290 / 449
MEDENÎ USUL HUKUKU
275
Hukuk Muhakemeleri Kanunu uyarınca
Senetle İspat ve İstisnaları
1
*
Av. Alper Uzun
Giriş
1086 Sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nda (“HUMK”) yer
alan ve hukukumuzun temel ilkelerinden biri olan “senetle ispat ilkesi”
ve bu ilkeyle ilgili olan, senetle ispat zorunluluğu ve senede karşı tanıkla
ispat yasağı; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda (“HMK”) da
yer almaktadır. Ancak yeni Kanunla birlikte bu kuralların istisnalarında
bazı önemli değişiklikler yapılmıştır.
En temel değişiklik, eski kanunda “yazılı delil başlangıcı” olarak dü-
zenlenmiş olan kurumun, yeni kanunda “delil başlangıcı” olarak düzen-
lenmesi ve bununla bağlantılı olarak belge kavramının kanunda tanım-
lanmış olmasıdır. Artık bir belgenin delil başlangıcı olabilmesi için yazılı
olması şartı bulunmamaktadır. Kanunda belge tanımına giren ispata elve-
rişli her türlü araç, diğer iki şartı taşıması halinde delil başlangıcı olabi-
lecektir. Bu çerçevede elektronik belgeler de delil başlangıcı olabilirler.
HMK uyarınca, karşı tarafın delil gösterme hakkını ortadan kaldıran veya
aşırı derecede kısıtlayan delil sözleşmeleri geçersiz olacaktır.
Belge Nedir?
Bu aşamada öncelikle Belge’nin ne olduğuna bakmamız gerekir.
HMK’da “Belge” şu şekilde tanımlanmıştır:
“Uyuşmazlık konusu vakı-
aları ispata elverişli yazılı veya basılı metin, senet, çizim, plan, kroki,
fotoğraf, film, görüntü veya ses kaydı gibi veriler ile elektronik ortamdaki
veriler ve bunlara benzer bilgi taşıyıcıları bu Kanuna göre belgedir.”
Karşılaştırmalı Olarak Eski ve Yeni Kanundaki Senetle İspat
Zorunluluğu Kuralı ve İstisnaları
Senetle ispat kuralı uyarınca hem doktrinde, hem de uygulamada se-
net; hukuki işlemlerin ispatında en değerli delil olarak görülmüştür. Se-
*
Eylül 2013 tarihli Makale