Spor Kulüplerinin ve Spor Anonim Şirketlerinin Denetimi
Giriş
Spor kulüplerinde mali istikrarın sağlanamaması, uluslararası düzeyde sportif başarısızlık ve güven kaybıyla sonuçlanabilmektedir. Türkiye’de bu sorunları çözmek için çıkarılan 7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu (“7405 sayılı Kanun”), spor yönetiminde reform niteliği taşırken, 12.10.2024 tarihli ve Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ‘Spor Kulüpleri, Spor Anonim Şirketleri ve Üst Kuruluşların Denetimi Hakkında Yönetmelik’ (“Yönetmelik”) bu reformları uygulama aracı olarak öne çıkmaktadır. Yönetmelik, sporun mali ve yönetsel düzenlenmesine yönelik önemli hukuki mekanizmalar içermektedir.
Bu Hukuk Postası makalesinde, Yönetmelik ve öngördüğü düzenleme ve mekanizmalar 7405 sayılı Kanun ışığında incelenecektir.
Yönetmeliğin Hukuki Çerçevesi ve 7405 sayılı Kanun ile İlişkisi
Yönetmeliğin dayanağı olan 7405 sayılı Kanun, spor kulüplerinin şirketleşmesini teşvik etmiş, mali şeffaflık ve denetim süreçlerine yasal bir çerçeve kazandırmıştır. Yönetmelik ise Kanun’un genel hükümlerini somutlaştıran ve uygulama esaslarını düzenleyen bir normatif kaynaktır.
7405 sayılı Kanun’un denetime ilişkin hükümleri incelendiğinde, 13. maddenin Gençlik ve Spor Bakanlığı’na (“Bakanlık”) spor kulüplerini ve anonim şirketleri denetleme yetkisi verdiği görülür. Yönetmelik bu yetkiyi somutlaştırarak, denetim usul ve esaslarını detaylandırmıştır. Ayrıca 7405 sayılı Kanun’un 18. ve 20. maddeleri, spor kulüplerinin mali disiplinine ve bütçe yönetimine yönelik düzenlemeler içerir.
Kanun’un amaçladığı şeffaflık, hesap verebilirlik ve ölçülülük ilkeleri, Yönetmelik hükümlerinde somut olarak karşımıza çıkar. Temel olarak bu hususlar, denetimin dayandığı temel ilkeleri belirler. Örneğin, denetim sırasında spor kulüplerinden talep edilen belgelerin yalnızca inceleme konusu ile sınırlı olması gerektiği Yönetmelik’in 5/3. maddesinde belirtilmiştir.
Denetim Süreçlerinin Esasları ve Uygulama Alanı
Yönetmelik, spor kulüplerinin ve spor anonim şirketlerin faaliyetlerini idari, mali ve hukuki boyutlarıyla denetim altına alır. Bu süreçler, kamu kaynaklarının etkin kullanımı, finansal düzen ve yönetim şeffaflığı hedeflerini gözetir.
Birinci ve İkinci Grup Ayrımı:
Denetimlerin kapsamı, kuruluşların spor müsabakalarındaki lig statülerine göre farklılaştırılmıştır. Üst liglerde mücadele eden kuruluşlar, daha sıkı denetim mekanizmalarına tabi tutulurken, ikinci grup kulüplerin denetimlerinde yerel düzeyde Bakanlık personeli yetkilidir.
Denetim Türleri:
Yönetmelik, denetim raporlarını genel denetim raporu, inceleme raporu ve suç duyurusu raporu olarak sınıflandırmıştır. Suç duyurusu raporları, mevzuata aykırı fiillerin Cumhuriyet Başsavcılığı’na bildirilmesini sağlamaktadır. Bu husus da Yönetmelik’in 8/1-c maddesinde açıkça belirtilmiştir.
Bağımsız Denetimin Önemi ve Yönetmeliğin Katkısı
Yönetmelik, bağımsız denetim süreçlerine özel bir vurgu yaparak, mali tabloların doğruluğunu ve finansal şeffaflığı garanti altına almayı hedeflemiştir. KGK (Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu) tarafından yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşları, spor kulüplerinin ve anonim şirketlerin mali raporlarını inceleyerek uluslararası standartlarda denetim gerçekleştirmektedir.
Halka açık şirketlerdeki özel düzenlemeler incelendiğinde de, Yönetmelik’in 15. maddesi, halka açık spor anonim şirketlerinin sermaye piyasası mevzuatına tabi olduğunu ve bu şirketlerin mali denetiminde özel hükümlerin uygulanabileceğini düzenler. Bu durum, Sermaye Piyasası Kanunu ile paralel bir denetim yapısının oluşmasına olanak tanımaktadır.
