UEFA Finansal Fair Play Düzenlemeleri
Gün geçtikçe büyüyen futbol ekonomisi, astronomik transfer ücretleri, kulüplerin altyapılarını ihmal etmesi gibi konular sadece bizim değil UEFA’nın da dikkatini çekmiş olacak ki Finansal Fair Play (“FFP”) Kuralları iki yıllık hazırlık süresi sonunda 2014/15 sezonunda uygulanmaya başlandı. Bu sistem ile yapılan incelemede, kulüplerin sırasıyla 2011/12, 2012/13, 2013/14 sezonlarındaki mali tabloları ve borç durumları kontrol edildi. Ülkemizde dört büyüklerin harcamaları da böylelikle UEFA radarına girmiş oldu.
FFP Kuralları
Kısaca, bu incelemelerde göz önüne alınan kriterleri sıralayalım:
Kulüpler değerlendirme periyodunda (yukarıda bahsettiğimiz şekilde üç sezon) kazandıklarından yalnızca beş milyon avro kadar fazlasını harcayabilirler.(“Kabul Edilebilir Sapma Miktarı”)
Ancak; birçok takımın borç batağında olduğunu bilen UEFA, bu sert geçişi yumuşatmak için 2018/19 sezonuna kadar kulüplerin aşamalı olarak denk bütçe oluşturmasını sağlamak üzere bu sapma miktarını koşullu olarak;
- 2013/14 ve 2014/15 değerlendirme periyotları için 45 milyon avro,
- 2015/16, 2016/17 ve 2017/18 değerlendirme periyotları için 30 milyon avro olarak belirledi.
Bu sapma miktarlarının kabul edilebilme koşulu ise; miktarın tamamen kulüp hisse sahibi ve/veya ilişkili tarafların katkılarıyla karşılanmasıdır. Kulüp tarafından stadyumlara, eğitim tesislerine, gençlik gelişim programları ve kadın futboluna yapılan yatırımlar ve bu amaçla yapılan harcamalar, aşan tutar hesaplamasında gider olarak gösterilmemektedir.
Böylece;
- kulüpler gelirlerinden daha fazla harcama yapmayacak ve gelir-giderin eşitlendiği noktayı yakalayacak (Başa Baş Noktası),
- bütçe açıkları kapanacak (Denk Bütçe),
- borçlarından kurtulmuş finansal açıdan güçlü kulüpler, astronomik transfer ücretleri ödemek yerine futbolun gelişimine ve sürekliliğine hizmet edecek (Süreklilik)
- kulüp ve altyapıyı geliştirmek için yapılan ve gider olarak gösterilmeyen harcamalar Denk Bütçe üzerinde herhangi olumsuz etki yaratmayacağı için teşvik edilmiş olacak.
Kuralların İhlali Halinde Yaptırımlar
UEFA, FFP Kuralları’nın uygulanmasını sağlamak amacıyla 2012 yılında Kulüp Finansal Kontrol Komitesi (“CFCB”) adında Soruşturma ve Yargılama olmak üzere iki dairesi bulunan özel bir denetim organı kurdu. Soruşturma Dairesi kulüplerin mali raporları ve borç durumlarını inceler ve gider ve borçlarını azaltmayı taahhüt eden kulüpler ile uzlaşma sözleşmeleri imzalar. Bu önlemler yetersiz kaldığında, ilgili kulüpler Yargılama Dairesine iletilir. Yargılama Dairesi kendisine iletilen dosyada yapacağı incelemeler sonucunda:
- a) Uyarı
- b) Kınama
- c) Para cezası
- d) Puan düşürme
- e) UEFA müsabakalarından elde edilen gelirlerin alıkonulması
- f) UEFA müsabakalarına yeni oyuncuların kaydettirilmesinin yasaklanması
- g) Kulübün, UEFA kulüp müsabakaları için A-listesi olarak kaydettirilmiş oyuncuların sosyal haklar giderlerinin toplam masrafına finansal kısıtlamalar konulması dahil UEFA müsabakalarında yer almak üzere kaydettireceği oyuncu sayısının sınırlanması
- h) Kulübün sürmekte olan müsabakalardan men edilmesi veya gelecekteki müsabakalara kabul edilmemesi
- i) Kulübün kazandığı şampiyonluk (unvan) ya da ödülün geri alınması
cezalarından birini verebilir[1]. Verilen cezalar genellikle vadesi geçmiş borçlar, başa baş noktasının altına düşülerek denk bütçe kuralının ihlali gibi nedenlere dayanmaktadır.
