İsviçre Milletlerarası Tahkim Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler
Giriş
İsviçre Milletlerarası Tahkim Kanunu, 1987 tarihli İsviçre Milletlerarası Özel Hukuk Hakkında Kanunu’nun 12. Bölümünde (“PILA”) düzenlenir. 19 Haziran 2020"de İsviçre Parlamentosu PILA"da yapılacak değişiklikleri onayladı, değişikliklerin 1 Ocak 2021 tarihinde[1] yürürlüğe girmesi bekleniyor. PILA’da yapılan değişikliklerin amacı, genel anlamda İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nin kararlarını yansıtmak, bazı hükümleri modernize etmek ve açıklığa kavuşturmaktır.
PILA, tüm esaslı hükümlerini koruyarak düzenli ve esnek yapısını korur, yapılan değişiklikler ile yabancı kişiler için kullanıcı dostu ve erişilebilir bir metin oluşturmayı hedefler. Bu Hukuk Postası Makalesi temel değişiklikleri ele alır.
Önemli Değişiklikler
Kapsam
Yürürlükteki PILA Madde 176’ya göre, tahkim yerinin İsviçre olduğu ve tahkim anlaşmasının yapıldığı tarihte taraflardan en az birinin ikametgâhının veya mutad meskenin İsviçre dışında bulunduğu tahkimlere Bölüm 12 uygulanır.
Maddede yapılan değişiklik, tarafların ikametgâhına veya tahkim yerine karar verilirken tahkim anlaşmasının yapıldığı tarihin mi yoksa tahkim yargılamasının başladığı tarihin mi dikkate alınacağına ilişkin karışıklıkları gidermeyi amaçlar ve bu konuyu netleştirir. Bu karışıklığın meydana gelme nedeni İsviçre mahkemelerinin kararlarından doğmaktadır, zira mahkemeler tahkim yargılamasının başladığı sıradaki ikametgâhı veya tahkim yerini dikkate almıştır.[2]
Söz konusu değişiklik ile uyuşmazlığın PILA"nın kapsamına girip girmediği incelenirken, tahkim anlaşmasının yapıldığı sırasındaki ikametgâhın/ yerleşim yerinin dikkate alınması gerektiği, yargılama başladıktan sonra yapılan değişikliklerin dikkate alınmaması gerektiği açıklığa kavuşturuldu.
Şekli Gereklilikler
Madde 178, tahkim anlaşmasının yazılı olarak telgraf, teleks, tele-fotokopi makinesi veya bir metinle kanıtlanabilecek diğer iletişim araçlarıyla yapılması gerektiğini düzenler.
Bu maddede yapılan değişiklikler, tahkim anlaşması yapmak için kullanılan araçları modernize etmeyi amaçlar ve e-posta veya diğer bir modern iletişim aracı eliyle tahkim anlaşması yapılabileceğini düzenler. Tahkim anlaşmasının şeklinde yapılan bir önemli değişiklik ise artık tahkim anlaşmasının ihale teklifleri, vasiyetnameler, tröstler, vakıf senetleri gibi tek taraflı işlemlere de dâhil edilebilmesidir. Bölüm 12, tek taraflı işlemler yoluyla yapılan tahkim anlaşmalarına kıyas yoluyla uygulanacaktır.
Hakemler
PILA Madde 179 uyarınca taraflar hakem kurulunu belirlemekte serbesttirler. Tarafların anlaşmaya varamadığı durumlarda, taraflar tahkim yerindeki İsviçre mahkemesinden yardım isteyebilirler. Yeni değişikliklere göre taraflar hakem kurulunu 30 gün içerisinde seçemezler ve bu konuda bir anlaşmaya varamazlarsa taraflar mahkemeye başvurabilirler. Taraflar tahkim yerini belirlemediyse veya tahkim yerinin İsviçre olması konusunda anlaştılarsa, ilk başvurulan mahkeme yetkili olur.
Yapılan bir diğer değişiklik ise hakem sayısına ilişkindir. Tarafların hakem sayısı üzerinde bir anlaşmaya varamadığı durumlarda taraflardan her biri bir hakem atar, hakem kuruluna başkanlık edecek hakem ise taraflarca atanan hakem tarafından belirlenir ve böylece üç hakemden oluşan bir kurul oluşturulur.
Çok taraflı davalarda, taraflar hakemleri atayamazlarsa, İsviçre mahkemesi tüm hakemleri atayabilir.
