188 / 449
TAHKİM
173
Bununla birlikte, ayrılabilirlik ilkesi, her durumda tahkim anlaşması
ile esas sözleşmenin akıbetinin farklı olmasını gerektirmez; temel söz-
leşmenin geçerliliğini etkileyen sebepler bazı durumlarda tahkim anlaş-
masının da geçerliliğini etkileyebilir. Örneğin, temel sözleşmeyi akdeden
kişinin ehliyetsiz olması durumunda hem temel sözleşme, hem tahkim
anlaşması geçersiz olacaktır. Yine bu kapsamda, esas sözleşmenin bir
üçüncü kişiye devri halinde tahkim anlaşması da esas sözleşme ile birlik-
te üçüncü kişiye devredilebilir (sözleşmeyi devralanın tahkim iradesini
ortaya koyması kaydıyla).
Tahkim anlaşmasının temel sözleşmeden bağımsızlığının, sözleşme-
lere uygulanacak hukukun seçilmesi üzerinde de etkili olup olmadığı,
bağımsızlık ilkesinin, tahkim anlaşmasına uygulanacak hukuk ile esas
sözleşmeye uygulanacak hukukun, kendiliğinden, farklı hukuk olmaları
sonucunu doğurup doğurmadığı incelenmelidir. Başka bir ifadeyle, taraf-
lar arasındaki temel sözleşmede yer alan hukuk seçimi, tahkim anlaşma-
sını da kapsayacak mıdır?
Bu sorun özellikle, temel sözleşmede bulunan tahkim şartı için geçer-
lidir. Uluslararası sözleşmelerde genellikle, uyuşmazlıkların çözümü mad-
desi ile hukuk seçimi maddeleri birlikte düzenlenmektedir. Bu iki ayrı ter-
cih bazen aynı cümlede, bazen aynı maddenin iki farklı fıkrasında, bazen
de takip eden maddelerde düzenlenmektedir. Böyle bir durumda, taraflar-
ca uyuşmazlığa uygulanması öngörülen hukukun tahkim anlaşmasına da
uygulanıp uygulanmayacağı her somut olayda ayrı ayrı incelenmelidir.
Sonuç
Tahkim anlaşması, ayrılabilirlik ilkesi uyarınca, taraflar arasındaki te-
mel sözleşmeden bağımsız bir sözleşme olarak kabul edilir. Bu ilke, iki
farklı anlaşmanın geçerliliğinin birbirlerinden etkilenmemesini, tahkim
anlaşmasının bağımsızlığını ve tahkim sürecinin bütünlüğünü sağlar. Bu-
nunla birlikte, tahkim anlaşması ile temel sözleşmenin birlikte değerlendi-
rildiği durumlar da söz konusu olabilir. Taraflarca yapılan hukuk seçiminin
tahkim anlaşmasına da uygulanıp uygulanmayacağı ise tahkim anlaşma-
sının bağımsızlığı nedeniyle dikkatle incelenmelidir. Bu nedenle, sözleş-
melerde yer alacak uyuşmazlıkların çözümü ve sözleşmeye uygulanacak
hukuka ilişkin sözleşme maddelerinin dikkatlice kaleme alınması gerekir.