2022 DIAC Tahkim Kuralları
Giriş
Dubai Uluslararası Tahkim Merkezi (“DIAC”), 25 Şubat 2022 tarihinde tahkim kurallarını değiştirdi (“2022 Tahkim Kuralları” veya “Kurallar”). 2022 Tahkim Kuralları 2 Mart 2022 tarihinde yayınlandı ve 21 Mart 2022 tarihinde yürürlüğe girdi. Kurallar 21 Mart 2022’den sonra yapılan tahkim davalarına uygulanır, taraflarca aksi kararlaştırılmadığı takdirde tahkim anlaşmasının yapıldığı tarih dikkate alınmaz. DIAC, yaptığı değişikliklerle diğer tahkim kurumlarının uygulamalarına yaklaşarak kullanıcıların güncel ihtiyaçlarını da dikkate alan kurallar düzenledi.
Temel Değişiklikler
2022 Tahkim Kuralları 2007 Tahkim Kurallarına önemli değişiklikler getirdi. Bu değişiklikler genel olarak belgelerin elektronik olarak sunulması, tahkim yeri, hakem heyetinin yetkisi, hakemlerin seçimi, davaya katılma, davaların birleştirilmesi, hukuki temsilcilerin değiştirilmesi, seri yargılama, acil durum hakemi, üçüncü kişi finansmanı ve masrafları kapsar.
Sanal Yargılama ve Belgelerin Elektronik Olarak Sunulması
DIAC (i) sanal yargılama ve (ii) belgelerin elektronik sunumuna ilişkin iki tane önemli yenilik getirdi. 2022 Tahkim Kuralları ile taraflara yargılamayı sanal ya da fiziksel olarak yürütme imkânı tanındı.[1] Günümüz koşullarında tahkim kurumlarının kullanıcılarına bu seçeneği sunması kaçınılmaz oldu. Yapılan ikinci düzenleme ile ise kullanıcılara belgeleri elektronik olarak sunma olanağı sağlandı. 2022 Tahkim Kuralları’nın 3.1. maddesi, bütün iletişim ve bildirimlerin yazılı biçimde e-posta yoluyla ya da DIAC’ın kullanacağı dava yönetim sistemi yoluyla yapılacağını düzenledi.[2] Her ne kadar anılan sistem kullanımda olmasa da 2022 Tahkim Kuralları ile bu sistemin yakın zamanda kullanılabileceğinin sinyalleri verildi.
Tahkim Yeri
2007 Tahkim Kuralları’na benzer şekilde, taraflar tahkim yerini özgürce belirleyebilir. Tarafların tahkim yerini belirlemediği durumlara ilişkin ise önemli bir düzenleme getirildi. 2022 Tahkim Kuralları tarafların bir tahkim yeri seçmediği durumlarda tahkim yerini, Dubai Uluslararası Finans Merkezi (“DIFC”) olarak düzenledi[3]. Değişiklikten önce ise tahkim yeri Dubai olarak düzenlenmişti.[4] DIFC’in anglo sakson hukuk sisteminin bir parçası olduğu düşünüldüğünde bu değişiklik ile farklı milletlerden tarafların kendilerini daha tanıdık bir düzende hissedecekleri ve dolayısıyla DIAC’ın daha fazla tercih edileceği şüphesizdir.
Hakem Heyeti
Hakem heyetine ilişkin iki tane ana değişiklik getirildi, bunlar (i) hakem heyetinin kendi yetkisi hakında karar vermesi ve (ii) hakemlerin seçilmesine ilişkindir.
