281 / 476
Türleri
Genel olarak, iki tür franchise sistemi mevcuttur: i) işletme siste-
mi ve ii) marka temini ile ürün veya hizmet dağıtımı.
Ürün veya hizmet dağıtımı franchise sistemi dâhilinde, franchise
veren marka ve logosunun kullanımı için franchise alana lisans ver-
mekte ve ürün veya hizmetlerini franchise alana sunarak, franchise ala-
nın ilgili ürün ve hizmetleri bu marka lisansı çerçevesinde satmasını ve
dağıtmasını sağlamaktadır. Bu tür franchise sisteminde franchise veren
franchise alana işletmenin işleyişi bakımından tam bir sistem sunma-
maktadır.
Diğer taraftan, işletme sistemi, franchise alana franchise verenin
ürün, hizmet ve markalarının yanı sıra işin yürütülmesi ile ilgili sistem
ve know-how’ını da kullanım imkânı sağlamaktadır.
Unsurları
Franchise sözleşmelerinin esaslı unsurları aşağıdaki gibi sıralana-
bilir:
(i) Franchise alanın franchise verenden bağımsızlığı (franchise
alanın kendi adına ve hesabına, bağımsız olarak hareket ede-
bilme imkânı);
(ii) İlgili işletme sistemi için know-how kullanımı ve ürün ve
hizmetlerin yeknesaklığı;
(iii) Marka ve logonun iş öğeleri üzerinde standart bir biçimde
kullanımı;
(iv) Royalti ücreti ödemesi;
(v) Franchise alanın satış ağını genişletmesi ve satışı artırması;
ve
(vi) Süreklilik.
Yukarıda belirtildiği üzere, know-how kullanımı veya markaların
lisans verilmesi franchise sözleşmelerinin esaslı unsurlarındandır. Bu
doğrultuda, franchise sözleşmeleri üretim, işletme veya pazarlama sis-
temine ilişkin know-how kullanımı içermiyor ise, sözleşmenin franchi-
se sözleşmesi olarak değil, içeriğine göre başka bir sözleşme tipi ola-
BORÇLAR HUKUKU
267