222 / 440
HUKUK POSTASI 2011
208
lanmıştır. Bunun yanı sıra sözleşmenin, sözleşmenin niteliği ve sözleşme
konusu işin özelliğine yabancı koşullarda barındırmaması gerekmektedir.
21inci maddeye ek olarak, YBK’nın 24üncü maddesi GİK kapsa-
mında yürürlük denetimi bakımından belirli türde hükümlere ilişkin özel
bir kural getirmiştir. Buna göre, “GİK’in bulunduğu bir sözleşmede veya
ayrı bir sözleşmede yer alan ve düzenleyene tek yanlı olarak karşı taraf
aleyhine GİK içeren sözleşmenin bir hükmünü değiştirme ya da yeni dü-
zenleme getirme yetkisi veren kayıtlar yazılmamış sayılır”.
Bu hükümlere aykırılık halinde, söz konusu GİK sözleşme kapsamı-
na hiç yazılmamış sayılır ve yürürlük dışı kalır.
YBK’nin 22inci maddesine göre, sözleşmenin bazı koşullarının yap-
tırım uyarınca yazılmamış sayılması halinde, sözleşmenin yazılmamış
sayılan GİK dışındaki hükümleri geçerliliğini koruyacaktır. Düzenleyen,
yazılmamış sayılan koşullar olmasaydı diğer hükümlerle sözleşmeyi yap-
mayacak olduğunu ileri süremeyecektir.
Yukarıda ifade edilen hususların yanı sıra 4077 sayılı kanunun 6ıncı
maddesi uyarınca tüketici işlemleri için uygulanan GİK’in en az 12 punto
ile yazılı olması veya diğer bazı kanun maddeleri ile özel sözleşme türleri
için uygulanan (ör: TTK 1266, YTKK 1425) rahat ve kolay okunabilir
olmasına ilişkin kurallar da yürürlük denetimi kapsamında incelenir.
Yorum Denetimi
Yorum denetimi ancak içerik denetiminde geçmiş ve sözleşme içeriği-
ne dâhil olduğu kabul edilmiş sözleşme koşulları bakımından yapılacaktır.
YBK’nın yorum denetimine ilişkin hükmü 23üncü maddesinde yer
almaktadır. Buna göre, GİK kapsamında yer alan bir hüküm, açık ve anla-
şılır değilse veya birden çok anlama geliyorsa, düzenleyenin aleyhine ve
karşı tarafın lehine yorumlanır. Yorum denetimine ilişkin bu kural Roma
Hukuku’nun temel yorum kaidelerinden olan “in dubio contra stipulato-
rem” (sözleşme şüphe halinde düzenleyen aleyhine yorumlanır) kuralının
bir yansımasıdır
5
4
.
4
Altop, A
; Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’ndaki Genel İşlem Koşullarının Düzenlenmesi,
Prof. Dr. Ergon Çetingil ve Prof. Dr. Rayegan Kender’e Armağan.