2022 Tahkim Kuralları’nın 6. maddesi, tahkim anlaşmasının varlığı, geçerliliği, kapsamı ve uygulanabilirliğine ilişkin itirazların yapılması durumunda, hakem heyetinin kendi yetkileri hakkında karar verebileceğini düzenler.[5] Hakem heyeti tahkim yargılamasına devam edilmesine karar verdiği takdirde, yetkiye ilişkin nihai karar da hakem heyeti tarafından verilir. Ek olarak, 2022 Tahkim Kuralları, tahkim anlaşmasının, ana sözleşmeden ayrı olduğunu kabul eder.[6]
Hakemlere ilişkin getirilen ikinci kural ise tek hakemin ya da hakem heyeti başkanının (tarafların ilgili süre içinde atayamaması durumunda) seçimini düzenleyen alternatif yönteme ilişkindir. Alternatif yönteme göre, DIAC üç tane potansiyel tek hakem içeren bir listeyi taraflar ile paylaşır.[7] Tarafların her biri de bu listeye üç tane daha hakem ekleyebilir. Yedi gün içinde taraflar bu adaylar arasından bir sıralama yapar.[8] Taraflar belirlenen bu süre içerisinde kendi sıralamalarını iletmezlerse her bir adayın bir diğeri ile eşit olarak tercih edildiği kabul edilir.[9] DIAC daha sonra her iki tarafın da ortak olarak tercih ettiği adayları tek hakem olarak görev yapmak üzere davet eder. Tarafların ortak bir şekilde karar veremediği ya da adayların kabul edemediği durumlarda, DIAC Tahkim Divanı (“Tahkim Divanı”) hakemleri doğrudan atayabilir veya alternatif yöntemin tekrarlanmasına karar verebilir.[10]
Davaya Katılma
2022 Tahkim Kuralları yeni tarafların davaya katılmasına izin verir.[11] Bu yeni bir düzenlemedir, 2007 Tahkim Kuralları’nda davaya katılma düzenlenmez. Davaya katılmanın mümkün olabilmesi için bütün tarafların katılmayı kabul etmesi veya DIAC veya Tahkim Divanı’nın katılan tarafın tahkim anlaşmasına taraf olduğuna ilişkin bir kanaate varması gerekir. Hakem heyeti kurulana kadar davaya katılma taleplerine DIAC karar verir hakem heyeti kurulduktan sonra ise katılma talepleri hakkında karar verme yetkisi hakem heyetine aittir.
Davaların Birleştirilmesi
Davaya katılma gibi davaların birleştirilmesi de yeni bir kuraldır.[12] 2007 Tahkim Kuralları bu konuda da bir düzenleme içermez. Bu yeni düzenleme ile birlikte, tarafların kabul etmesi durumunda ya da (i) iddiaların dayanağı tahkim anlaşmasının aynı olması, (ii) birleştirilecek davalarının taraflarının aynı olması veya (iii) tahkim anlaşmalarının uyumlu olması durumunda, iki ya da daha fazla tahkim davası birleştirilebilir. Davaya katılmaya paralel olarak, hakem heyetinin kurulmasından önce DIAC’ın davaları birleştirme yetkisi vardır. Hakem heyeti kurulduktan sonra ise bu yetki hakem heyetine geçer.
Hukuki Temsilciler
Hukuki temsilcilere ilişkin eklenen yeni kural tahkim kurumlarının bu konudaki uygulamalarının dışında bir kuraldır. İlgili kurala göre, taraflardan birinin hukuki temsilcisini değiştirmek istemesi durumunda hakem heyetinin onayını alması gerekir. Bu durumda, hakem heyeti çıkar çatışmaları, davanın süresi ve masraflar üzerindeki etkilerini değerlendirerek değişikliği kabul eder.[13] İlgili hüküm çıkar çatışmalarını engellerken aynı zamanda hakem heyetinin değişikliği kabul etmemesi halinde, tarafları düşük performans sergileyen bir hukuki temsilciyle devam etmek gibi zor bir durumda bırakabilir. Her ne kadar geçerli nedenler olsa da bu düzenleme ile bir hukuki temsilcinin görevinden çekilmesi hakkı da engellenebilir. Diğer kurumlarda benzer bir hüküm bulunmadığından anılan düzenlemenin uygulamadaki sonuçları zaman içinde görülecektir.[14]
Seri Yargılama
2022 Tahkim Kuralları’nın seri yargılama usulü, diğer tahkim kurumlarına göre nispeten farklılık gösterir. Bu usul için parasal limit 272.000 Amerikan Dolarına karşılık gelen 1.000.000 AED’dir. Seri yargılama, 21 Mart 2022’den sonra imzalanan tahkim anlaşmaları için uygulama alanı bulur. Seri yargılamanın uygulanabilmesi için üç koşul öngörülür: (i) 1.000.000 AED’lik parasal limit, (ii) tarafların anlaşması veya (iii) DIAC’ın davanın istisnai biçimde acil olduğuna karar vermesidir.[15] Tahkim heyetinin usulün detaylarını belirleme yetkisi vardır. 2022 Tahkim Kuralları, seri yargılamaya ilişkin 3 aylık zaman sınırı dışında bir düzenleme getirmez.
