284 / 476
know-how devridir. Bu sebeple, bir franchise sözleşmesi, lisans gerek-
lilikleri, tescil, haklara tecavüz gibi konularda elbette ki fikri mülkiyet
kanun ve kurallarına tabi olacaktır.
Rekabet hukuku bakımından, franchise sözleşmeleri franchise ve-
ren ve franchise alan arasında dikey bir ilişki tesis etmektedir ve genel-
likle, münhasırlık, rekabet etmeme, bilgi verme gibi dikey yükümlü-
lükler içerirler. Bu sebeple, bir franchise sözleşmesi özellikle grup mu-
afiyeti veya bireysel muafiyetten yararlanmıyor ise, 4054 sayılı Reka-
betin Korunması Hk. Kanun’un (“4054 sy. Kanun”) 4. maddesinde dü-
zenlenmiş yasak kapsamına dâhil olur.
4054 sy. Kanun’un 4. maddesi uyarınca:
“Belirli bir mal veya hiz-
met piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti engelleme,
bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut
doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu ey-
lemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykı-
rı ve yasaktır.”
Temin edilen know-how’ın kapsam ve içeriğine dayalı
olarak, franchise sözleşmeleri 2002/2 sy. Dikey Anlaşmalara ilişkin
Grup Muafiyeti Tebliği’ne veya 2008/2 sy. Teknoloji Transferi Anlaş-
malarına ilişkin Grup Muafiyeti Tebliği’ne tabi olabilir. Bu iki tebliğ,
grup muafiyetlerine ilişkin olarak birbirinden farklı ve oldukça detaylı
kurallar düzenlemektedir. Tebliğlerden her hangi biri kapsamında grup
muafiyetinden yararlanmak için, sözleşmenin tebliğlerde belirtilen
şartlara uygun olması ve tebliğler ile kısıtlanan koşullar düzenlemek-
ten kaçınması gerekir.
Yukarıda belirtilenlerin yanı sıra, franchise sözleşmeleri, sözleş-
menin ticari ve işletmesel yönü sebebiyle, yürütülen faaliyetin türüne
bağlı olarak, Türk hukukunda sektörel bazı düzenlemelere de tabi ola-
bilir. Buna bağlı olarak, franchise alanın, lisans, izin, onay gibi bazı iş-
letmesel yükümlülükleri yerine getirmesi gerekebilir.
Sonuç
Franchise sözleşmesi sui generis bir sözleşme olarak franchise ala-
nın, franchise alandan know-how, operasyon ve işletme sistemi, marka
ve sair fikri haklar temin ederek, franchise verenin işletme modeline
dâhil olduğu bir ilişki ortaya koyar. Sui generis niteliği sebebiyle; söz-
leşme hukukunun genel kaidelerinin yanı sıra, satış, acente, vekâlet gi-
270
HUKUK POSTASI 2012