292 / 449
MEDENÎ USUL HUKUKU
277
nan hukuki işlemler ikibinbeşyüz Türk Lirasından az bir miktara
ait olsa bile tanıkla ispat olunamaz.”
Eski Kanunun 290. Maddesinde yer alan bu düzenlemeden farklı ola-
rak, eski Kanundaki “defi olarak ileri sürülen” ifadesi yerine yeni Kanun-
da “ileri sürülen” ifadesine yer verilmiştir. Senetle ispat zorunluluğu ile
senede karşı tanıkla ispat yasağı düzenlemeleri arasındaki en temel fark,
ilk kuralda senetle ispatın zorunlu olması, ikinci kuralda ise tanıkla ispa-
tın yasak olmasıdır.
HMK’nın ispat kurallarına getirilmiş olan istisnalara ilişkin hüküm-
leri, eski Kanuna benzer şekilde düzenlenmiştir. Kanunun 202. madde-
sinde “Delil Başlangıcı” düzenlenmiş, 203. maddede ise istisnalara sıralı
şekilde yer verilmiştir. Senetle ispat kurallarını aşabilmenin bir diğer şek-
li olan Delil Sözleşmeleri’ne de daha ayrıntılı bir şekilde, 193. Maddede,
yani senetle ispat kurallarından önce yer verilmiştir.
“Delil Başlangıcı” kurumunu düzenleyen 202. Madde şöyledir:
“(1) Senetle ispat zorunluluğu bulunan hâllerde delil başlangıcı bu-
lunursa tanık dinlenebilir.
(2) Delil başlangıcı, iddia konusu hukuki işlemin tamamen ispatı-
na yeterli olmamakla birlikte, söz konusu hukuki işlemi muhtemel
gösteren ve kendisine karşı ileri sürülen kimse veya temsilcisi ta-
rafından verilmiş veya gönderilmiş belgedir.”
Kanunun, tanık dinlenebilecek halleri düzenleyen 203. Maddesi şöy-
ledir:
“(1) Aşağıdaki hâllerde tanık dinlenebilir:
a) Altsoy ve üstsoy, kardeşler, eşler, kayınbaba, kaynana ile ge-
lin ve damat arasındaki işlemler.
b) İşin niteliğine ve tarafların durumlarına göre, senede bağ-
lanmaması teamül olarak yerleşmiş bulunan hukuki işlemler.
c) Yangın, deniz kazası, deprem gibi senet alınmasında
imkânsızlık veya olağanüstü güçlük bulunan hâllerde yapı-
lan işlemler.
ç) Hukuki işlemlerde irade bozukluğu ile aşırı yararlanma id-
diaları.