290 / 476
distribütörün (ve/veya acentenin) sağlayıcıdan (ve/veya müvekkilden)
denkleştirme tazminatı isteminde bulunma hakkını kabul etmekteydi.
Örneğin Yargıtay 19. Hukuk Dairesi, üretici şirketin müşteri taba-
nını geliştiren sözleşmesi sonlandırılmış bir distribütör lehine 4 Mayıs
2000 tarihli
4
ve 2000/3470 sayılı kararıyla denkleştirme tazminatına
hükmetmiştir. Bu kararındaYargıtay, distribütörlük sözleşmesinin hak-
lı sebeple feshinin haricinde, bu fesih sonucunda münhasır distribütö-
rün müşteri çevresini kaybettiğini ve mali sıkıntı yaşadığını, bu sebep-
le denkleştirme tazminatı talep etmeye yetkili olduğunu belirtmiştir.
Yargıtay bulgularını, distribütörün ürünleri Türk pazarına tanıttığı ve
üretici şirketin markasının tanıtımı ve pazarlaması için kayda değer ça-
ba gösterdiği şeklindeki maddi kanıtlarla gerekçelendirmiştir. Ayrıca
Yargıtay üretici şirketin ürünlerinin müşteri çevresini tamamen veya
önemli ölçüde genişleten distribütörün, sözleşmenin haklı bir neden
haricinde sona erdirilmesi durumunda münasip bir tazminata hak ka-
zanacağını belirtmiştir.
TTK benzer bir yaklaşım göstermekte ve ETTK’nda bulunan
denkleştirme tazminatı taleplerine ilişkin boşluğu doldurmaktadır. Bu
sebeple yeni TTK’nın 122. maddesinin hükümleri, bu durum iyi niyet
kurallarına aykırılık oluşturmadığı takdirde, münhasır distribütörlük
sözleşmelerine ve münhasır hak tanıyan diğer sürekli ilişkilere de uy-
gulanacaktır.
TTK denkleştirme tazminatının talep edilebilmesi için üç şart ara-
maktadır. Bunlar (i) feshin haklı bir sebebe dayanmaması; (ii) sağlayı-
cının distribütörlük ilişkisinin sona ermesinden sonra distribütörün
(distribütör) bulduğu müşteriler sayesinde önemli menfaatler elde et-
mesi; ve (iii) tazminatın ödenmesinin hakkaniyete ve dürüstlüğe uygun
düşmesidir.
Yargıtay’ın yerleşik içtihadı ve doktrin (Avrupa Birliği düzenleme-
lerine paralel olarak) doğrultusunda, denkleştirme tazminatı distribütör
tarafından kazandırılan müşteri çevresi ve distribütörün faaliyetleri se-
bebiyle sağlayıcının iş hacminde meydana gelen artış dikkate alınarak
hesaplanır. Bu hesaplamayı yapmak için kullanılacak yöntem, acente-
276
HUKUK POSTASI 2012
4
Yargıtay 19 HD, 04.05.2000 tarih ve 1999/7724E., 2000/3470K sayılı karar.