52 / 440
HUKUK POSTASI 2011
38
Bölünme teorisine göre, şirketin devre onay vermediği ve devri pay
defterine kaydetmekten kaçındığı durumlarda, devir şirkete karşı hüküm
ifade etmez, ancak mülkiyet hakkı devralana geçer. Birlik teorisine göre,
şirketin devre onay vermediği durumlarda, payın mülkiyeti dahi devrala-
na geçmez. TTK döneminde Türk doktrinin çoğunluğu tarafından savu-
nulan görüş, bölünme teorisinin desteklenmesi yönündedir. Ancak, söz
konusu teori, payların mülkiyeti bakımından elverişsiz bir düzen yarat-
makta olduğu gerekçesiyle eleştirilir. Malik olan pay sahibi, şirket tara-
fından pay sahibi olarak kabul edilmez veya şirketin pay sahibi olarak
kabul ettiği kişinin malik olmaması gibi olumsuz durumlar ortaya çıkar.
Bu durum da doktrinde bazı yazarlar tarafından eleştirilir.
Yeni TTK m. 494’de, şirketin pay devrine onay vermemesi halin-
de, payların mülkiyeti ve paylara bağlı tüm hakların devralanda kalacağı
düzenlendi. Böylece, birlik teorisi benimsendi ve doktrindeki eleştirilere
uygun bir çözüm getirildi.
Borsaya Kote Edilmiş Nama Yazılı Paylarda Devir Sınırlamaları
Yeni TTK, borsaya kote edilmiş nama yazılı paylar bakımından uy-
gulanacak devir sınırlamalarını, 495. maddede düzenler. Buna göre, esas
sözleşmesinde iktisap edilebilecek nama yazılı paylar bakımından bir üst
sınır öngören şirketler, bu üst sınırın aşılması durumunda payları iktisap
eden kimseyi pay sahibi olarak tanımayı reddedebilir. Söz konusu üst sı-
nır, esas sermayenin belli bir yüzdesi şeklinde belirlenir. Böylece, şirkette
yabancılaşmanın meydana gelmesi, şirketin bağımsızlıktan çıkıp şirketler
grubu dâhilinde bağımlı bir şirket haline gelmesi, şirketin bazı nitelikle-
rini yitirmesi gibi olumsuz durumlar engellenmek istenir. Yine, borsaya
kote edilmemiş nama yazılı paylarda olduğu gibi, devralanın payları ken-
di adına ve hesabına aldığını açıkça beyan etmemesi durumunda, şirket
devri pay defterine kaydetmeyi reddedebilir.
Borsaya kote edilmiş payların devrinde, Yeni TTK ile paya bağ-
lı hakların geçişi bakımından payların borsada ve borsa dışında iktisap
edilmeleri arasında ayrım yapılır. Yeni TTK m. 497 uyarınca, payların
borsada iktisap edilmeleri durumunda, paylara bağlı haklar payların devri
ile devralana geçeceği düzenlenir. Böylece, devrin borsaya hâkim olan
kurallar çerçevesinde gerçekleşmesi sağlandı. Payların borsa dışında ikti-