379 / 496
Türk hukukunda doğrudan uygulanan kurallar, MÖHUK madde 6
ve MÖHUK madde 31 ile düzenlenir. MÖHUK madde 6, Türk huku-
kunun doğrudan uygulanan kurallarına dairken, MÖHUK madde 31,
sözleşme ile sıkı ilişkili üçüncü bir devlet hukukuna etki tanınmasını
düzenler.
Doğrudan Uygulanan Kural - Kamu Düzeni Farkı
Doğrudan uygulanan kurallar, özel hukuk normlarını dikkate al-
maksızın ilgili devletin genel kamu menfaatine hizmet eden sosyal ve
ekonomik politikasına ilişkin kurallardır. Bu kurallar, genellikle devle-
tin dış ticaret, ekonomi, savunma, çevre ve sosyal politikalarına hizmet
eder. Hatta, bu hükümler bir devlet için o devlette mutlaka uygulanma-
yı gerektirecek derecede önem arz eder. Dolayısıyla, taraflar arasında-
ki ilişkiye yabancı hukuk uygulanacak olsa da, doğrudan uygulanan
kurallar uygulama alanı bulur. Kamu düzeninde de benzer şekilde, ka-
mu düzeninin olumlu etkisinden hareket edilerek yabancı hukuk uygu-
lanacaksa dahi, yerel hukukun bir hükmünün tercihen tatbiki temin
edilebilir
2
. Ancak doğrudan uygulanan bir kural söz konusu ise, bu ku-
ral, sonuçlarından ayrı olarak mutlaka uygulanır. Kamu düzeninin uy-
gulanmasında ise, sonuç dikkate alınır. Bir başka deyişle, yabancı hu-
kukun uygulandığı bir olayda, kamu düzeni yalnızca yerel hukuk dü-
zeninin kabul edemeyeceği bir sonuç ortaya çıkmakta ise müdahale
eder
3
.
Üçüncü Devletin Doğrudan Uygulanan Kurallarının Müdahalesi
MÖHUK madde 31 uyarınca, “
Sözleşmeden doğan ilişkinin tâbi
olduğu hukuk uygulanırken, sözleşmeyle sıkı ilişkili olduğu takdirde
üçüncü bir devletin hukukunun doğrudan uygulanan kurallarına etki
tanınabilir. Söz konusu kurallara etki tanımak ve uygulayıp uygulama-
mak konusunda bu kuralların amacı, niteliği, muhtevası ve sonuçları
dikkate alınır
”.
Bu kapsamda, üçüncü bir devletin doğrudan uygulanan kurallarına
etki tanınmasının ilk şartı, bu kuralın sözleşmeye uygulanan hukuk her
MUHTELİF
363
2
Ergin NOMER,
Devletler Hususi Hukuku, Beta, 19.baskı, 2011, s. 163.
3
NOMER,
s. 183.