İhracata Yönelik Devlet Yardımları
Kalkınma planları ve yıllık programlardaki toplumsal ve ekonomik hedeflerin gerçekleştirilmesi için yapılacak faaliyetlerin desteklenmesi amacıyla Bakanlar Kurulu tarafından alınan 94/6401 sayılı İhracata Yönelik Devlet Yardımları Hakkında Karar[1]a (Bakanlar Kurulu Kararı) istinaden T.C. Başbakanlığı Dış Ticaret Müsteşarlığı (“Müsteşarlık”) Para- Kredi ve Koordinasyon Kurulu (“Kurul”) tarafından Avrupa Birliği ve GATT normları çerçevesinde pek çok tebliğ yayınlanarak ilgili desteğin sağlanması için uygun araçlar yaratılmaya çalışılmıştır.
Yurtdışında Gerçekleşecek Fuar Katılımlarının Desteklenmesi
Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca çıkarılan en yeni tarihli tebliğ Yurtdışında Gerçekleşecek Fuar Katılımlarının Desteklenmesine ilişkin 2009/5 sayılı Tebliğ[2]dir.
Bu Tebliğin amacı aşağıda sayılan yollarla ihracatın desteklenmesidir:
- Türk şirketlerinin yurt dışı fuarlara katılımı ve sektörel nitelikteki uluslararası fuarlara bireysel katılımlarının sağlanması,
- Türk ihraç ürünlerinin tanıtılması ve pazarlanması
Anılan ihracat desteği;
- yurt dışı fuar organizasyonu gerçekleştiren organizatörler
- fuar organizasyonlarına iştirak eden şirket ve kuruluşlar
- sektörel nitelikteki uluslararası fuarlara bireysel katılım sağlayan şirket ve kuruluşlar
tarafından yapılan harcamaların kısmen Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu’ndan karşılanmasını kapsamaktadır.
Tebliğ kapsamında uygulanan destek tutarı, fuarın ve katılımcının niteliğine göre ödenecek toplam fuar bedelinin %50’si ile %75’i arasında bir miktara tekabül etmektedir. Ayrıca, ödenecek fuar desteğinin miktarı Tebliğ’de belirlenen üst sınırları aşmayacaktır.
Yurtdışı fuarlara katılım desteğinden yararlanmak için uluslararası fuarın başlama tarihinden en az 15 gün önce İhracatçı Birliği Genel Sekreterliği’ne başvurulması gereklidir.
Tasarım Desteği
Tasarım Desteği Hakkında 2008/2 sayılı Tebliğ[3] ile amaçlanan Türkiye'de tasarım kültürünün oluşturulması ve yaygınlaştırılmasını teminen tasarımcı şirketleri, tasarım ofisleri ile Birlikler, tasarım dernekleri-birliklerinin gerçekleştireceği tanıtım, reklam, pazarlama, istihdam, danışmanlık ve yurt dışında açacakları birimlere ilişkin giderlerinin Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan karşılanmasıdır.
Bu bağlamda, tasarımcı şirketlerin ve tasarım ofislerinin yukarıda bahsedilen giderlerinin %50’si destek kapsamında olacaktır.
Destekten yararlanmak için patent, faydalı model ve endüstriyel tasarımların tesciline ilişkin harcama belgelerinin tarihinden itibaren 18 ay içerisinde, diğer harcama belgelerinin tarihinden itibaren ise 6 ay içerisinde başvuruda bulunulması gereklidir.
Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımı
Tarımsal ürünlerimizin uluslararası piyasalarda rekabet gücünün ve ihracat potansiyelinin artırılması amacıyla Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımı’na ilişkin 2008/1 sayılı Tebliğ[4] hazırlanmıştır.
İhracat iadesi ödemelerinde Dünya Ticaret Örgütü Tarım Anlaşmaları uyarınca öngörülen üst sınırlar çerçevesinde destek sağlanmaktadır.
Destekten yararlanmak için tarımsal ürünlerin fiili ihraç tarihinden itibaren en geç 1 yıl içerisinde doğrudan bağlı bulunulan ihracatçı birliğine başvurulması gerekmektedir.
