Kitlesel Fonlama Kanun Tasarısı
Giriş
Kitlesel fonlama en yalın tanımıyla projelere ve girişim şirketlerinin fonlanmasına ilişkin olarak alternatif bir finansman sağlama yöntemidir. Hükümet tarafından hazırlanan Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı (“Tasarı”) ile kitlesel fonlamaya ilişkin yasa önerisi 26 Aralık 2016 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı"na sunulmuştur. Söz konusu Tasarı ile amaçlananın kitlesel fonlama platformlarını serbest bir piyasa içinde tutmak, eşzamanlı olarak da bir takım koruma mekanizmaları getirmektir.
Kitlesel Fonlama Nedir?
Kitlesel fonlama, uygulanan modele göre bir getiri beklentisi olan veya karşılıksız olarak ödeme yapan destekçilerden ve yatırımcılardan oluşan kitlelerin, elektronik ortamda proje sahiplerine veya girişimcilere destek veya finansman sağlamasıdır. Girişimciler tüzel kişiler olabileceği gibi, gerçek kişiler ve hatta sivil toplum örgütleri de olabilirler[1]. Bir başka değişle kitlesel fonlama, tek başına kayda değer bir etki yaratmayacak çok sayıda kişinin ufak meblağlar ile bir girişimi, internet siteleri üzerinden fonlamasına veya bağış yapmasına imkân tanıyan yeni nesil bir finansman aracıdır[2]. Tasarı kapsamında, kitlesel fonlama, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenecek esaslar dâhilinde bir girişim şirketinin veya bir projenin ihtiyacı olan fonu sağlamak için kitlesel fonlama platformları aracılığıyla finansman sağlaması, halktan para toplanması olarak tanımlanmıştır.
Kitlesel Fonlama Platformları
Kitlesel fonlama platformları, girişimciler veya proje sahipleri ile yatırımcı ve destekçileri elektronik ortamda bir araya getiren dijital bir ortamdır ve başvuru anından itibaren ödeme mekanizmaları da dâhil tüm süreçlerde aracılık eder. Söz konusu platformların; projelerin ve iş fikirlerinin hayata geçirilmesi ve uygulanması aşamasında herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır[3]. Tasarı uyarınca, halktan finansmanı toplayacak olan kitlesel fonlama platformları, kitle fonlamasına aracılık eden ve elektronik ortamda hizmet veren kuruluşlar olarak tanımlanmıştır. Söz konusu kuruluşların Tasarı’nın yasalaşması ile beraber faaliyet gösterebilmeleri için Sermaye Piyasası Kurulu’ndan faaliyet izni almaları zorunlu hale gelecektir.
Sermaye Piyasası Kurulu; kitlesel fonlama platformlarının kuruluşlarına, pay sahiplerine, pay defterlerine, çalışanlarına, halktan toplanacak fonların azami limiti ile her bir yatırımcının fonlamasına getirilen limitler, projelerin bildirimde kalacakları süreler ve diğer gerekli tüm ilke ve esaslara ilişkin ayrıca ikincil bir düzenleme yapacaktır.
Girişimler için Yeni Bir Fonlama Alternatifi ve Düzenlemenin Önemi
Piyasada yeni girişimciler tarafından veya çekirdek projelerin henüz oluşum aşamalarında proje sahiplerince finansman temini konusunda, özellikle 2008 yılında yaşanan küresel ekonomik kriz sonrasında sorunlar yaşanmaktadır. Finansman eksikliği nedeniyle hayata geçirilemeyen yenilikçi proje ve girişimler ekonomik kalkınmayı desteklemekten büyük ölçüde yoksun kalmıştır. Kitlesel fonlama, alternatif bir finansman yöntemi olmasının yanı sıra birçok konuda girişimcilere avantaj sağlamaktadır. Kitlesel fonlama öncelikli olarak, girişimcinin veya proje sahibinin yatırımına veya projesine ilişkin piyasayı test eder ve talebi ölçer, böylelikle girişimcinin veya proje sahibinin aldığı risk azalır. Kitlesel fonlama söz konusu projenin veya yatırımın satılabilirliğini, yatırım yapılabilirlik seviyesini ölçer ve buna ilişkin bir geri bildirim sağlar. Dahası, iş fikrinin veya projenin pazarlamasını yapar ve sadık yatırımcı teminini sağlar. Kitlesel fonlamanın bu gibi yararları göz önüne alındığında Sermaye Piyasası Kurulu tarafından bir düzenleme yapılması önem arz etmektedir.
