Finansal Yeniden Yapılandırma Sözleşmelerinde Damga Vergisi İstisnası
Giriş
19.07.2019 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan 7186 sayılı Kanunu m. 17 ile 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na (“BK”) eklenen geçici m. 32 ile finansal güçlük içinde bulunan ancak finans sektörüne olan borçlarının yeniden yapılandırılması yoluyla faaliyetine devam etmesi olanaklı bulunan firmalara, Türkiye Bankalar Birliği tarafından belirlenerek ilan edilecek olan çerçeve anlaşmalar kapsamında alacaklı kuruluşlarla anlaşarak borçlarını yapılandırma imkânı getirilmiştir.
15.07.2021 tarih ve 31542 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4299 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile de yukarıda özetlenen finansal borçların yapılandırılması uygulamasının geçerlilik süresi, ilgili maddenin Cumhurbaşkanı’na verdiği yetki çerçevesinde, 2 yıl uzatılmıştır.
Söz konusu finansal yeniden yapılandırma işlemlerine ayrıca çeşitli vergi istisnaları tanınır. Bu kapsamda, bu makale içeriğinde öncelikle temel damga vergisi düzenlemelerine ve ardından finansal yeniden yapılandırma işlemlerinde belirli kağıtlar için öngörülen damga vergisi istisnasına dair açıklamalara yer verilir.
Finansal Yeniden Yapılandırma Uygulamasındaki Vergi İstisnalarının Gerekçesi
Finansal güçlük içinde bulunan, ancak malî sisteme olan borçlarının yeniden yapılandırılması yoluyla faaliyetine devam etmesi olanak dahilinde olan firmaların geri ödeme yükümlülüklerini yerine getirebilmelerine ve istihdama katkıda bulunmaya devam etmelerine imkân verilmesini sağlamak amacıyla 7186 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (“7186 sayılı Kanun”) ile BK geçici m. 32 eklendiği anlaşılır.
BK geçici m. 32 uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (“Kurum”) tarafından çıkarılan ve ilk olarak 15.08.2018 tarih ve 30510 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Finansal Sektöre Olan Borçların Yeniden Yapılandırılması Hakkında Yönetmelik’e göre hazırlanan çerçeve anlaşmalarda belirlenen borçluların, maddede belirtilen finansal kuruluşlar tarafından kullandırılan kredilere ilişkin dahil oldukları risk grubundaki diğer borçlularla bir bütün olarak veya kısmen yeniden yapılandırmaya tabi tutulabileceği ifade edilir. Söz konusu madde kapsamında yapılacak finansal yeniden yapılandırmalara ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelik hükümleri çerçevesinde hazırlanan çerçeve anlaşmalar ile belirleneceği belirtilir.
Anılan “finansal yeniden yapılandırma” müessesesinin amacını yerine getirebilmesi adına, söz konusu müessese kapsamında gerçekleştirilen işlemler ile imzalanan bazı kağıtlara başta kurumlar vergisi, BSMV, KKDF ve damga vergisi istisnası olmak üzere çeşitli vergisel istisnalar tanınır.
Damga Vergisine Dair Temel Düzenlemeler
Damga vergisinin konusuna, 488 sayılı Damga Vergisi Kanun’a (“DVK”) ekli (1) sayılı tabloda yer alan kâğıtlar girmektedir. DVK m. 1 uyarınca damga vergisine tabi kâğıt, (i) yazılıp imzalanmak veya imza yerine bir işaret konulmak suretiyle düzenlenen ve (ii) herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeler olarak tanımlanır. DVK’ya ekli (2) sayılı tabloda ise damga vergisinden istisna olan kağıtlar belirtilir.
Damga vergisinde vergileme maktu esasta vergileme ve nispi esasta vergileme olmak üzere iki yöntemle gerçekleşir. Nispi yöntemle vergilemede, kağıtlarda yer alan “belli para” Damga Vergisi Kanun’a ekli (1) sayılı tabloda ilgili kağıt için belirlenmiş olan oranlar ile çarpılmak suretiyle kağıt üzerinden ödenmesi gereken damga vergisi hesaplanır.
Finansal Yeniden Yapılan Sözleşmelerinde Damga Vergisi İstisnası
BK geçici m. 32’ye uygun olarak yapılan çerçeve anlaşmalar ve bu anlaşmalar kapsamında düzenlenen sözleşmelerde belirlenen esaslar uyarınca yapılacak işlemler, (i) Harçlar Kanununa göre alınan harçlardan (yargı harcı dahil) ve (ii) düzenlenecek kâğıtlar (çerçeve anlaşmalar ve sözleşmeler dahil) 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na göre alınan damga vergisinden müstesna tutulur.