Eğitim ve Danışmanlık Yardımı
Eğitim ve Danışmanlık Yardımı Hakkında 2007/3 sayılı Tebliğ[5] çerçevesinde:
- Türkiye’de sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler ile yazılım sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin çalışanlarının kalite, verimlilik, yönetim teknikleri, tasarım, uluslararası pazarlama vb. giderleri,
- Söz konusu şirketlerin dış ticaret işlemleri konusundaki eğitim giderleri ile bu konularda alınacak danışmanlık hizmetlerine ilişkin giderleri ve
- Ülkemizde düzenlenen tasarım yarışmalarında dereceye giren tasarımcıların, tasarım konusunda yurt dışı eğitim giderlerinin
Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu’ndan karşılanması amaçlanmaktadır.
Şirketlerin program bazında süresi 6 ayı geçmeyen yurtiçi eğitim giderlerinin %70’i, Tebliğ’de belirlenen üst sınırı aşmayacak şekilde destek kapsamında olacaktır. Başvuruların, harcama belgeleri tarihinden itibaren 6 ay içerisinde yapılması gereklidir.
Pazar Araştırması ve Pazarlamanın Desteklenmesi
Pazar Araştırması ve Pazarlama Desteği Hakkında 2006/6 sayılı Tebliğ[6] ile Türkiye'de sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler ve yazılım sektöründe iştigal eden şirketlerin;
- potansiyel pazarlar hakkında sistematik ve objektif bilgi sağlanmasına ilişkin giderleri ile
- yeni ihraç pazarları yaratılması ve geleneksel pazarlarda pazar payının artırılmasına yönelik olarak gerçekleştirecekleri faaliyetlere ilişkin giderlerinin
belirli bir bölümünün Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan karşılanması amaçlanmaktadır.
Şirketlerin ürün ve/veya sektörleriyle ilgili olarak gerçekleştirilen pazar araştırması projelerine ilişkin giderlerinin %70’i - %80’i, yurtdışına yönelik pazarlama stratejileri ve eylem planlarının oluşturulabilmesi amacıyla kurum ve/veya kuruluşlardan satın alacakları pazar araştırması raporları ve istatistiklere ilişkin giderlerin %50’si - %60’ı, Müsteşarlık tarafından koordine edilen ve tek bir sektör bazında gerçekleştirilen sektörel nitelikli ticaret heyeti programlarına katılım giderlerinin %50’si - %60’ı, ürünlerinin yurtdışına yönelik olarak elektronik ortamda pazarlanabilmesi amacıyla Müsteşarlıkça uygun görülen ve nihai tüketiciye yönelik olmayan e-ticaret sitelerine üyelik giderlerinin %50’si - %60’ı Tebliğ’de belirlenen üst sınırı aşmayacak şekilde destek kapsamında olacaktır.
Destekten yararlanmak isteyen şirketlerin harcama belgeleri tarihinden itibaren 6 ay içerisinde üyesi oldukları İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği’ne veya İhracatı Geliştirme Etüt Merkezi’ne başvurmaları gereklidir.
Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi Ve Turquality’nin Desteklenmesi
Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve Turquality’nin Desteklenmesi Hakkında 2006/4 sayılı Tebliğ[7] çerçevesinde:
- İhracatçı Birlikleri, Üretici Dernekleri ve Üretici Birliklerinin sektörlerinin yurtdışında tanıtımı amacıyla gerçekleştirecekleri harcamalara ilişkin giderlerinin,
- Türkiye’de ticari ve/veya sınai faaliyette bulunan şirketlerin ürünlerinin markalaşması amacıyla gerçekleştirecekleri faaliyetlere ilişkin giderlerinin,
- İhracatçı Birliklerinin TURQUALITY® Programı kapsamında firmalara yurt içinde ve yurt dışında markalaşma sürecinde vereceği desteklere ilişkin harcamalarının,
- Türk markalarının pazara giriş ve tutunmalarına yönelik gerçekleştireceği her türlü faaliyet ve organizasyonlara ilişkin giderleri ile
- olumlu Türk malı imajının oluşturulması ve yerleştirilmesi için yurt içinde ve yurt dışında gerçekleştireceği her türlü harcamalarının
uluslararası kurallara göre Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu’ndan karşılanması amaçlanmaktadır.
