77 / 496
Acentenin Ücret İsteme Hakkını Kaybetmesi
Acentenin denkleştirme talebinde bulunabilmesinin bir diğer şartı,
sözleşmenin sona ermesi nedeniyle acentenin ücret talep hakkını kay-
bediyor olmasıdır. Burada bahsedilen sözleşme sürecinde hak kazanı-
lan ücretlerin kaybı değil, yeni müşterilerle sözleşme sona erdikten
sonra kurulacak ilişkiler için acentenin ücret hakkı kazanamamasıdır.
Sözleşme sona ermesine rağmen yeni müşteriler için bir şekilde ücret
ödenmişse denkleştirme talebinde bulunulamaz
9
.
Denkleştirme Talebinin Somut Olayda Hakkaniyete Uygun Olması
Bu kapsamda, son olarak, hakkaniyete uygunluk kriteri getirilmiş-
tir. Şu kadar ki, münhasıran denkleştirme talebinin hakkaniyete uygun
olmasından hareketle denkleştirmeye hükmedilemez, öncelikle diğer
koşullar gerçekleşmelidir. Ancak koşulların gerçekleştiği teyit edildik-
ten sonra son olarak hakkaniyete uygunluk denetimi yapılır. Talebin
hakkaniyete aykırı olduğunu müvekkilin kanıtlaması gerekir. Bu de-
ğerlendirme yapılırken somut olay ve acentelik sözleşmesinin koşulla-
rı dikkate alınmalıdır. Benzer şekilde marka tanınırlığı ve gücü de
denkleştirme bedeli tayin edilirken hakkaniyet uyarınca dikkate alın-
malıdır
10
.
Denkleştirme Ücretinin Hesaplanması
TTK madde 122/2 uyarınca “
tazminat, acentenin son beş yıllık fa-
aliyeti sonucu aldığı yıllık komisyon veya diğer ödemelerin ortalama-
sını aşamaz. Sözleşme ilişkisi daha kısa bir süre devam etmişse, faali-
yetin devamı sırasındaki ortalama esas alınır
.” İlgili hüküm bir üst sı-
nır belirler, ödenmesi gereken tazminat her zaman bu üst sınıra ulaş-
mayabilir. TTK’nın gerekçesinden de anlaşıldığı üzere bu hesaplama
yöntemi acenteyi korumaya yöneliktir, hükmün emredici nitelikte olup
olmadığı doktrin ve içtihatlarla açıklığa kavuşacağı da belirtilmiştir.
Ancak acente için daha yüksek bir talebe olanak veren bir hesaplama
yönteminin taraflarca kararlaştırılmasına olanak vermenin hükmün
amacına uygun olacağı da eklenmiştir.
TİCARET HUKUKU
61
9
KAYA Arslan
,
Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Acentelik
, İstanbul, 2013, s. 243.
10
KAYA Arslan
,
Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Acentelik
, İstanbul, 2013, s. 244-246.