110 / 476
Acentenin Hak ve Borçları
Taraflar acenteye tanınacak hak ve borçları serbestçe belirleyebi-
lirler. Ancak bu yönde bir düzenleme yapılmış olsa dahi temel hak ve
borçları kanuni düzenlemeler çerçevesinde belirlemek mümkündür.
Borçlar
Türk ticaret ve sözleşme hukuku uyarınca, genel olarak acentenin
borçları şunlardır:
- Kendisine bırakılan bölge içerisinde müvekkilin iş ve işletmesi
ile ilgili faaliyetler yürütmek. Müvekkilin bu faaliyetleri sözleş-
mesel olarak kısıtlama imkânı vardır. Aynı şekilde, müvekkil
acenteye satış hedefleri uygulayabilir;
- Müvekkilin menfaatlerini gözetmek, örneğin müşterileri seçer-
ken özen göstermesi, pazar koşullarını izlemesi gibi;
- Güven ve sadakat yükümlülüğüne uygun davranmak ki bu yü-
kümlülükler, (i) müvekkil acente ilişkisine dair her türlü husus
konusunda müvekkili bilgilendirmeyi ve (ii) acentenin bağım-
sızlığına aykırı olmamak kaydı ile müvekkilin talimatlarına uy-
gun davranmayı, (iii) rekabet etmemeyi ve (iv) gizlilik yüküm-
lülüğünü içerir;
- İhtiyaç olduğunda, müvekkili lehine koruyucu ve önleyici ted-
birler almak, örneğin gerektiğinde ihtar, ihbar, protesto bildiri-
mi, ihtiyati tedbir kararı alınması, delil tespiti gibi;
- Müvekkiline her türlü ödeme ve belge teslimini zamanında ve
gecikmeden yapmak.
Haklar
Türk ticaret ve sözleşme hukuku uyarınca, genel olarak acentenin
yükümlülükleri şunlardır:
- Ücret talep etmek. Acente ücrete ancak müşteri satış sözleşme-
si uyarınca ödemesi gereken meblağı zamanında ödemesinin
akabinde kazanacaktır;
- Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa, münhasır olarak atandığı
bölge kapsamında faaliyetlerini sürdürmek;
- Olağanüstü giderlerin tazminini talep etmek;
96
HUKUK POSTASI 2012