186 / 489
bir dava bulunuyorsa, uyuşmazlığın tahkimde görülmesine ilişkin ola-
rak itirazda bulunan davalı tarafın ayrıca tahkime elverişlilik itirazında
bulunması mümkün değildir. Bununla birlikte tahkim yargılamasında
tahkime başvuran taraf da tahkime elverişlilik itirazını ileri süremeye-
cektir.
Tahkime Elverişliliğin Re’sen İncelenebilmesi
Tahkim yargılaması tarafların iradeleri ile sıkı bir ilişki içinde ol-
duğundan, hakemlerin tahkime elverişlilik itirazı taraflarca ileri sürül-
meden bu hususu inceleyip inceleyemeyeceği tartışmalı bir konudur.
Doktrindeki azınlık görüş kamu düzenini ihlal eden azınlık durumlar-
da hakemlerin bunu dikkate alması gerektiğini belirtirken, çoğunluk
tahkime elverişliliğin hakemlerce re’sen incelenemeyeceğini belirtir.
Zira hakemler taraf iradelerinden güç alırlar ve hakemlerce verilecek
bir karara, verildiği ülkede tahkime elverişli kabul edilmese bile, hak-
sız çıkan taraf bir icra organının araya girmesine gerek kalmaksızın rı-
zasıyla uyabilmektedir
2
.
Mahkemelerin bir uyuşmazlığın tahkime elverişliliğini re’sen ince-
leyip incelemeyeceği hususu ise yargılama aşamasına göre farklılık
göstermektedir. Bu bağlamda MTK kapsamında verilen tahkim karar-
larının iptali ile hakem kararlarının tanınması ve tenfizi aşamasında
mahkeme tarafların talepleri olmaksızın uyuşmazlığın tahkime elveriş-
li olup olmadığını inceleyebilecektir.
Tahkime Elverişlilik İtirazını Değerlendirecek Merci
Tahkim anlaşmasının tahkime elverişli olup olmadığı hususunun
kimin tarafından değerlendirileceği davanın hem tahkimde hem de
devlet mahkemelerinde görülmesi halinde önemli bir konu olarak yer
alır. Tahkime elverişlilik itirazının kim tarafından karara bağlanacağı
yetki itirazı kapsamında ve yetki itirazına ilişkin kurallarla belirlenir.
Tahkim davasının görüldüğü ve mahkeme sürecinin yürütüldüğü
yerlerin Türkiye olması durumunda mahkemenin önüne gelen bu itiraz
karşısında nasıl davranacağına ilişkin doktrinde iki farklı görüş savu-
nulur.
170
HUKUK POSTASI 2014
2
Burak HUYSAL
, Milletlerarası Ticari Tahkimde Tahkime Elverişlilik, İstanbul 2010, s. 335.