90 / 375
HUKUK POS TAS I 2 0 1 0
76
kalan rehinli malları, sadece olağan bir biçimde, ticari faaliyetinin yürü-
tülmesinde kullanmaya yetkilidir. Rehin konusu malların devredilmesi,
ayni hakla sınırlandırılması, başka bir yere nakledilmesi veya başkaları ile
değiştirilmesi gibi olağan olmayan işlemler için rehin alanın rızası alınır.
İşletme sahibinin rehinli mallar üzerindeki tasarruf yetkisi bu şekilde ciddi
anlamda kısıtlandığı gibi, tacire, rehin konusu malvarlığı unsurlarının de-
ğerini koruma yükümlülüğü de getirilir. Bu yükümlülüğün yerine getiril-
memesi ise ayrıca cezai yaptırıma bağlanmıştır.
Ticari işletme rehninin sicile kaydedilmesinin
bir diğer etkisi, rehin
hakkının üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmesidir. Rehin hakkı, ticari
işletmeyi devralan herkese karşı ileri sürülebilir. Bu hak sadece ticari iş-
letmeyi devralanlara karşı değil, rehinli malvarlığı unsurlarını sicil bölgesi
içinde edinen kimselere karşı da kullanılabilir. Buna karşılık, münferit re-
hinli malvarlığı unsurlarını sicil bölgesi dışında edinen iyiniyetli üçüncü
kişilerin edinimleri korunur.
Ticaret veya esnaf siciline tescil edilen rehin ilgili diğer sicillere de
bildirilir. Rehne dâhil unsurlar arasında motorlu taşıt araçları varsa trafik
siciline, markalar için marka siciline, patentler için patent siciline, maden
cevherleri için maden siciline ve şubenin tescil edildiği ticaret siciline bil-
dirim yapılır. İşletmenin üzerinde kurulduğu taşınmaz işletme sahibine ait-
se, ticari işletme rehni, taşınmazın tescil edildiği tapu siciline de bildirilir.
Ticari İşletme Rehni ile İlgili Bazı Sorunlar
Sicil bölgesindeki noter.
TİRK, rehin sözleşmesinin işletmenin sicil
bölgesi içindeki bir noter tarafından yapılmasını öngörür. Yargıtay da bu
konuyu bir geçerlilik koşulu olarak kabul eder. Sicil bölgesindeki noter
tarafından yapılmayan sözleşmeyi geçersiz sayar. Bu görüşün haklı ge-
rekçesi yoktur. Önemli olan rehnin noter tarafından yapılmasıdır. Noterin
sicil bölgesi içinde veya dışında olması önemsizdir. Zira Türkiye’deki tüm
noterler aynı yetki ve sorumluluklara sahiptir. Sözleşmenin herhangi bir
noter tarafından düzenleme şeklinde yapılması yeterli olmalıdır.
Listede yer almayan unsurlar.
Rehin sözleşmesinin yapıldığı sırada
mevcut olan menkul işletme tesisatının tamamının listede yer almaması
halinde ne olacaktır? Bu konuda öğretide hâkim olan yaklaşıma göre bu
eksiklik bir ihmalden kaynaklanıyorsa rehin sözleşmesi sakatlanmaz; an-
cak tarafların bilinçli olarak menkul işletme tesisatının bir kısmını rehin
sözleşmesinin kapsamı dışında bırakmaları halinde, rehin sözleşmesi ge-