Acil Durum Hakemi
Ek II’nin (İstisnai Usuller) 2. maddesine göre, bir taraf geçici koruma tedbirini tahkim talebi ile birlikte ya da daha sonrasında talep edebilir. Tedbir talebinin diğer tarafa tebliğ edilmesi sonucunda bir hak kaybı yaşanması ihtimali varsa veya tahkim yeri usul hukuku uyarınca bir bildirim yükümlülüğü öngörülmüyorsa söz konusu talebe ilişkin inceleme bildirim yapılmadan ex parte yapılabilir[16]. Taraflar, başvuruları esnasında neden acil durum hakeminin gerekli olduğunu, taleplerini ve neden bu taleplerinin kabul edilmesinin gerektiğini açıklanmalıdır. Tahkim Divanı’nın prima facie olarak tahkimin yürütüleceğine karar vermesi üzerine DIAC bir gün içerisinde bir acil durum hakemi atar.[17] Acil durum hakeminin atanmasını takiben, acil durum hakemi iki iş günü içinde zaman çizelgesini Tahkim Merkezi ile paylaşmalıdır. Sonrasında, acil durum hakemi kararını “mümkün olan en kısa sürede” verir.[18]
Üçüncü Kişi Finansmanı
2022 Tahkim Kuralları bir tarafın üçüncü kişi finansmanına başvurduğu diğer taraflara ve DIAC’a bildirimde bulunmasına ilişkin bir yükümlülük getirir.[19] Diğer taraflara bildirim yapma yükümlülüğü, üçüncü kişi finansörünün tarafların yargılamadan önceki masraflardan sorumlu olup olmadığı bilgisini de içermelidir. 2007 Tahkim Kuralları bu konu hakkında da hüküm içermediğinden bu yeni getirilmiş bir düzenlemedir.
Masraflar
2007 Tahkim Kuralları’na göre, tarafların anlaşmadığı durumlarda hukuki masrafların tahsil edilemeyeceği düzenlenmişti.[20] 2022 Tahkim Kuralları, tahkim masrafının kapsamına açıklık getirir.[21] Kayıt ücreti, DIAC’ın idari ücreti, hakem heyetinin ücret ve masrafları, hakem heyeti ya da taraflarca atanan uzmanların, hukuki temsilcilerin ve diğer tarafın masrafları da tahkim masraflarına dahildir. Tahkim masraflarına ilişkin kararı hakem heyeti verir.[22] Aynı zamanda hakem heyeti yasal ücretlere karar verme yetkisine sahiptir.
Sonuç
2022 Tahkim Kuralları DIAC’ın uluslararası konumunu güçlendirmeyi hedefler.[23] Bu amaç doğrultusunda, “yeni kurallar, uluslararası tahkim alanındaki en son gelişmeleri ve iş dünyasının gelişen ihtiyaçlarını yansıtır ve tahkim prosedürlerinin verimliliğini artırmayı ve kullanıcıların çok çeşitli eklemelerden yararlanmalarını sağlamayı amaçlar”.[24] 2022 Tahkim Kuralları, üçüncü kişi finansmanına ilişkin bildirim yükümlülüğü, masraf ve ücret tarifeleri, sanal yargılama ve elektronik belge sunumuna ilişkin kuralları ile Milletlerarası Ticaret Odası gibi diğer sıklıkla başvurulan kurumlara yaklaştı. Aynı zamanda, tarafların tahkim yerini belirlemediği durumlarda DIFC’in tahkim yeri olarak belirlenmesi daha fazla uluslararası tahkimin DIAC bünyesinde görülmesi için önemli bir adımdır.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 20.2, 23.2, 26 ve 27.6.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 3.1.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 20.1.
- DIAC 2007 Tahkim Kuralları madde 20.1.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 6.1.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 6.1.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 13.2.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 13.3.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 13.4.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 13.5.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 9.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 8.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 7.5.
- Bradfield, Michelle / Chaudhri, Javade /Harb, Jean-Pierre / Heitzmann, Pierre / Martin, Heathet / Shadmand, Sheila: DIAC 2022 Arbitration Rules: Will They Propel DIAC Into a Top-Five Institution? 21.04.2022, JDSUPRA, https://www.jdsupra.com/legalnews/diac-2022-arbitration-rules-will-they-1674037/ (Erişim tarihi: 15.06.2022).
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 32.1(a).
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 2.2.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 2.5.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 16.4.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 22.1.
- Dubai Yüksek Mahkemesi Kararı, No. 282/2012, 03.02.2013.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 36.
- DIAC 2022 Tahkim Kuralları madde 36.2.
- DIAC Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Tariq Humaid Al Tayer tarafından belirtildiği üzere: “Önümüzdeki yıllarda önceliğimiz, Dubai'de iş yapma kolaylığını artıracak olan tahkim uygulamalarını ve standartlarını geliştirerek, DIAC'ın yerel, bölgesel ve küresel anlaşmazlıkları çözmek için lider bir merkez olarak konumunu güçlendirmektir. Kurallarda yapılan değişiklikler, Dubai'nin küresel bir tahkim merkezi olarak konumunu güçlendirme açısından ileriye doğru atılmış büyük bir adımdır.”, http://www.diac.ae/idias/resource/Rules2022PR.pdf (Erişim tarihi: 25.06.2022).