Türkiye’de 2010 yılından itibaren kitlesel fonlamaya ilişkin platformlar kurulmaya başlanmıştır. Hâlihazırda faaliyet gösteren platformlar bağış veya ödül bazlı kitlesel fonlama modelleri ile faaliyetlerini yürütmektedirler. Bağış bazlı fonlama modeli ile fon sağlayan destekçiler yaptıkları fonlamadan herhangi bir getiri talep etmemektedir. Bu şekilde finansman sağlanması oldukça zordur. Ödül bazlı fonlama modeli, proje sahibi veya girişimci fonlama ile belirli bir meblağa ulaşmayı hedefler ve belirtilen süre içerisinde hedeflenen tutara ulaşamazsa toplanan fon, ilgili platform tarafından fona destekte bulunanlara iade edilmektedir. Platformda toplanan fon hedefe ulaşırsa da daha önceden vaat edilen ödül destekçilere verilir. Bir başka model ise yatırım bazlı kitle fonlama modelidir. Bu model ile girişimci kitlelerden paraları kredi olarak veya varlıklarını veya hisselerini satarak toplar[4]. Mevcut yapıda işbu platformlar, girişimci ve proje sahibi ile destekçileri ve yatırımcıları arasında servis sağlayan bir platform şeklinde faaliyet göstermektedirler. Halktan para toplama konusunu Sermaye Piyasası Kurulu regüle ettiği ve söz konusu kitlesel fonlama sistemin işleyişine ilişkin herhangi bir mevzuat dayanağı olmadığı için ilgili mevzuat düzenlemesine önemli ölçüde ihtiyaç duyulmaktadır[5].
Konuya ilişkin düzenleyici bir altyapının olmaması ve sadece ödül ve bağış şeklinde bir fonlama sistemi uygulanması nedeniyle kitlesel fonlama Türkiye’de henüz bir gelişim gösterememiştir. Söz konusu Taslak’ın kabulü ile yatırımcı ve destekçilerin tereddütleri giderilerek, kitlesel fonlama daha aktif bir şekilde kullanılabilir hale gelecektir. Dolayısıyla kitlesel fonlamaya ilişkin yatırımcıları özendirmek adına esnek ve serbest bir yaklaşım izlenerek koruma mekanizmaları olan bir sistem öngörülmektedir.
Tasarı ile Getirilen Esneklik
Tasarı ile kurulacak şirketleri aşırı baskı altında tutmamak suretiyle kitlesel fonlama alanında bir serbestlik yaratılmaya çalışılmaktadır. Tasarı’nın 1. maddesi ile Sermaye Piyasası Kanunu’nda[6] yer alan “Halka açık ortaklık” ve “İhraççı” tanımlarından kitle fonlaması platformları aracılığıyla para toplayanlar hariç tutulmuştur. İlgili Tasarı’nın 3. Maddesine göre kitle fonlaması suretiyle kitlelerden fon toplayan anonim şirketler pay sahibi sayısı beş yüzü aşsa dahi halka arz olunmuş sayılmayacaklardır. Böylelikle, kitlesel fonlama sermaye piyasası mevzuatında halka arza ilişkin getirilen kısıtlamalardan ari tutulmaktadır. Yine aynı doğrultuda Tasarı’nın 2. maddesi, Sermaye Piyasası Kanunu’nda yer alan izahname veya ihraç belgesi hazırlama yükümlülüklerine ilişkin hükümlerin kitlesel fonlamaya uygulanmayacağı yönündedir.
Söz konusu Tasarı kapsamında, kitle fonlama platformları ile kitle fonlaması ve buna bağlı olarak yapılan diğer işlemler Sermaye Piyasası Kanunu’nda düzenlenen yatırım hizmetleri ve faaliyetleri veya yatırım kuruluşları ve portföy yönetim şirketlerinin yapabilecekleri yan hizmetler kapsamında değerlendirilemez. Ayrıca, kitle fonlamasının borsalar, piyasa işleticileri ve teşkilatlandırılmış diğer pazar yerleri ile mevzuat hükümlerine tabi olmayacağı belirtilmektedir.
Tasarı’da ayrıca kitle fonlama platformu ve kitle fonlaması suretiyle halktan para toplayan kişiler ile fon sağlayan destekçi veya yatırımcılar arasındaki ilişki düzenlenmemiş ve bu ilişkiye Türk hukukunun genel hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.
