78 / 496
Denkleştirme Talebinin İleri Sürülmesi
TTK madde 122/4 uyarınca denkleştirme talebinden önceden vaz-
geçilmesi mümkün değildir. Bu düzenleme acentenin korunmasına yö-
neliktir. Denkleştirme talebi sözleşmenin sona ermesinden itibaren bir
yıl içerisinde ileri sürülmelidir. Bu sürenin gerekçeden yola çıkarak
hak düşürücü süre olduğu kabul edilmektedir
11
.
Hükmün Benzer Nitelikteki Sözleşmelere Uygulanması
Denkleştirme talebi kural olarak acenteye özgüdür. Ancak TTK
madde 122/5 uyarınca “
Bu hüküm, hakkaniyete aykırı düşmedikçe, tek
satıcılık ile benzeri diğer tekel hakkı veren sürekli sözleşme ilişkileri-
nin sona ermesi hâlinde de uygulanır.
” Acenteden farklı olarak tek sa-
tıcı tacir yardımcısı değildir, işlemleri kendi nam ve hesabına yapar. Bu
sebeple tek satıcı için de sözleşmenin sona ermesinden sonra müşteri
çevresinin üreticiye devrediliyor olmasına dikkat edilmelidir
12
.
Sonuç
TTK’nın 122. maddesiyle Türk hukukunda açık bir düzenlemeyle
acentelere denkleştirme talebinde bulunma hakkı tanınmıştır. Buna gö-
re acentenin müvekkile kazandırdığı yeni müşterilerden müvekkilin
sözleşmenin sona ermesinden sonra da kazanç sağlıyor olması gerekir.
Müvekkilin bu kazancına karşılık acentenin herhangi bir ücret alma-
ması gerekir. Bu şartların yanında aynı zamanda somut olayda denk-
leştirme talebine hükmedilmesi hakkaniyete uygun olmalıdır. Bu kap-
samda, üst sınırı acentenin son beş yıllık faaliyeti sonucu aldığı yıllık
komisyon veya diğer ödemelerin ortalamasını aşmayacak şekilde bir
denkleştirme alacağı talep edilebilir. Bu talep sözleşmenin sona erme-
sinden itibaren bir yıl içinde ileri sürülmelidir ve ilgili talepten önce-
den vazgeçmek mümkün değildir. Acentenin denkleştirme talebine
ilişkin bu hükümler hakkaniyete uygun düştüğü ölçüde tek satıcılık ve
benzeri tekel hakkı sağlayan sürekli sözleşme ilişkilerinin sona erme-
sinde de uygulanır.
62
HUKUK POSTASI 2015
11
ARKAN Sabih
,
Ticari İşletme Hukuku
, Ankara, 2011, s. 225.
12
KAYA Arslan
,
Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Acentelik
, İstanbul, 2013, s. 261-262.