58 / 496
lardan yararlanabilir ve borçları üstlenebilirler (TTK m. 125/2). TMK
m. 48’e göre ise tüzel kişiler, cins, yaş, hısımlık gibi yaratılış gereği an-
cak insana özgü niteliklere bağlı olanlar dışındaki bütün hak ve borç-
lara ehildir. Dolayısıyla, anonim şirketler işletme konuları ile bağlı ol-
maksızın işlemler yapabilir ve borçlar yüklenebilir. Bu bağlamda ano-
nim şirketin amaç ve konusunun ana sözleşmede gösterilmesi gerekli
olsa dahi, şirketin amaç ve konusu şirketin hak ehliyetinin sınırlarının
tespiti bakımından önem taşımaz ve kural olarak işletme konusu dışın-
da yapılan işlemler de şirketi bağlar.
Bu ilke anonim şirketlerde temsile ilişkin TTK m. 371/2’nin ilk
cümlesinde de düzenlenir. Bu hüküm uyarınca anonim şirketi temsile
yetkili olanların, üçüncü kişilerle, işletme konusu dışında yaptığı iş-
lemler de şirketi bağlar. Ancak TTK m. 371/2 bu kurala bir istisna da
getirir. Eğer üçüncü kişi yapılan işlemin işletme konusu dışında bulun-
duğunu biliyor veya durumun gereğinden, üçüncü kişinin işlemin işlet-
me konusu dışında bulunduğunu bilebilecek durumda olduğu ispat edi-
lebiliyorsa bu işlem anonim şirketi bağlamaz. İşlemin anonim şirketin
işletme konusu dışında olduğunu bilen veya bilebilecek durumda olan
üçüncü kişi, iyi niyetli olduğunu ileri süremez. Üçüncü kişilerin iyi ni-
yetli olmadığını ispat yükü anonim şirkettedir. Şirket esas sözleşmesin-
de bu hususun yazılmış olması veya esas sözleşmenin ilan edilmiş ol-
ması ise bu hususun ispatı açısından, tek başına yeterli bir delil oluş-
turmaz (TTK m. 371/2). Zira üçüncü kişinin anonim şirketin işletme
konusunun kapsamını bilme yükümlülüğü bulunmaz. Bu nedenle
üçüncü kişinin olumlu bilgisi (“müspet vukuf”) aranır.
Bu bağlamda ortaya çıkan önemli sorulardan biri kefil olma ve ga-
ranti verme işlemlerinin TTK m. 371/2 kapsamına girip girmeyeceği-
dir. Zira kefil olma TTK m. 371/2 kapsamında şirketin işletme konusu
dışında değerlendirilirse, bu işlemin anonim şirketin esas sözleşmesin-
de belirtilmemiş olması halinde kefalet şirketi bağlamayacaktır. Ancak
kefil olma işleminin şirket konusu içinde değerlendirilmesi ve dolayı-
sıyla TTK m. 371/2 kapsamına girmemesi, anonim şirketin kefil olma
işlemi ile her hâlükârda bağlanmasına yol açar.
Anonim Şirketlerin Kefil Olma Ehliyeti
Anonim şirketlerde tüzel kişilerin kefil olma ve garanti verme eh-
liyeti Mülga TTK uyarınca ultra vires kuralı çerçevesinde değerlendi-
42
HUKUK POSTASI 2015