Sermaye Piyasası Kurulu; Tasarı’nın yasalaşması ile beraber yukarıda bahsi geçen hükümlere aykırı faaliyetlerin tespit edilmesi durumunda, söz konusu aykırılığın belirlenen bir sürede giderilmesinin talep edilmesi, faaliyetlerin sınırlandırılması veya iptali de dâhil öngöreceği diğer her türlü tedbirin alınması konusunda yetkilendirilmiştir.
Sonuç
Ülke ekonomisinin gelişimine katkıda bulunacak girişimleri ve projeleri desteklemek adına kitlesel fonlamanın alternatif bir finansman aracı olarak düzenlenmesi büyük bir ihtiyaç haline gelmiştir. Kitle fonlamasının sermaye piyasası mevzuatına alınmasını öngören ve esnek düzenlemeler içeren Tasarıyla kitlesel fonlama platformları, halka açık ortaklık ve ihraççı tanımı dışında bırakılmış ve kitle fonlaması suretiyle halktan toplanan fonlar için izahname ya da ihraç belgesi hazırlama yükümlülüğüne ilişkin hükümlerin uygulanmaması öngörülmüştür. Kitle fonlama platformlarının Sermaye Piyasası Kurulu’ndan faaliyet izni alması zorunlu hale gelecektir.
[1] Kitlesel Fonlama Derneği, Kitlesel Fonlama Kanun Tasarısı ve İkincil Düzenleme üzerine Görüş ve Tavsiyeler, Çalıştay Raporu, 11 Şubat 2017, syf. 8.
[2] 26 Aralık 2016 tarihli Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, Genel Gerekçesi, par. 2.
[3] Çalıştay Raporu, A.g.e., syf. 8.
[4] Mediha Nur Onur, Öznur Değirmenci, Crowdfunding – Kitle Fonlaması, T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Çalışma Raporları, Sayı 2015-7/Haziran 2015, syf. 2.
[5] Çalıştay Raporu, A.g.e., syf. 10.
[6] 30 Aralık 2012 tarih ve 28513 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Okumakta olduğunuz bu makale, Erdem & Erdem Exlibris ile çok daha sürdürülebilir bir platforma kavuşmuşken Avrupa Birliği’nin menkul kıymetler piyasaları düzenleyicisi olan Avrupa Menkul Kıymetler ve Piyasalar Otoritesi de (“ESMA”) sürdürülebilirliğe katkıda bulunan bir çalışma yayımladı. 2023-2028 stratejisi...
Halka açık olmayan anonim şirketlerin borsanın girişim sermayesi pazarında (“GSP”) işlem görmek üzere sermaye artırımı yoluyla ihraç edilecek paylarının halka arz edilmeksizin nitelikli yatırımcılara satışı Payları Girişim Sermayesi Pazarı’nda İşlem Görecek Ortaklıklara İlişkin Esaslar Tebliği (II-16.3) (“Tebliğ”) ile...
1987 yılında Birleşmiş Milletler Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu tarafından “Ortak Geleceğimiz” (Our Common Future) başlıklı bir rapor yayımlandı. Raporda küresel çevre problemlerinin sebeplerine dikkat çekilirken sürdürülebilirlik kavramı “bugünün ihtiyaçlarının, gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını...
İsviçre Finansal Piyasalar Denetleme Kurumu (“FINMA”), 19 Mart 2023 tarihli kararı ile Credit Suisse’in UBS Group AG (“UBS”) ile birleşmesini onaylarken aynı zamanda Credit Suisse’in ihraç ettiği, toplam değeri yaklaşık 17 milyar İsviçre Frangı’nı bulan ve AT1 olarak anılan ilave ana sermaye tahvillerinin kayıtlardan...
Uzun zamandır beklenen Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“Kurul”) III – 35/A.2 seri numaralı Kitle Fonlaması Tebliği (“Tebliğ”), 27 Ekim 2021 tarihli ve 31641 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi...
Günümüzün önemli yapılandırılmış finansman ürünlerinden biri olan ipotek teminatlı menkul kıymetler, temelini 18.yüzyıl Prusya’sının Pfandbrief’inden alır. Yedi Yıl Savaşı’nın ardından Kral II. Friedrich, mali gücü savaşlar sonucunda yıpranmış toprak sahibi soyluların malvarlıklarındaki likiditeyi artırmak amacı ile...