Söz konusu düzenlemede yer alan istisnaların, alacaklı kuruluşların çerçeve anlaşmaları ve bu anlaşmalar kapsamında düzenlenen sözleşmeler kapsamındaki işlemleri dolayısıyla doğrudan veya dolaylı edindikleri varlıkları ve teminatları, alacaklı kuruluşların kendi aralarında veya borçluya devri hariç, elden çıkardıkları hâllerde uygulanmayacağı belirtilir.
Finansal Yeniden Yapılan Sözleşmelerinde Damga Vergisi İstisnasına İlişkin İdari Yazı ve Özelgeler
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Tapu Dairesi Başkanlığı tarafından yayımlanan 27.12.2019 tarihli 23294678-010.07.02-E.4900229 sayılı yazıda[1], BK m. geçici 32 hükmüne ilişkin olarak, çerçeve anlaşma kapsamında imzalanan sözleşme kapsamında yapılacak işlemlerde (i) alacaklı kuruluşların borçludan doğrudan veya dolaylı edindikleri varlıklar veya teminatlar ile (ii) bu edinimlerin alacaklı kuruluşların kendi aralarında veya borçluya devri işlemlerinin istisna hükmü kapsamında olduğu ifade edilir. Öte yandan söz konusu yazıda; temdit, taksitlendirme teminata bağlama, ilave kredi kullandırma ve diğer yöntemlerle gerçekleştirilen diğer refinansman işlemlerinin BK m. Geçici 32 istisnası kapsamında değerlendirilmeyeceği belirtilir.
İlgili yazı ile tapu Müdürlüklerine, uygulamaya ilişkin olarak aşağıdaki şekilde görüş iletilir:
“Söz konusu çerçeve anlaşma kapsamında imzalanan ve tapu müdürlüğüne ibraz edilen sözleşmenin tarafı alacaklı kuruluşlar (5411 sayılı Kanunun Geçici 32’nci maddesinde sayılanlar) tarafından, sözleşmenin Kanunun yürürlük tarihinden itibaren 2 yıl içerisinde yapıldığının, talep edilen tapu işleminin, 5411 Sayılı Bankacılık Kanununun Geçici 32’nci maddesi ve Finansal Sektöre Olan Borçların Yeniden Yapılandırılması Hakkında Yönetmelik kapsamında olduğunun ve harçtan/vergiden istisna tutulması gerektiğinin yazı ile bildirilmesi durumunda, yukarıda açıklanan Kanun ve Yönetmelik hükümleri kapsamında müdürlükçe değerlendirilmek suretiyle tapu harcı ve damga vergisinden muaf tutulması gerekmektedir.”
Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 03.02.2021 tarihli 90792880-155.15[1627]-43650 sayılı özelgesinde[2] ise, "devir sözleşmesi" başlıklı kâğıdın alacaklı bankalar ile kredi borçluları arasında yapılan "Finansal Yeniden Yapılandırma Sözleşmesi" kapsamında düzenlenmiş olması halinde, söz konusu kağıdın damga vergisinden istisna tutulmasının mümkün olduğu ve kredi teminatı olarak alınan ticari işletme rehninin bankaya devrine yönelik olarak devir sözleşmesi ile temlik alınan alacakların teminatını teşkil etmesi halinde, söz konusu ticari işletme rehninin bankaya devrine ilişkin düzenlenen kağıtlardan da damga vergisi aranılmayacağı belirtilir.
Önceki dönemlerde verilen, Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 20.02.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.99.16.02-HARÇ-123-57 sayılı özelgesinde[3] ise özetle aşağıdaki şekilde görüş verilmiştir:
- 4743 sayılı Kanun’da belirtilen şartlar dahilinde düzenlenmiş finansal yeniden yapılandırma çerçeve anlaşması ve finansal yeniden yapılandırma için düzenlenen sözleşmeler ve bunlar uyarınca yapılacak işlem ve düzenlenen kağıtlardan olması halinde, düzenleme şeklinde ticari işletme rehni sözleşmesinin tadili sözleşmesinin 4743 sayılı Kanun m. 3 uyarınca damga vergisi ve harca tabi tutulmaması gerekir.
- Sadece bankalar ve fon dahil diğer mali kurumların alacakları ile diğer varlıklarının satın alınması, tahsili, yeniden yapılandırılması ve satılması ile ilgili olması dolayısıyla bankalar ve fon dahil diğer mali kurumlar dışında gerçek ve tüzel kişilere ait alacakların kapsamaması ve varlık yönetim şirketinin kurulduğu takvim yılı ve bunu izleyen beş yıl içerisinde düzenlenmiş olması durumunda, ise 5411 sayılı Kanunu m. 143 uyarınca, damga vergisi ve harca tabi tutulmaması gerekir.