Maddede yapılan değişiklikler, bir hakemin, yargılama boyunca tarafsızlığına veya bağımsızlığına yönelik makul şüphe yaratabilecek durumları gecikmeksizin açıklama görevini düzenler. Bir hakemin reddedilmesi, taraflar veya hakem kurulunun aksini kabul etmedikçe yargılamanın durduğu anlamına gelmez.
Yargılama Usulü
Madde 182, genel ilkeyi korur ve tarafların yargılama usulü üzerinde anlaşmaya varmalarına izin verir. Hakem kurulu, tarafların anlaşmaya varamadığı durumlarda uygun bulduğu usuli kuralları uygulama konusunda takdir yetkisine sahiptir.
Madde 182’de yapılan diğer bir değişiklik uyarınca, taraflar yargılama sırasında usuli bir ihlal olması halinde yargılama süresinde bu ihlale itiraz etmelidir. Böylece hakem kuruluna bu tür ihlallere ilişkin karar verme imkânı sağlanır. Bu değişiklik ile kaybeden tarafın karar sonrasında taktiksel olarak öne süreceği usuli itirazların da ortadan kaldırılması amaçlanır.
İsviçre Mahkemelerine Erişim
Madde 185 (a) uyarınca artık yabancı hakem kurulları ve yabancı taraflar delillerin toplanması ve ihtiyati tedbir talepleri için İsviçre mahkemelerine başvurabilirler. Bu değişiklik, yabancı bir hakem kurulu tarafından verilen ihtiyati tedbirlerin icra edilebilirliğine ilişkin olası problemleri ortadan kaldırmayı amaçlar. İsviçre mahkemelerine yapılacak bu talepler, İsviçre Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenen seri yargılama usulüne (summary proceedings) tabi olacaktır.
Hakem Kararlarına Karşı Kanun Yolu
İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi, hakem kararlarına karşı yapılan itirazlara ilişkin karar verir. İptal davasına hangi durumlarda başvurulacağı PILA"da listelenmiştir, ancak İsviçre Yüksek Mahkemesi tarafların kararın düzeltilmesini (correction), yorumlanmasını (interpretation), tadil edilmesini (amendment) ve değiştirilmesini (revision) talep etmelerine olanak sağlamıştır. PILA’da yapılan değişiklikler belirtilen bu yasal yolları da kapsayacak şekilde yapılmıştır.
Madde 189 (a)"ya göre, taraflar kararın verilmesini takiben 30 gün içinde düzeltme, yorum veya değişiklik talep edebilir.
Taraflardan biri, değişiklik nedeninin ortaya çıkmasından sonra 90 gün içinde kararın değiştirilmesini (revision) isteyebilir. Bu nedenler (i) yeni ve maddi olgular, (ii) kararı etkileyen cezai bir suç ve (iii) hakemlerin reddine ilişkin nedenler olabilir.
PILA’da yapılan bir diğer değişikliğe göre, uyuşmazlığın miktarına bakılmaksızın karara karşı kanun yoluna gidilebilir.
Yapılan önemli bir değişiklik ile taraflar İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’ne yapacakları yazılı iptal veya değişiklik taleplerini İngilizce olarak sunabilirler. Güncel uygulamada tarafların yalnızca Almanca, Fransızca ve İtalyanca dillerinde başvuru yapmalarına izin verilir. Bu değişiklik ile çeviri masrafları azaltılmış olacak ve avukatların işi kolaylaştırılacaktır. Ancak, yalnızca İsviçre barosuna kayıtlı avukatların başvuruda bulunabileceği de unutulmamalıdır.
Sonuç
PILA’da yapılan yeni değişiklikler ve açıklamalar, yürürlüğe girdiği andan itibaren geçerli olacak, tahkim anlaşmasının yapıldığı zaman ve yargılamanın başladığı tarih dikkate alınmayacaktır.
[1] Değişiklikleri içeren metin için lütfen bakınız; https://www.admin.ch/opc/fr/federal-gazette/2020/5481.pdf
[2] Sebastiano Nessi, ‘New Law Maintains Switzerland at the Forefront of International Arbitration’, Kluwer Arbitration Blog, 22 Ağustos 2020.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
ICC Tahkim ve ADR Komisyonu (“Komisyon”), olası uyuşmazlıkların önlenmesi ve tüm paydaşların ilişkilerinin güçlendirilmesi amacıyla alternatif uyuşmazlık çözüm (“ADR”) mekanizmalarına ilişkin farkındalığı artırmak amacıyla yeni bir rehber ve rapor yayımladı. Uyuşmazlıkların Etkin Yönetimi Rehberi, en uygun...
