286 / 476
Türk Hukukunda Distribütörlük Sözleşmeleri
*
Av. Berna Aşık Zibel
Distribütörlük Sözleşmelerinin Hukuki Niteliği
Distribütörlük sözleşmeleri Türk Hukuku tahtında
sui-generis
(ka-
nun ile düzenlenmemiş) sözleşmeler arasındadır. Bir distribütörlük
sözleşmesi satış sözleşmesinin unsurlarını taşıyabilir, ancak satış söz-
leşmesinden birden çok satış işlemini konu alması, münhasırlık gibi
(aksi kararlaştırılmadıkça) maddeler içermesi, taraflar arası güçlü bağ-
lılık ve sadakat özelliklerine sahip olması ve edim ilişkisinin sürekli ni-
telik göstermesi sebebiyle ayrılmaktadır.
Distribütörlük sözleşmeleri ile acentelik sözleşmeleri sadakat yü-
kümlülükleri ve edimlerin sürekliliği bakımından benzer özelliklere
sahiplerdir. Ancak distribütörlük sözleşmesi, acentelik sözleşmesin-
den distribütörün kendi adına ve kendi hesabına bağımsız olarak hare-
ket edebilme yetkisi sebebiyle ayrılmaktadır. Ayrıca, distribütör malı
satın alma ile tekrar satma fiyatı arasındaki farktan kazanç elde
ederken, acenteye müvekkilinin yaptığı satışlardan komisyon öden-
mektedir.
Bir distribütörlük ilişkisinin ana özellikleri:
1) süreklilik,
2) distribütörün sağlayıcıdan bağımsız olarak kendi adına ve he-
sabına hareket edebilme yetkisi, ve
3) distribütörün sürümü artırmaya yönelik faaliyette bulunma yü-
kümlülüğüdür.
Distribütör sözleşmede yer alan ürünleri sağlayıcıdan satın aldık-
tan sonra kendi müşterilerine satmaktadır. Bu itibarla, sözleşmede yer
alan ürünlerin mülkiyeti distribütöre devrolmaktadır. Satım sonucu el-
de edilen kar ve bu satıma ilişkin tüm mali ve fiili rizikolar bu sebeple
distribütöre aittir. Distribütör sağlayıcının temsilcisi değildir. Distribü-
272
HUKUK POSTASI 2012
*
Aralık 2012 tarihli Makale