Kamuoyu tarafından FFP’nin büyük takımları caydırıcı nitelikte olmadığı, para cezalarının küçük takımları vurduğu gibi konular sıklıkla eleştirilirken; UEFA ise uzun vadede bu sistemin Avrupa futboluna sağlayacağı yararların büyük olacağını savunuyor.
Ülkemizdeki Durum
Türkiye’den birçok kulüp de FFP kriterlerine uymadıkları için CFCB ile uzlaşma anlaşmaları yaptı. Bu anlaşmalar genellikle 3 yıllık süre için yapılır ve anlaşmalar sayesinde kulüplerin gelişimi takip edilir. Yeni başkan veya yeni yönetim, kulübün gelirini artıracak projeler vb. hususlar göz önüne alınır ve bu değişiklikler eğer kulüp denk bütçesini sağlamak adına ümit vadediyorsa, kulüpler ceza almaktan kurtulabilir. Örneğin Trabzonspor hidroelektrik santral gelirleri sayesinde uzlaşma süresini devam ettirebilmektedir.
Beşiktaş, Fenerbahçe ve Trabzonspor gibi takımların aksine, yaptığı anlaşmaya uymayan, giderlerini sürekli olarak artırmaya devam eden Galatasaray para cezasının yanında ayrıca iki yıllık süre içerisinde bir sezon geçerli olmak üzere UEFA turnuvalarından men edildi. Sözü geçen anlaşma Galatasaray ve CFCB arasında 16 Mayıs 2014 tarihinde imzalanmış, Galatasaray’ın gelirlerinde artış olmasına rağmen bütçesini denkleştirememesi üzerine 2 Mart 2016 tarihinde men cezası verilmişti. Dairece alınan her karar Spor Tahkim Mahkemesinde (“CAS”) temyiz edilebilir, ancak Galatasaray’ın başvurusu CAS tarafından reddedildi[2].
FFP Kurallarının Geleceği
Günümüzde, FFP Kuralları hem spor dünyasında hem de ekonomi dünyasında oldukça tartışılıyor. Özellikle bu kuralların rekabeti önleyici etkisi eleştiriliyor. Örneğin; 2013 yılında menajer David Striani ile Manchester City ve Paris Saint-Germain taraftar grupları, FFP Kurallarının, Avrupa Birliği rekabet hukukuna aykırı olduğunu öne sürerek Belçika’da hukuki mücadele başlattı. Davacılar FFP Kuralları yüzünden;
- kulübe yapılan yatırımların kayıplara uğramamak adına kısıtlanacağı,
- zaten zengin olan kulüplerin gücünün para cezalarıyla kırılamayacağı,
- sözleşmeli oyuncu ve transfer sayısında azalma ve oyuncuların maaş seviyesinde düşürücü etki yaratan kuralların rekabeti engelleyeceği,
- menajerlerin, oyuncuların ücretlerinden ve transfer ücretlerinden aracılık ücreti alma becerisinin etkileneceğini savundu[3].
Belçikalı İlk Derece Mahkemesi, FFP Kurallarının uygulanmasını geçici olarak durdurdu ve dosyanın Avrupa Adalet Divanı’na (“Divan”) taşınmasına karar verdi[4]. UEFA kararı temyiz etti ve Divan, UEFA aleyhine açılan davayı reddederek FFP Kurallarının uygulanmasının devam etmesine karar verdi[5].