Beyanname Verme Yükümlülüğü ve Cezai Müeyyideler
Spor kulüpleri ve anonim şirketler, yıllık mali faaliyetlerini ve bilançolarını içeren beyannameleri düzenli olarak Bakanlığa sunmakla yükümlüdür. Yönetmelik, bu süreçlerin elektronik ortamda gerçekleştirilmesine ilişkin hükümler getirerek sürecin hızlanmasını sağlamıştır.
Beyannamelerin denetimle ilişkisi incelendiğinde de eksik veya hatalı beyannameler, spor kulüplerinin doğrudan denetime tabi tutulmasına neden olmaktadır. Bu durum, kulüp yöneticilerinin mali tabloları özenle hazırlama yükümlülüğünü artırmıştır.
Cezai yaptırımlar bakımından da Yönetmelik, bilgi ve belge sunmayan veya denetim görevlerini engelleyen yöneticiler için ağır idari ve cezai yaptırımlar öngörmüştür. Bu düzenleme, spor kulüplerinde hesap verebilirliği teşvik eden önemli bir mekanizmadır.
Uluslararası Uygulamalarla Bakış
Yönetmeliğin düzenlemeleri, FIFA ve UEFA gibi uluslararası spor otoritelerinin mali şeffaflık ve fair-play ilkeleriyle büyük ölçüde uyumludur. Özellikle UEFA’nın “Financial Fair Play” kuralları, kulüplerin mali sürdürülebilirliğini sağlama amacı taşır ve Yönetmelik’in bağımsız denetim düzenlemeleriyle benzerlik gösterir. Ancak, Türkiye’deki denetim mekanizmalarının uluslararası standartlarla uyumunun artırılması için daha fazla teknolojik yatırım ve uzman denetim personeline ihtiyaç duyulduğu da göz ardı edilmemelidir.
Uygulamadaki Zorluklar ve Çözüm Önerileri
Yönetmelik hükümleri, uygulamada bazı zorluklarla karşılaşmaktadır. Örneğin, denetim elemanlarının eğitimi ve sayısı yetersiz kalmakta, ayrıca kulüplerin mevzuata uyum süreçlerinde eksiklikler gözlemlenmektedir. Bu zorlukların aşılması için:
- Denetim ekiplerinin uluslararası standartlarda eğitilmesi,
- Elektronik denetim süreçlerinin altyapısının güçlendirilmesi,
- Spor kulüplerinde kurumsal yönetim bilincinin artırılması gerekmektedir.
Sonuç
Yönetmelik, spor kulüplerinin ve spor anonim şirketlerinin mali sürdürülebilirlik ve hesap verebilirlik hedeflerine ulaşması için kritik bir çerçeve sunmaktadır. Ancak bu hedeflerin tam anlamıyla gerçekleşmesi, denetim süreçlerinin etkin uygulanmasına ve spor yönetimi aktörlerinin yasal düzenlemelere uygun hareket etmesine bağlıdır. Yönetmelik, spor hukukunun modernleşmesi yolunda önemli bir adımdır ve Türkiye’de spor yönetimi anlayışını uluslararası standartlara taşıma potansiyeline sahiptir.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Eski futbolcu Lassa Diarra (Chelsea, Real Madrid ve Arsenal gibi birçok üst düzey kulüpte futbol oynamış) tarafından başlatılan hukuki süreçte, Avrupa Birliği Adalet Divanı (“ABAD” veya “Mahkeme”) 4 Ekim 2024 tarihli kararı (“Karar”) ile futbolda emsal bir karara imza attı...
Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Hukuk Kurulları’nın bağımsızlık ve tarafsızlık ilkeleri, spor hukukunun temel direklerinden birini oluşturur. Bu bağlamda, TFF bünyesinde faaliyet gösteren Uyuşmazlık Çözüm Kurulu (UÇK) ve Tahkim Kurulu’nun yapısal ve işlevsel özellikleri, spor hukukunun adil ve etkin işleyişi için...
Bilindiği üzere, 26 Nisan 2022 tarihli ve 31821 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu (“Spor Yasası”), kulüpler ve federasyonlar hakkında birçok yeni düzenleme getirmiştir. Bu düzenlemelerden en çarpıcı ve dikkat çekenlerden birisi...
26.04.2022 tarihli ve 31821 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu (“Spor Yasası”) spor kulüpleri, spor anonim şirketleri ve spor federasyonları hakkında detaylı düzenlemeler getirmiştir. Yayım tarihinde yürürlüğe giren Spor Yasası...
7 Mart 2022 tarihinde, Federation Internationale de Football Association'ın (“FIFA”) resmi internet sitesinde, Ukrayna’daki savaş sebebiyle ortaya çıkan olağanüstü koşullara atıfta bulunan Oyuncuların Statüsü ve Transferi Yönetmeliği’nde (“OSTY”) yapılan değişikliklere...
