316 / 476
Türkiye’nin ILO’ya üye olduğu 1932 yılından günümüze kadar,
sendikal hak ve özgürlükler ile serbest toplu pazarlık ve toplu iş uyuş-
mazlıklarının çözüm yolları, Türkiye-ILO ilişkilerinde belirgin rol oy-
namıştır. Kanunda sendikal hak ve özgürlükler ile serbest toplu pazar-
lık süreçleri, 87 ve 98 No.lu ILO Sözleşmeleri dikkate alınarak yeni-
den düzenlenmiştir. Sendika kurma, sendikaya üyelik, sendika yöneti-
cisi olma, sendikal güvenceler, sendikal faaliyetler, sendikaların işle-
yişleri, denetimleri, serbest toplu pazarlık, iş uyuşmazlıklarının çözü-
mü ve toplu iş sözleşmelerinin düzeyi, 87 ve 98 No.lu sözleşmeler pa-
ralelinde düzenlenmiştir. Kanunda, gözden geçirilmiş Avrupa Sosyal
Şartının örgütlenme hakkını düzenleyen 5’inci maddesi ile toplu iş
sözleşmesi ve grev hakkını düzenleyen 6’ncı maddesi başta olmak üze-
re birçok hükmü de dikkate alınmıştır.
Kanun kapsamında; çerçeve sözleşme ve grup toplu iş sözleşmesi
ilk kez Türk çalışma ilişkileri sisteminde tanımlanmıştır. Sendikaların
kuruluşu, organları, faaliyetleri ve işleyişleri, toplu iş ilişkileri alanı
olan toplu iş sözleşmesinin düzeyi, serbest toplu pazarlık, iş uyuşmaz-
lıklarının çözümü ve toplu iş sözleşmesinin bağıtlanması Kanunun dü-
zenleme alanlarını oluşturmuştur.
Kanun, sendikaların iç işleyişini özgürce düzenlemelerini öngören
87 No.lu Sözleşmenin ruhuna uygun olarak sendikaların kuruluşunda
ve faaliyetlerini düzenlemelerinde kendi iradelerine öncelik tanımıştır.
Bu bağlamda pek çok konunun düzenlenmesi sendika tüzüklerine bı-
rakılmıştır.
İşkollarının sayısı dünyadaki uygulamalar dikkate alınarak azaltıl-
mış ve yeniden düzenlenmiş, sendikaların yetki tespitinde karşılaştık-
ları sorunların aşılması amacıyla işkolu tespitinin yetki uyuşmazlıkla-
rında bekletici mesele yapılmasına son verilmiştir. İşçi sendikasına
üyelikte ve üyelikten ayrılmada öngörülen noter koşulu kaldırılmıştır.
Ayrıca sendikaların kuruluşunda öngörülen bilgi ve belgeler azaltılmış,
kurucuların beyanları esas alınmıştır. Sendikaların faaliyetleri ile ilgili
olarak 2821 sayılı Kanunda yapılan sınırlamalar kaldırılmış, bu alan-
daki bütün yetkiler sendika organlarına ve tüzüklerine bırakılmıştır.
Kanun, özgürlükçü ve demokratik toplum esasları temelinde, Türk ça-
lışma hayatının evrensel normlara verdiği tepkiyi dikkate alarak, ser-
best toplu pazarlık düzeni ve toplu iş sözleşmesi yapma hakkını yeni-
302
HUKUK POSTASI 2012