e-kiap2013

HUKUK POSTASI 2013

230

Türk Borçlar Kanunu uyarınca Sebepsiz Zenginleşme

Av. Pelin Baydar

Giriş

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (“TBK”) m. 77-82 arasında sebep-

siz zenginleşmeden doğan borç ilişkilerine yer verilmiştir. TBK’da söz-

leşmeler ve haksız fiiller dışında üçüncü bir borç kaynağı olarak sebepsiz

zenginleşme düzenlenmiştir.

TBK m. 77 uyarınca, haklı bir sebep olmaksızın, bir başkasının mal-

varlığından veya emeğinden zenginleşen, bu zenginleşmeyi geri vermek-

le yükümlüdür. Sebepsiz zenginleşmeden söz edebilmek için öncelikle

bir kimsenin malvarlığında bir çoğalmanın (bir zenginleşmenin) meyda-

na gelmesi gerekir. Diğer taraftan bir başka kimsenin malvarlığı azalmalı

(fakirleşme) ve zenginleşme ile fakirleşme arasında illiyet bağı bulunma-

lıdır.

Bir kimsenin malvarlığında bir başkası zararına meydana gelen zen-

ginleşme, arada illiyet bağı bulunsa dahi her zaman iade borcunu doğur-

maz. Sebepsiz zenginleşme nedeniyle iade borcunun doğabilmesi için,

malvarlığındaki zenginleşmenin “haklı bir sebep olmaksızın” gerçekleş-

mesi gerekir.

TBK m. 77’de zenginleşmenin özellikle (i) geçerli olmayan, (ii) ger-

çekleşmemiş, (iii) sona ermiş bir sebebe dayanması halinde iade yüküm-

lülüğünün doğacağı belirtilmiştir.

Görüleceği üzere sebepsiz zenginleşme halinde zenginleşen ve fakir-

leşen arasında kanun gereği bir borç ilişkisi doğmakta olup, bu borcun

konusu malvarlığında meydana gelen fazlalığın iadesidir. İade talebi borç

ilişkisinden doğan nisbi bir hakka, bir alacak hakkına dayanmaktadır. Bu

nedenle, iade talebi yalnızca zenginleşene veya onun külli haleflerine

karşı yöneltilebilir.

Mayıs 2013 tarihli Makale