Destekten yararlanmak isteyen şirketlerin, markaların tescili ve korunması ile patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım tesciline ilişkin harcama belgeleri tarihinden itibaren 18 ay içerisinde ve diğer giderlere ilişkin harcama belgeleri tarihinden itibaren 6 ay içerisinde üyesi oldukları İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği’ne, Kuruluşların ise bu süreler içerisinde doğrudan Müsteşarlı’ğa başvurmaları gereklidir. Destek oranı giderlerin %50’si - %80’i oranında olacak ve her halükarda Tebliğ’de belirlenen üst sınırı aşmayacaktır.
Yurtdışında Ofis-Mağaza Açma, İşletme ve Marka Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi
Yurtdışında Ofis-Mağaza Açma, İşletme ve Marka Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında 2005/4 sayılı Tebliğ[8] Türkiye'de faaliyette bulunan şirketlerin yurtdışı pazarlarda ürünlerinin tanıtımının yapılması için gerçekleştirecekleri tanıtım ve/veya marka tescil faaliyetlerine ilişkin giderleri ve yurt dışında mal ticaretine yönelik faaliyette bulunmak için açmış oldukları veya açacakları birimlerle ilgili giderlerinin uluslararası kurallara göre Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan karşılanmasını amaçlamaktadır.
Söz konusu Tebliğ kapsamındaki desteklerden, Türkiye'de ticari, sınai/ticari faaliyette bulunan veya yazılım sektöründe iştigal eden şirketler, Dış Ticaret Sermaye Şirketleri ile Sektörel Dış Ticaret Şirketleri farklı oranlarda yararlandırılacaktır.
Yukarıda sayılan şirketler yurtdışında mağaza açmaları halinde, demirbaş ve dekorasyon giderleri ile kira giderlerinin %50’si - %60’ı oranında; yurtdışında ofis ve showroom açmaları halinde, demirbaş ve dekorasyon giderleri ile kira giderlerinin %50’si - %60’ı oranında; yurtdışında depo açmaları halinde, demirbaş giderleri ile kira ve/veya hizmet giderlerinin %50’si - %60’ı oranında; yurtdışında gerçekleştirecekleri reklam, tanıtım ve pazarlama giderlerinin %50’si oranında; yurtdışında marka tescili ve korunmasına ilişkin giderlerinin %50’si oranında ve her halükarda Tebliğ’de belirlenen üst sınırı aşmayacak şekilde destekleneceklerdir.
Destekten yararlanmak isteyen şirketlerin yurtdışında marka tescili ve korunmasına ilişkin giderlerin ödeme tarihinden itibaren 18 ay içerisinde diğer giderlerin ise ödeme tarihinden itibaren 6 ay içerisinde üyesi oldukları İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği’ne başvurmaları gereklidir.
Teknik Müşavirlik Firmalarının Yurt Dışındaki Faaliyetlerine Sağlanacak Devlet Yardımları
Teknik Müşavirlik Firmalarının Yurt Dışındaki Faaliyetlerine Sağlanacak Devlet Yardımları Hakkında 2004/5 sayılı Tebliğ[9] ile ülkemizin mal ve hizmet ihracını artırmak amacıyla;
- teknik müşavirlik,
- müteahhitlik firmaları,
- Firma Grupları,
- Sektörel Özel Sektör Kuruluşları,
- Fuar Organizatörleri ile
- Seminer, Konferans Organizatörlerinin
yurtdışı ve yurtiçindeki bazı faaliyetlerinin desteklenmesine yönelik devlet yardımları belirlenmiştir.
Bu bağlamda, değişen oranlarda ve Tebliğ’de yer alan sınırları aşmamak kaydıyla yurtdışı-ofis desteği, pazar araştırması desteği, fuar, konferans, seminer vb tanıtım faaliyetlerine katılım desteği, fizibilite etüdü hazırlanması desteği ve sözleşme desteği sağlanacaktır.
İstihdam Desteği
İstihdam Yardımı Hakkında 2000/1 sayılı Tebliğ[10]in amacı, sektörel dış ticaret şirketi statüsünü haiz şirketlerin münhasıran dış ticarete ilişkin işlemlerini yürütmek üzere, konusunda tecrübeli ve yüksek öğrenimli yönetici ve eleman istihdamının sağlanmasıdır.