Sonuç
Mevzuatta belirtilen şekilde akdedilen finansal yeniden yapılandırma sözleşmeleri ve bu sözleşmeler kapsamında düzenlenecek sözleşmeler ile söz konusu sözleşmelerde belirlenen hükümler uyarınca yapılacak işlemler damga vergisinden ve Harçlar Kanunu’na göre alınacak harçlardan muaftır.
Nitekim idarenin birçok özelgesinde de sadece finansal yeniden yapılandırma sözleşmelerinin değil bu sözleşme ile akdedilen sözleşmelerle ile alınan alacakların teminatını teşkil etmesi halinde damga vergisinden ve Harçlar Kanunu’na göre alınacak harçlardan muaf olduğu ifade edilir.
Dolayısıyla, anılan istisnanın amacı doğrultusunda dar yorumlanmaması gerektiği; ancak işlem özelinde ilgili kağıdın damga vergisi yükümlülüğü açısından değerlendirilmesi gerektiği düşünülür.
- https://www.tkgm.gov.tr/sites/default/files/2020-11/5411_sayili_kanunun_gecici_32_nci_maddesi_kapsaminda_harc_mufiyeti.pdf ,5411 sayılı kanunun geçici 32 nci maddesi kapsamında harç muafiyeti konulu, s. 23294678-010.07.02-E.4900229, t. 27.12.2019
- https://www.gib.gov.tr/7186-sayili-kanun-ile-bankacilik-kanununa-eklenen-gecici-32nci-maddesi-kapsamindaki-istisna, 7186 sayılı kanun ile bankacılık kanununa eklenen geçici 32’nci maddesi kapsamındaki istisna, s. 90792880-155.15[1627]-43650, t. 03.02.2021
- https://www.gib.gov.tr/node/96449, 4743 sayılı Kanun kapsamında borçlu şirket ile alacaklı bankalar arasında düzenlenen ticari işletme rehni tadili sözleşmesi ve bu sözleşmeye atıf yapan alacaklı bankalar arasındaki temlik sözleşmesinin damga vergisi ve harçtan istisna olup olmadığı konulu, s. B.07.1.GİB.4.99.16.02-HARÇ-123-57, t. 20.02.2012
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
06.02.2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremin Yol Açtığı Ekonomik Kayıpların Telafisi İçin Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi İhdası İle Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında 7456 sayılı Kanun (“7456 sayılı Kanun”) 15.07.2023 tarihli ve 32249 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı...
İdari para cezaları için genel usul kanunu olan 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun (“Kanun”) bazı maddelerinin uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla, Hazine ve Maliye Bakanlığı (“Gelir İdaresi Başkanlığı”) tarafından hazırlanan B Seri 18 Sıra No.’lu Tahsilat Genel Tebliği...
12 Mart 2023 tarih ve 32130 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (7440 sayılı Kanun) m. 20 ile şirket birleşmelerinde “borcun aşağı itelenmesi”ne (debt push down) ilişkin yeni ve önemli bir vergisel düzenleme...
09.11.2022 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 7420 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ("7420 Sayılı Kanun") ile vergi mevzuatında önemli değişiklikler ve düzenlemeler yapıldı. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’na...
Serbest Bölgeler, ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek ve uluslararası ticareti geliştirmek amacıyla kurulan bölgelerdir. Sayılan amaçların gerçekleştirilebilmesi amacıyla...
15 Nisan 2022 tarih ve 31810 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7394 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun...
Son yıllarda ekonomideki artan dijitalleşme ile birlikte birçok yeni iş modeli ortaya çıkmış ve geleneksel iş modelleri büyük ölçüde değişime uğramıştır. Söz konusu değişim ile birlikte uluslararası işletmelerin elde ettiği gelirlerin vergilendirilmesi konusunda...
22.01.2022 tarih ve 31727 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7351 sayılı Kanun ile (“7351 Sayılı Kanun”) vergi mevzuatında esaslı değişiklikler yürürlüğe girdi. Vergi mevzuatına yönelik değişikliklerin yanı sıra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun...
Sosyal medya, dijital dünya ve internet teknolojisinin gelişmesi ile birlikte ortaya çıkmış ve günümüzde tüm dünyayı önemli ölçüde etkilemiştir. Yeni medyanın baş aktörlerinden biri de sosyal medya içerik üreticileridir. Söz konusu kişiler, sosyal paylaşım ağları üzerinden reklam gelirleri...
1990’lı yıllarda global ekonomi açısından önemli gelişmeler yaşandı. 1900’ların ikinci yarısına geçilirken, Amerika Birleşik Devletleri Merkez Bankası’nın faizleri yükseltmesi ve sıcak paranın yönünü Doğu Asya ülkelerinden batıya çevirmesi, 1998 yılında Asya ülkelerinde yaşanan ekonomik kriz neticesinde...