74 / 496
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Uyarınca Acentenin
Denkleştirme Talebi
*
Av. Naciye Yılmaz
Genel Olarak
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu
1
(“TTK”) uyarınca acente, “
tica-
ri mümessil, ticari vekil, satış memuru veya işletmenin çalışanı gibi iş-
letmeye bağlı bir hukuki konuma sahip olmaksızın, bir sözleşmeye da-
yanarak, belirli bir yer veya bölge içinde sürekli olarak ticari bir işlet-
meyi ilgilendiren sözleşmelerde aracılık etmeyi veya bunları o tacir
adına yapmayı meslek edinen kimse
” olarak tanımlanır.
Bu şekilde, sürekli bir borç ilişkisi kapsamında faaliyetlerini yürü-
ten acente, müvekkili için bir müşteri çevresi yaratır, var olan ilişkile-
ri güçlendirir ve müşterileri müvekkilin markasına bağlar. Acentelik
ilişkisinin sona ermesinden sonra da müvekkil bu müşteri kitlesinden
fayda sağlamaya devam ederse de, acente, sözleşme sona ermiş oldu-
ğu için ücret talep edemez. Bu durumu ortadan kaldırma amacıyla
acenteye yapılacak hakkaniyete uygun ödeme, denkleştirme talebi ola-
rak anılır. Denkleştirme talebi, doktrinde portföy tazminatı ve müşteri
tazminatı adlarıyla da anılır. Ancak denkleştirme talebi esasen bir taz-
minat değildir; zira amaç klasik anlamda kusurlu davranıştan doğan bir
malvarlığı zararının karşılanması değildir
2
. Amaç, devam eden port-
föyden hakkaniyet ölçüsünde acentenin yararlandırılmasıdır. Bu se-
beple bir tazminattan farklı olarak denkleştirme için müvekkilin kusu-
ru aranmaz
3
.
*
Şubat 2015 tarihli Makale
1
14 Şubat 2011 tarihli ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 1 Temmuz 2012 tarihinde
yürürlüğe girmiştir.
2
ARKAN Sabih
,
Ticari İşletme Hukuku
, Ankara, 2011, s. 220.
3
KAYA Arslan
,
Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Acentelik
, İstanbul, 2013, s. 231-232.
58
HUKUK POSTASI 2015