Birleşme ve Devralmalar (“M&A”), şirketlerin veya varlıkların birleşme, devralma, varlık satın alma veya yönetimin devralması gibi çeşitli finansal işlemler yoluyla yeniden yapılandırılmasını ifade eder. Bu Hukuk Postası Makalesi, hakem heyetleri önüne gelen M&A uyuşmazlıklarını ele alır.
Tahkim uygulaması çerçevesinde esasa girme yasağı (revision au fond) mahkemelerin bir hakem kararını incelerken uyuşmazlığın esasına dair bir inceleme yapmayacakları anlamını taşır. Bu yasak en temelde iptal davaları ile tenfiz süreçlerinde karşımıza çıkar. Bir hakem kararına karşı başvurulabilecek tek kanun...
Türk hukukunda taraflar, üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri haklarla ilgili olarak doğmuş veya doğabilecek uyuşmazlıkların hakemler tarafından çözülmesi konusunda anlaşma yapabilir. Bununla birlikte, taşınmazın aynına ilişkin haklar ile iflas hukuku, aile hukukuna ilişkin uyuşmazlıklar gibi...
4 Eylül 2020 tarihinde, Milletlerarası Ticari Tahkim Konseyi (“ICCA”) çatısı altında bir çalışma grubu “Milletlerarası Tahkimde Fiziki Duruşma Hakkı Mevcut Mudur?” başlıklı bir araştırma projesine başladı. Covid-19 salgını nedeniyle birçok tahkim duruşması çevrimiçi olarak gerçekleştirildi...
Dubai Uluslararası Tahkim Merkezi, 25 Şubat 2022 tarihinde tahkim kurallarını değiştirdi. 2022 Tahkim Kuralları 2 Mart 2022 tarihinde yayınlandı ve 21 Mart 2022 tarihinde yürürlüğe girdi. Kurallar 21 Mart 2022’den sonra yapılan tahkim davalarına uygulanır, taraflarca aksi kararlaştırılmadığı takdirde tahkim...
Achmea’nın AB-içi yatırım uyuşmazlıklarında doğurduğu tartışma katlanarak devam ediyor. Son olarak Paris İstinaf Mahkemesi, Polonya aleyhine sonuçlanan yatırım tahkimlerinde verilen hakem kararlarının Achmea gözetilerek iptaline hükmetti...
Türk hukukunda hakem kararlarına karşı başvurulabilecek kanun yolu, iptal davası olarak düzenlenir. Yabancılık unsuru taşıyan ve tahkim yerinin Türkiye olarak belirlendiği tahkim yargılamalarında 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu (“MTK”) uygulama alanı...
Bilindiği üzere Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın (ABAD) bir kararı sonrasında AB-içi uyuşmazlıkların tahkimde görülmesi ve özellikle Enerji Şartı Anlaşması (“EŞA”) altında tahkim konusunda sorunlar ortaya çıkmıştır...
Şirketler hukukunda tahkim uygulaması tahkime elverişlilik konusu başta gelmek üzere birçok açıdan tartışmalı unsurlar barındırır. Bu uyuşmazlıkların tahkime elverişli olduğunun kabul edildiği hukuk sistemlerinde dahi esas sözleşmeye tahkim şartının konulup konulamayacağı...
Yargılama süreçlerine doğrudan etkisi olan teknoloji kullanımındaki büyük artış tahkim için de yararlı oldu. Özellikle dijitalleşme ile tahkim yargılamasının şekli, tarafların gereksinimlerini de dikkate alarak, zaman ve maliyet verimliliğini arttıracak şekilde değişti. Bu doğrultuda ve COVID-19 pandemisine önlem...
Avrupa Birliği Adalet Divanı (“ABAD”), 6 Mart 2018 tarihinde oldukça tartışmalı bir karara imza attı.[1] 1991 tarihli Hollanda-Slovakya İkili Yatırım Anlaşması’nda yer alan tahkim klozunun Avrupa Birliği (“AB”) hukukuna aykırılığına hükmedilen Achmea kararı, yatırım tahkiminde uzun soluklu tartışmaları beraberinde...