişim tarihi: 20.10.2023)
- Rules for Uniform Domain Name Dispute Resolution Policy (the "Rules"), https://www.icann.org/resources/pages/udrp-rules-2015-03-11-en, (Erişim tarihi: 20.10.2023)
- Bu makalenin yazımı aşamasında dünya genelinde alan adı uyuşmazlıklarının çözümü için yetkilendirilmiş uyuşmazlık çözüm merkezleri: Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO), Asya Alan Adı Uyuşmazlık Çözüm Merkezi, Çekya İnternet Uyuşmazlıkları Tahkim Merkezi, Arap Alan Adı Uyuşmazlık Çözüm Merkezi, Kanada Uluslararası İnternet Uyuşmazlık Çözüm Merkezi ve Ulusal Forum.
- Asian International Arbitration Centre, Guide to Domain Name Dispute Resolution, 2018, s.12, Domain-Name-Book_2018.pdf (aiac.world), (Erişim tarihi: 20.10.2023)
- Kayıt kuruluşunun merkezinin olduğu yer veya Alan Adı Sahibi’nin yerleşim yeri mahkemesi.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
ICC Tahkim ve ADR Komisyonu (“Komisyon”), olası uyuşmazlıkların önlenmesi ve tüm paydaşların ilişkilerinin güçlendirilmesi amacıyla alternatif uyuşmazlık çözüm (“ADR”) mekanizmalarına ilişkin farkındalığı artırmak amacıyla yeni bir rehber ve rapor yayımladı. Uyuşmazlıkların Etkin Yönetimi Rehberi, en uygun...
Birleşme ve Devralmalar (“M&A”), şirketlerin veya varlıkların birleşme, devralma, varlık satın alma veya yönetimin devralması gibi çeşitli finansal işlemler yoluyla yeniden yapılandırılmasını ifade eder. Bu Hukuk Postası Makalesi, hakem heyetleri önüne gelen M&A uyuşmazlıklarını ele alır.
Tahkim uygulaması çerçevesinde esasa girme yasağı (revision au fond) mahkemelerin bir hakem kararını incelerken uyuşmazlığın esasına dair bir inceleme yapmayacakları anlamını taşır. Bu yasak en temelde iptal davaları ile tenfiz süreçlerinde karşımıza çıkar. Bir hakem kararına karşı başvurulabilecek tek kanun...
Türk hukukunda taraflar, üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri haklarla ilgili olarak doğmuş veya doğabilecek uyuşmazlıkların hakemler tarafından çözülmesi konusunda anlaşma yapabilir. Bununla birlikte, taşınmazın aynına ilişkin haklar ile iflas hukuku, aile hukukuna ilişkin uyuşmazlıklar gibi...
4 Eylül 2020 tarihinde, Milletlerarası Ticari Tahkim Konseyi (“ICCA”) çatısı altında bir çalışma grubu “Milletlerarası Tahkimde Fiziki Duruşma Hakkı Mevcut Mudur?” başlıklı bir araştırma projesine başladı. Covid-19 salgını nedeniyle birçok tahkim duruşması çevrimiçi olarak gerçekleştirildi...
Dubai Uluslararası Tahkim Merkezi, 25 Şubat 2022 tarihinde tahkim kurallarını değiştirdi. 2022 Tahkim Kuralları 2 Mart 2022 tarihinde yayınlandı ve 21 Mart 2022 tarihinde yürürlüğe girdi. Kurallar 21 Mart 2022’den sonra yapılan tahkim davalarına uygulanır, taraflarca aksi kararlaştırılmadığı takdirde tahkim...
Achmea’nın AB-içi yatırım uyuşmazlıklarında doğurduğu tartışma katlanarak devam ediyor. Son olarak Paris İstinaf Mahkemesi, Polonya aleyhine sonuçlanan yatırım tahkimlerinde verilen hakem kararlarının Achmea gözetilerek iptaline hükmetti...
Türk hukukunda hakem kararlarına karşı başvurulabilecek kanun yolu, iptal davası olarak düzenlenir. Yabancılık unsuru taşıyan ve tahkim yerinin Türkiye olarak belirlendiği tahkim yargılamalarında 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu (“MTK”) uygulama alanı...
Bilindiği üzere Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın (ABAD) bir kararı sonrasında AB-içi uyuşmazlıkların tahkimde görülmesi ve özellikle Enerji Şartı Anlaşması (“EŞA”) altında tahkim konusunda sorunlar ortaya çıkmıştır...
Şirketler hukukunda tahkim uygulaması tahkime elverişlilik konusu başta gelmek üzere birçok açıdan tartışmalı unsurlar barındırır. Bu uyuşmazlıkların tahkime elverişli olduğunun kabul edildiği hukuk sistemlerinde dahi esas sözleşmeye tahkim şartının konulup konulamayacağı...
Yargılama süreçlerine doğrudan etkisi olan teknoloji kullanımındaki büyük artış tahkim için de yararlı oldu. Özellikle dijitalleşme ile tahkim yargılamasının şekli, tarafların gereksinimlerini de dikkate alarak, zaman ve maliyet verimliliğini arttıracak şekilde değişti. Bu doğrultuda ve COVID-19 pandemisine önlem...
Avrupa Birliği Adalet Divanı (“ABAD”), 6 Mart 2018 tarihinde oldukça tartışmalı bir karara imza attı.[1] 1991 tarihli Hollanda-Slovakya İkili Yatırım Anlaşması’nda yer alan tahkim klozunun Avrupa Birliği (“AB”) hukukuna aykırılığına hükmedilen Achmea kararı, yatırım tahkiminde uzun soluklu tartışmaları beraberinde...