296 / 476
Ayıba Karşı Tekeffül Hükümlerin Dayanılması ve İhbar ve
Muayene Şartları
Ayıba karşı tekeffülde alıcının satıcıyı sorumlu tutabilmesi için
muayene külfetini yerine getirmesi aranır. Alıcı, satılanı, mümkün olur
olmaz muayene etmeli ve satılanın gerekli ve zikredilen vasıflarının
bulunup bulunmadığını kontrol etmelidir. Alıcı muayeneyi bizzat ken-
disi yapabilir veya özel mesleki bilgi gerektiren durumlarda üçüncü ki-
şiye yaptırabilir.
Alıcı, muayeneyi mümkün olan ilk fırsatta yapmalıdır. Türk Tica-
ret Kanunu madde 25/3, ticari emtia satımlarında muayenenin satım-
dan itibaren en geç sekiz gün içinde yapılması gerektiğini düzenlemek-
tedir. Satıcının ayıptan sorumlu tutulabilmesi için alıcı, muayene ile
ortaya çıkan ayıpları satıcıya derhal bildirmek durumundadır (BK
md. 198).
Ayıba Karşı Tekeffülde Alıcının İmkânları
Ayıba karşı tekeffülün şartları gerçekleşirse, alıcı lehine bazı se-
çimlik haklar doğar. Alıcı satıcıdan satım sözleşmesinde ödediği seme-
nin indirilmesini, satım sözleşmesinin feshini veya satılan mal misli
mal ise aynı cins mal ile değiştirilmesini talep edebilir (BK md. 202,
203). Alıcı bu seçim hakkını kendi menfaatine göre kullanır. Ancak ba-
zı durumlarda tarafların seçilen hak üzerinde anlaşamaması halinde
dava açılabilir ve davada hakim, seçilenden farklı bir yola karar vere-
bilir. Örneğin fesih davasında hâkim alıcı ve satıcının katlanacağı za-
rar arasında açık bir orantısızlık bulunduğuna kanaat getirirse sadece
bedelde indirim yapılmasına karar verebilir. Taraflar ayrıca, satım söz-
leşmesinde, alıcının satıcıdan malı tamir etmesini ve ayıbı gidermesini
isteyebileceğini düzenleyebilir.
Hukuki İncelemenin Tekeffüle Etkisi
Şirket birleşme ve devralmalarında, devreden ve devralan taraflar
hisse alım satım sözleşmesi imzalarlar. Bu sözleşme, hedef olarak be-
lirlenen şirket veya işletmenin devrine ilişkin bir sözleşmedir ve hisse
veya malvarlığı devri yoluyla bir işletme satın alınır. Devralma işlemi-
nin temelinde konusu malvarlığı veya hisse senedi olan bir satım söz-
leşmesi olduğu için, birleşme ve devralmalarda da satıcının yukarıda
282
HUKUK POSTASI 2012