e-kitap2014

Mahkemenin Tahkim Anlaşmasının Geçerliliğini İnceleme

Ölçüsü

Tahkim itirazı çoğunlukla bütün milli kanun düzenlemelerinde

kendine yer bulmakla birlikte tahkim şartının geçerliliğinin mahkeme-

lerce ne derece bir incelemeye tabi tutulacağı, bir başka deyişle “dene-

timin ölçüsü” farklı ülkelerde farklı düzenlemelere tabidir.

Bu konuda genellikle iki görüş öne sürülmektedir. Bunlardan ilki

mahkemelerin tahkim anlaşmasına ilişkin tam bir denetim yapması ve

tahkim anlaşmasının geçerli olup olmadığını çözümlemesine ilişkin

öne sürülen görüştür. Örneğin Amerikan mahkemeleri NewYork Kon-

vansiyonundaki kriterleri göz önünde bulundurarak geçerli bir tahkim

anlaşmasının olup olmadığına ilişkin tam bir incelemeye gitmektedir.

Ayrıca Model Kanun m. 8 de tahkim anlaşmasının varlığının, geçerli

olduğunun ve etkin bir şekilde uygulanabileceğinin tahkim itirazı so-

nucunda mahkemece değerlendirilmesini şart koşar. Bu madde kimi

ülkelerce dar yorumlanmakla birlikte, Model Kanun’un yazım sürecin-

de batıl ve hükümsüz kelimeleri önüne “açıkça” ifadesinin konulması

kabul edilmemiş ve tam bir incelemenin daha uygun olacağı ifade edil-

miştir. Buna uygun olarak Yargıtay 9. Hukuk Dairesi bir kararında

“

Mahkemece davacı tarafın tahkim şartını içeren sözleşmenin geçerli

olup olmadığı itirazı üzerinde durulmamış,bu konuda davacının deli-

leri toplanmamıştır. Belirtmek gerekir ki,geçersiz tahkim sözleşmesine

dayanılarak görevsizlik kararı verilemez. Bu nedenle,davacı tarafın bu

iddiası üzerinde durulmalı,bu konuda kanıtlar toplanmalı ve sonucun-

da göre karar verilmelidir

” demiştir

Bu konudaki ikinci görüş ise mahkemelerin ilk bakışta, görünüşte

(

prima facie

), derinlemesine bir tahkikat yapmadan tahkim anlaşması-

nın geçerli olup olmadığını değerlendirmesi gerektiğini savunan görüş-

tür. Burada öne çıkan görüş milletlerarası tahkimin, uyuşmazlıkların çö-

zümünde ülke mahkemelerine nazaran sahip olduğu öncelik ve üstün-

lük anlayışına dayanır

. Bu görüşün savunucuları tahkim sürecinin uza-

TAHKİM

175

Hakan Pekcanıtez, Oğuz ATALAY, Muhammet ÖZEKES

, Medeni Usul Hukuku, Ankara

2013, s. 542.

Bilgehan YEŞİLOVA

, Milletlerarası Tahkimin Hukuki Niteliği Üzerine Düşünceler ve Güncel

Gelişmeler, TBB Dergisi, Sayı 76, 2008, s. 124.