51 / 449
HUKUK POSTASI 2013
36
Tescil ve İlan.
Yazılı şeklin yanında TTK m. 11/3, ticari işletmeyi
bütün olarak konu alan sözleşmelerin ticaret sicilinde tescil ve ilan olu-
nacağını belirtir. Tescil ve ilanın niteliği TSY m. 133’te “Ticari İşlet-
menin Devri” başlığı altında düzenlenir. TSY m. 133/3 uyarınca
“Tica-
ri işletmenin devri, devir sözleşmesinin tümünün tescili ile hüküm ifade
eder”.
Hüküm iki önemli vurgu yapar: devir sözleşmesinin tümü tescil
edilmelidir ve tescilin kurucu bir etkisi vardır. TSY ile getirilen düzenle-
me uyarınca tescil kurucu, ilan ise açıklayıcı olacak ve üçüncü kişilerin
iyiniyetini kaldıracaktır. Bu açılım ile ticari işletmenin devri kolaylaşır.
Ancak tescil ettirme borcunun kimin üzerinde olduğu madde metninde
açıklanmaz. Bu husus bir eksiklik olarak nitelendirilebilirse de, TSY m.
22/2 hükmünden tescil talebinde bulunmaya ticari işletme sahibinin yet-
kili olduğu anlaşılır.
TSY m.133/4’e göre “
Ticari işletme devir vaadi, belli bir süre sonra
hüküm ifade edecek devirler ve şartlı devirler tescil edilemez
.” Böylece,
şayet bir ön sözleşme yapılmışsa bunun tescil talebine hukuki sebep oluş-
turamayacağı; ayrıca vadeli veya koşullu tescilin yapılamayacağı düzen-
lenir.
Diğer Sicillere Bildirim.
TSY m. 135/5 uyarınca “
Ticari işletmenin
devrinde, devredilen işletmenin malvarlığına dâhil olan tapu, gemi ve fik-
ri mülkiyet sicilleri ile benzeri sicillerde kayıtlı bulunan mal ve hakların
devralan adına tescilinin gecikmeksizin yapılması amacıyla, müdürlük ta-
rafından ticari işletmenin devrinin tescili ile eş zamanlı olarak ilgili sicil-
lere derhal bildirilir
”. Böylece, TSY düzenlemesi ile ilgili sicillere tescil
bir zorunluluk olmamasına karşın, sicile tescili gerekli malvarlıklarının
ilgili sicillere tescili kolaylaştırılır ve tescilin gecikmeksizin yapılması
sağlanır. İlgili sicillere tescile gerek kalmadan malvarlığı unsurlarının
devrinin gerçekleşmesi ile birlikte, bu devrin gecikmeksizin ilgili sicille-
re tescili aleniyet fonksiyonunu da sağlar. Zira sicil tarafından yapılacak
tescille eş zamanlı olarak, taşınmazların tapu siciline, motorlu araçların
trafik siciline vb. yapılacak bildirimle, Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’ne
yapılan ilan sebebiyle artık bunların devrini öğrenmiş sayılan üçüncü ki-
şiler daha rahat korunur.
TSY m. 135/5’de öngörülen diğer sicillere bildirim yükümlülüğünün
uygulamaya nasıl yansıyacağı ise önemlidir. Burada iki sorun öne çıkar.