Bu kapsamda, sektörel dış ticaret şirketlerinin ilk defa istihdam edecekleri tecrübeli ve yüksek öğrenimli bir yönetici ve iki elemanın maaşlarının %75’i, Tebliğ’de belirlenen üst sınırları aşmamak kaydıyla ve en fazla bir yıl süre ile Destekleme ve Fiyat İstikrara Fonundan karşılanır.
Anılan destekten yararlanmak için doğrudan Müsteşarlık İhracat Genel Müdürlüğüne başvurulması gereklidir.
Araştırma-Geliştirme (“AR-GE”) Yardımı
AR-GE Yardımına İlişkin 98/10 sayılı Tebliğ[11] ile Müsteşarlık tarafından, sanayi kuruluşlarının sadece AR-GE projeleri kapsamında izlenip değerlendirilebilinen giderlerinin belirli bir oranının karşılanması veya bu projelere sermaye desteği sağlanması amaçlanmaktadır.
Desteğin kapsamı aşağıda açıklanmaktadır:
· AR-GE Faaliyetlerinin Proje Bazında Desteklenmesi
Kuruluşların kendi bünyelerinde veya Türkiye’de olmak kaydıyla bünyeleri dışında gerçekleştirdikleri AR-GE faaliyetleriyle ilgili giderlerinin belli bir kısmının karşılanmasına yöneliktir. Anılan yardım kapsamında, desteği onaylayacak kuruluş Müsteşarlık olmakla beraber, AR-GE faaliyetlerini değerlendiren kuruluş ise Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumudur (“TÜBİTAK”).
· Projelere Sermaye Desteği Sağlanması
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (“TTGV”) ile proje sahibi kuruluş arasında bir sözleşme imzalanması esasına dayanmaktadır. Desteği onaylayacak kuruluş Müsteşarlıktır. Sermaye desteği iki şekilde sağlanmaktadır: (i) ürün geliştirme projelerine sermaye desteği ve (ii) stratejik odak konuları projelerine sermaye desteği
· Diğer Projelerin Desteklenmesi
EUREKA projeleri ile birden çok sanayi kuruluşunun TÜBİTAK/TTGV ile birlikte kurdukları şirketlerin AR-GE harcamalarına da destek olunması öngörülmüştür.
Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi
İhracata yönelik devlet yardımları kapsamında çıkarılan 97/5 sayılı Tebliğ[12] çerçevesinde, Türkiye'de ticari ve sınai faaliyette bulunan veya tarım ya da yazılım sektörlerinde faaliyet gösteren şirketler tarafından çevre, kalite ve insan sağlığına yönelik teknik mevzuata uyum sağlanabilmesi için akredite edilmiş kurum ve/veya kuruluşlardan alınacak kalite, çevre belgeleri ile insan can, mal emniyeti ve güvenliğini gösterir işaretler ile tarım ürünlerine ilişkin laboratuar analizleri ve belgelendirme işlemleriyle ilgili harcamaların belirli bir bölümünün Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan karşılanması amaçlanmaktadır.
Anılan destek kapsamında,
- ISO 9000 Serisi kalite güvence sistemi belgeleri
- ISO 14000 çevre yönetim sistemi belgeleri
- CE İşareti
- Uluslararası nitelikteki diğer kalite ve çevre belgeleri
- ISO 22000 gıda güvenliği yönetimi sistemi belgeleri
- Tarım ürünlerine ilişkin belgelendirme işlemleri ve olumlu sonuçlanmak kaydıyla laboratuar analiz raporlarının
alımına yönelik olarak yapılan harcamalarının belge ve/veya analiz başına % 50 oranında ve en fazla 25.000 ABD Doları’na kadar ödenmesi öngörülmüştür.
Destekten yararlanmak isteyen şirketlerin destek kapsamındaki belgelerin düzenlenme tarihinden itibaren en geç 6 ay içerisinde üyesi oldukları İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine başvurmaları gereklidir.
Uluslararası Nitelikteki Yurtiçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesi
Uluslararası nitelikteki yurtiçi ihtisas fuarlarının dış dünyaya tanıtımının yapılması ve söz konusu fuarlara uluslararası düzeyde katılımın artırılması amacına yönelik olarak Uluslararası Nitelikteki Yurtiçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesine ilişkin 95/7 sayılı Tebliğ[13] çıkartılmıştır.
