64 / 449
TİCARET HUKUKU
49
Şubeler ve İrtibat Büroları
*
Av. Naciye Yılmaz
Gelişen ticaret hayatı ile yeni pazarlara erişme ihtiyacı, ticari işlet-
melerin merkezlerinin yanı sıra, şube ve irtibat bürosu gibi yapılanmalara
yönelmesine neden olmuştur. Bu yazı kapsamında, genel hatlarıyla şube
ve irtibat büroları, aralarındaki farklar ve kuruluş esasları incelenecektir.
Şubeler
Tanımı ve Unsurları.
6102 sayılı Ticaret Kanunu’nda (“TTK”) şube
tanımı yapılmamıştır. Bununla birlikte, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun (“5174 sayılı Kanun”)
9/2 maddesinde
“bir merkeze bağlı olduğu halde müstakil sermayesi ve
müstakil muhasebesi bulunan veya muhasebesi merkezde tutulduğu ve
müstakil sermayesi olmadığı halde, kendi başına ticari muamele yapan
yerler”
in şube olarak değerlendirileceği belirtilir. Dolayısıyla, şubenin
unsurları şu şekilde ortaya çıkar: (i) merkeze tabi olma, (ii) bağımsız
olma, (iii) ayrı yerde faaliyet gösterme, (iv) ayrı muhasebeye sahip olma.
Şubenin yapacağı işlemler açısından ise, söz konusu işlemlerin mer-
kezin işlemleri ile aynı veya onlarla benzer olması gerektiği belirtilir. Bu-
nunla birlikte, şube kendi başına ticari işlem yapar
1
.
Sonuçları.
TTK, ticari işletmelerin şubeleri için çeşitli yükümlülük-
ler öngörülür. Bunlardan ilki, TTK m. 40/3 uyarınca, ticaret siciline tescil
ile 5174 sayılı Kanun’a göre odaya kayıt zorunluluğudur. Şu kadar ki,
“merkezi Türkiye’de bulunan ticari işletmelerin şubeleri de bulundukları
yerin ticaret siciline tescil ve ilan olunur.”
Aynı hükmün 4. fıkrasında ise,
merkezi Türkiye dışında bulunan ticari işletmelerin Türkiye’deki şubele-
rinin,
“kendi ülkelerinin kanunlarının ticaret unvanına ilişkin hükümleri
saklı kalmak şartıyla, yerli ticari işletmeler gibi”
tescil olunacağı düzen-
lenir. Bu şubeler için yerleşim yeri Türkiye’de bulunan bir ticari mümes-
sil atanması gerekli olup, ilgili ticari mümessil tam yetkili olmalıdır. Ay-
*
Ağustos 2013 tarihli Makale
1
Poroy, Yasaman,
Ticari İşletme Hukuku, s. 49.