- DIAC duyurusu, 02.03.2022, http://www.diac.ae/idias/resource/Rules2022PR.pdf (Erişim tarihi: 15.06.2022).
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
ICC Tahkim ve ADR Komisyonu (“Komisyon”), olası uyuşmazlıkların önlenmesi ve tüm paydaşların ilişkilerinin güçlendirilmesi amacıyla alternatif uyuşmazlık çözüm (“ADR”) mekanizmalarına ilişkin farkındalığı artırmak amacıyla yeni bir rehber ve rapor yayımladı. Uyuşmazlıkların Etkin Yönetimi Rehberi, en uygun...
Birleşme ve Devralmalar (“M&A”), şirketlerin veya varlıkların birleşme, devralma, varlık satın alma veya yönetimin devralması gibi çeşitli finansal işlemler yoluyla yeniden yapılandırılmasını ifade eder. Bu Hukuk Postası Makalesi, hakem heyetleri önüne gelen M&A uyuşmazlıklarını ele alır.
Tahkim uygulaması çerçevesinde esasa girme yasağı (revision au fond) mahkemelerin bir hakem kararını incelerken uyuşmazlığın esasına dair bir inceleme yapmayacakları anlamını taşır. Bu yasak en temelde iptal davaları ile tenfiz süreçlerinde karşımıza çıkar. Bir hakem kararına karşı başvurulabilecek tek kanun...
Türk hukukunda taraflar, üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri haklarla ilgili olarak doğmuş veya doğabilecek uyuşmazlıkların hakemler tarafından çözülmesi konusunda anlaşma yapabilir. Bununla birlikte, taşınmazın aynına ilişkin haklar ile iflas hukuku, aile hukukuna ilişkin uyuşmazlıklar gibi...
4 Eylül 2020 tarihinde, Milletlerarası Ticari Tahkim Konseyi (“ICCA”) çatısı altında bir çalışma grubu “Milletlerarası Tahkimde Fiziki Duruşma Hakkı Mevcut Mudur?” başlıklı bir araştırma projesine başladı. Covid-19 salgını nedeniyle birçok tahkim duruşması çevrimiçi olarak gerçekleştirildi...
Achmea’nın AB-içi yatırım uyuşmazlıklarında doğurduğu tartışma katlanarak devam ediyor. Son olarak Paris İstinaf Mahkemesi, Polonya aleyhine sonuçlanan yatırım tahkimlerinde verilen hakem kararlarının Achmea gözetilerek iptaline hükmetti...
Türk hukukunda hakem kararlarına karşı başvurulabilecek kanun yolu, iptal davası olarak düzenlenir. Yabancılık unsuru taşıyan ve tahkim yerinin Türkiye olarak belirlendiği tahkim yargılamalarında 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu (“MTK”) uygulama alanı...
Bilindiği üzere Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın (ABAD) bir kararı sonrasında AB-içi uyuşmazlıkların tahkimde görülmesi ve özellikle Enerji Şartı Anlaşması (“EŞA”) altında tahkim konusunda sorunlar ortaya çıkmıştır...
Şirketler hukukunda tahkim uygulaması tahkime elverişlilik konusu başta gelmek üzere birçok açıdan tartışmalı unsurlar barındırır. Bu uyuşmazlıkların tahkime elverişli olduğunun kabul edildiği hukuk sistemlerinde dahi esas sözleşmeye tahkim şartının konulup konulamayacağı...
Yargılama süreçlerine doğrudan etkisi olan teknoloji kullanımındaki büyük artış tahkim için de yararlı oldu. Özellikle dijitalleşme ile tahkim yargılamasının şekli, tarafların gereksinimlerini de dikkate alarak, zaman ve maliyet verimliliğini arttıracak şekilde değişti. Bu doğrultuda ve COVID-19 pandemisine önlem...
Avrupa Birliği Adalet Divanı (“ABAD”), 6 Mart 2018 tarihinde oldukça tartışmalı bir karara imza attı.[1] 1991 tarihli Hollanda-Slovakya İkili Yatırım Anlaşması’nda yer alan tahkim klozunun Avrupa Birliği (“AB”) hukukuna aykırılığına hükmedilen Achmea kararı, yatırım tahkiminde uzun soluklu tartışmaları beraberinde...