Avrupa Komisyonu ve UEFA tarafından 2012’de yayınlanan ortak bildiride FFP kurallarının diğer spor dallarına da yapılacak uyarlamalar ile örnek olabileceği belirtilmişti[6]. Artık, futbol dışında diğer spor dallarına da benzer kurallar getirilerek, kulüplerin denk bütçe sağlaması ve sürekli sportif faaliyetlerde bulunması amaçlanıyor. Bu doğrultuda, Euroleague Tüzüğünde[7] de FFP Kuralları düzenlemeleri yapıldı ve son dönemde, Galatasaray’a basketbol branşında, bu kurallara uymaması sonucunda 1 ay süreyle transfer yasağı getirildi[8].
Sonuç
UEFA’nın getirdiği FFP Kuralları hakkında tartışmalar devam etmekte de olsa, Avrupa Komisyonu, Avrupa Adalet Divanı ve UEFA bu kuralların Avrupa sporunda sürekliliği sağlayacağı konusunda görüş birliğine varmış bulunuyor. Kulüpler CFCB tarafından izlenmekte ve verilen cezalara rağmen kulüplerin izlenmeye devam edilmesi, kuralların ciddiyetini gösteriyor. Özellikle, diğer spor branşlarında da FFP Kurallarına uyum konusunda önemli bir farkındalığın gelişmesiyle beraber Kulüpler artık her açıdan dikkatli yönetilmeli ve bu noktada spora gönül veren yöneticilere büyük iş düşüyor.
[1] Ayrıntılı bilgi için bkz: http://www.uefa.com/community/news/newsid=2064391.html (erişim tarihi: 06.12.2016).
[2] Ayrıntılı bilgi için bkz: http://www.tas-cas.org/fileadmin/user_upload/Media_Release_4492.pdf (erişim tarihi: 06.12.2016).
[3] Ayrıntılı bilgi için bkz: https://www.theguardian.com/football/2013/may/06/agent-legal-threat-uefa-financial-fair-play (erişim tarihi: 06.12.2016).
[4] Ayrıntılı bilgi için bkz: http://www.bbc.com/sport/football/33240826 (erişim tarihi: 06.12.2016).
[5] Ayrıntılı bilgi için bkz: https://www.theguardian.com/football/2015/jul/22/eu-supreme-court-rejects-ffp-challenge-uefa (erişim tarihi: 06.12.2016).
[6] Ayrıntılı bilgi için bkz: http://ec.europa.eu/competition/sectors/sports/joint_statement_en.pdf (erişim tarihi: 06.12.2016).
[7] Ayrıntılı bilgi için bkz: http://www.euroleague.net/rs/79tbcueu9ady8xkb/84bd1f8d-134d-42a0-a8ee-cd688d29aaa2/0d5/filename/2016-17-euroleague-bylaws-book-15-sept-2016.pdf (erişim tarihi: 06.12.2016).
[8] Ayrıntılı bilgi için bkz: http://www.euroleague.net/news/i/7e5mwarnmpewiy7u/euroleague-basketball-finance-panel-opens-adjudicatory-proceeding-against-galatasaray (erişim tarihi: 06.12.2016).
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Bilindiği üzere, 26 Nisan 2022 tarihli ve 31821 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu (“Spor Yasası”), kulüpler ve federasyonlar hakkında birçok yeni düzenleme getirmiştir. Bu düzenlemelerden en çarpıcı ve dikkat çekenlerden birisi...
26.04.2022 tarihli ve 31821 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu (“Spor Yasası”) spor kulüpleri, spor anonim şirketleri ve spor federasyonları hakkında detaylı düzenlemeler getirmiştir. Yayım tarihinde yürürlüğe giren Spor Yasası...
7 Mart 2022 tarihinde, Federation Internationale de Football Association'ın (“FIFA”) resmi internet sitesinde, Ukrayna’daki savaş sebebiyle ortaya çıkan olağanüstü koşullara atıfta bulunan Oyuncuların Statüsü ve Transferi Yönetmeliği’nde (“OSTY”) yapılan değişikliklere...