İlgili Tebliğ uyarınca, yerli organizatörlerin fuar öncesinde ve esnasında gerçekleştirecekleri tanıtım ve promosyon faaliyetlerine ilişkin giderleri belli bir oranda Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu’ndan karşılanmaktadır.
Tebliğ kapsamında, fuar giderinin %50’si oranında bir destek uygulanmaktadır. Ayrıca, ödenecek fuar desteğinin miktarı Tebliğ’de belirlenen üst sınırları aşmayacaktır.
Uluslararası nitelikli yurtiçi fuarlara katılım desteğinden yararlanmak için fuarın başlangıcından en geç 2 ay önce İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerine başvurulması gereklidir.
[1] İlgili karar, 11.01.1995 tarihi ve 22168 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
[2] İlgili tebliğ, 30 Aralık 2009 tarihli ve 27448 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
[3] İlgili Tebliğ 18 Nisan 2008 tarihli ve 26851 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
[4] İlgili tebliğ, 19 Mart 2008 tarihli ve 26821 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
[5] İlgili Tebliğ 28 Temmuz 2007 tarihli ve 26596 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
[6] İlgili Tebliğ 21 Ekim 2006 tarihli ve 26326 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
[7] İlgili Tebliğ 24 Mayıs 2006 tarihli ve 26177 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
[8] İlgili Tebliğ 25 Kasım 2005 tarihli ve 26004 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
[9] İlgili Tebliğ 9 Haziran 2004 tarihli ve 25487 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
[10] İlgili tebliğ, 29 Ocak 2000 tarihli ve 23948 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
[11] İlgili tebliğ, 4 Kasım 1998 tarihli ve 23513 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
[12] İlgili tebliğ, 31 Temmuz 1997 tarihli ve 23066 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
[13] İlgili tebliğ, 1 Haziran 1995 tarihli ve 22300 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
İşçi ve işveren arasındaki iş ilişkileri diğer tüm sözleşmesel ilişkilerde olduğu gibi çeşitli sebeplerle sona erebilir. İş sözleşmeleri tarafların karşılıklı anlaşması yoluyla feshedilebileceği gibi işçi veya işverenin iş sözleşmesini tek taraflı feshi yoluyla yani bozucu yenilik doğuran hakkın kullanımıyla da...
Günümüzde pek çok iş sözleşmesinde, işveren tarafından tahsis edilen bilgisayar, kurumsal e-posta hesabı ve telefon gibi araçların kullanımı sınırlandırılır ve işverenin bunlar üzerindeki denetleme hakkı düzenlenir. İşveren, bu yönde bir denetim ve gözetim yetkisini, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu madde 399...
İşe iade davası açma hakkı, 4857 Sayılı İş Kanunu’nda yer alan (“İş Kanunu”) ve işçi lehine yaratılan, işveren tarafından keyfi veya geçerli bir sebebe dayanmadan fesih yapılmasını önlemeyi amaçlayan iş güvencesi düzenlemelerinden biridir. Bu hak, İş Kanunu’nun 18. ve devamı maddelerinde düzenlenir...
İş ilişkisinin doğası gereği mevcut olan işverenin hâkim durumu, işçinin bağımlılık unsuru ve iş görme borcu, işverenin yönetim hakkının temellerini oluşturur. Yönetim hakkı, yasalara, iş akdine ve varsa toplu iş sözleşmesine aykırı olmamak kaydıyla, işverenin vereceği talimatlar ile...
Rekabet yasağı, çalışanın iş sözleşmesinin sona ermesinin ardından belirli bir süre boyunca eski işvereniyle aynı faaliyet alanında kendi veya başkası adına rekabet etmesini yasaklayan bir yükümlülüktür. Rekabet yasağı sözleşmesi ile işveren, çalışanın işyerindeki...
4857 Sayılı İş Kanunu’na (İş Kanunu) göre işveren tarafından iş sözleşmesinin geçerli bir nedene dayanmadan feshedilmesi doğrudan feshin geçersizliği anlamına gelmemektedir. İşçinin İş Kanunu’nda yazılı şartları sağlayarak işe iade davası açması sonucu davanın işçi lehine sonuçlanması halinde...