192 / 489
masına karşı çıkmakta ve mahkemede bu sürecin çok uzatılacağını ve
tahkimin işlevini yitireceğini savunmaktadır. Fransız hukukunda da bu
görüşe yer verildiği görülür. Fransız Usul Kanunu madde 1458 de bu
görüşü yansıtır ve düzenlemeler arasındaki en katı hükümlerden birini
içerir. İlgili madde uyarınca tahkim sözleşmesine dayalı olarak bir tah-
kim mahkemesi önünde uyuşmazlık bulunuyorsa ve bu uyuşmazlık
devlet mahkemeleri önüne taşınırsa, mahkeme kendini yetkisiz addet-
melidir. Eğer uyuşmazlık henüz tahkim mahkemesi önüne gelmemişse,
tahkim anlaşması açıkça hükümsüz ve geçersiz değil ise, devlet mahke-
mesi yine de kendini yetkisiz addetmelidir. Dolayısıyla Fransız huku-
kunda mahkemeler tahkim itirazı halinde tahkim anlaşmasını yalnızca
üstünkörü inceleyebilmekte ve anlaşmanın var olduğuna karar verirler-
se itirazı kabul edebilmektelerdir. Tahkim anlaşmasının geçerliliğini in-
celeme yetkisi asıl olarak tahkim mahkemelerine bırakılmıştır.
Sonuç
Tahkim tarafların iradi olarak aralarındaki uyuşmazlıkları devlet
mahkemeleri yerine hakem adı verilen kişilerce tahkim mahkemelerin-
de çözülmesi esasına dayanır. Bu bağlamda taraflardan birinin tahkim
anlaşmasına tabi bir konuda devlet mahkemelerinde dava açması halin-
de davalı tahkim itirazında bulunabilir. Tahkim itirazı milli kanunlarda
ve tahkime ilişkin milletlerarası düzenlemelerde düzenleme alanı bulur
ve tarafların uyuşmazlığı tahkim uyarınca çözmeyi kararlaştırmasına
rağmen bir tarafın devlet mahkemesine başvurması halinde diğer tara-
fa itiraz hakkı verilmesi önemlidir. Zira çoğunlukla tahkim yargılama-
sını sabote etmek isteyen taraf devlet mahkemesine başvurarak yargı-
lamanın sürüncemede kalmasına çalışır. Bu bağlamda tahkim itirazı ve
itiraza karşın mahkemelerin yaptığı denetimin ölçüsü tahkim yargıla-
masının etkin olmasında önem kazanacaktır. Tahkim itirazında tahkim
anlaşmasının geçerliliğini denetleme ölçüsüne ilişkin iki görüş ileri sü-
rülmüştür. Bunlardan ilki tahkim anlaşmasının mahkeme tarafından
tam denetimi iken diğeri tahkim anlaşmasının mahkeme tarafından ilk
görünüş çerçevesinde geçerliliğinin değerlendirilmesi esasına dayanır.
Yargıtay’ın genellikle tahkim anlaşmasının geçerliliğinin değerlendi-
rilmesinde “tam denetimi” öne çıkardığı belirtilmelidir. Tam denetimin
tahkim prosedürünün uzattığının ve milletlerarası tahkimin önemi kar-
şısında bir engel olduğunun ileri sürülebilir.
176
HUKUK POSTASI 2014