HUKUK_POSTASI

6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu

(“Mülga TTK”) döneminde

acentenin denkleştirme talebine yönelik açık yasal bir düzenleme bu-

lunmuyordu. Denkleştirme talebi Mülga TTK’nın 134. maddesinin ge-

niş yorumlanması suretiyle uygulanmaktaydı. İlgili hükmün ilk fıkra-

sında, üç aylık ihbar süresine uyulmadan acentelik sözleşmesinin fes-

hedilmesi durumunda başlanmış işlerin tamamlanamaması sebebiyle

diğer tarafın uğradığı zararın tazmin edilmesini; ikinci fıkrasında ise if-

las, ölüm veya kısıtlanma sebebiyle acentelik sözleşmesinin sona er-

mesi hallerine özgü olarak işlerin tamamlanması halinde acenteye ve-

rilecek ücret miktarına göre belirlenecek bir tazminat ödenmesi öngö-

rülmekteydi. Fakat bu madde, gerçek anlamda bir tazminat olmayan

denkleştirme talebine amaç ve nitelik açısından uygun düşmemektey-

. TTK, 122. maddesinde acentenin denkleştirme talebini açıkça dü-

zenleyerek tartışmalara son verdi. İşbu Hukuk Postası makalesinde

TTK madde 122 kapsamında denkleştirme talebi ve şartları incelene-

cektir.

Acentenin Denkleştirme Talebinin Şartları

Acentenin denkleştirme talebinde bulunabilmesinin şartları TTK

madde 122’de düzenlenir. Tazminat için bu şartların birlikte (kümüla-

tif olarak) var olması aranır.

Sözleşmenin Sona Ermiş Olması

Denkleştirme talebi acentelik sözleşmesinin sona ermesinin so-

nuçlarından biridir. Sözleşme fesih yoluyla veya kendiliğinden sona

erebilir. Burada vurgulanması gereken, sözleşmenin acentenin kusuru

olmaksızın sona ermesi veya acentenin, müvekkilin feshi haklı göste-

recek bir eylemi sonucu sözleşmeyi feshetmiş olması gerektiğidir.

Müvekkilin feshi haklı gösterecek davranışı kusurlu olmak duru-

munda değildir. Buna örnek olarak acentenin ücretini haklı bir gerek-

çe olmaksızın geç veya eksik ödenmesi, acentenin yetkili olduğu böl-

genin daraltılması, acentenin bağımsızlığına aykırı olarak düzenli ve

TİCARET HUKUKU

1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlükten kaldırılmıştır.

ERDEM Ercüment

Türk İsviçre Hukukunda Denkleştirme Talebi

, İsviçre Borçlar Kanunu’nun

İktibasının 80. Yılında İsviçre Borçlar Hukuku’nun Türk Ticaret Hukuku’na Etkileri, İstanbul,

2009, s. 212.