89 / 375
T İ CARET HUKUKU
75
madığı durumlarda rehin, sözleşme özgürlüğüne dayanarak, bundan fazla-
sını da kapsayabilir.
Rehin Sözleşmesinin Kuruluşu
Ticari işletme rehni sözleşmesinin tarafları, bir tarafta kredi alan tacir
veya esnaf; diğer tarafta da kredi verendir.
Kredi verenler ise TİRK’de (i) kredi müesseseleri, (ii) kredili satış ya-
pan müesseseler ve (iii) kooperatifler ile sınırlıdır. Bu sınırlamanın amacı,
istisnai nitelikteki bu rehnin ancak belirli kişiler arasında kurulmasını sağ-
lamaktır.
Kredili satış yapan müesseseler, vadeli satış esasına göre taşınır eşya
satan işletmelerdir ve sadece yaptıkları vadeli satışa konu olan menkul iş-
letme tesisatı üzerinde rehin hakkını kazanabilirler.
Ticari işletme rehni sözleşmesi, şekil açısından ticari işletmenin sicil
çevresindeki noter tarafından düzenleme yoluyla yapılır. Bu şekil rehin
açısından bir geçerlilik koşuludur. Yargıtay da bu şekil şartını geçerlilik
koşulu olarak yorumlar ve şekle uyulmadığı hallerde rehin sözleşmelerini
geçersiz sayar.
Rehin sözleşmesine ayrıca rehne dâhil tüm unsurları ve bunların ayırt
edici özelliklerini gösteren bir liste eklenir.
Rehnin Tescili ve Hükümleri
Rehin hakkının doğumu için ticari işletme rehni sözleşmesinin 10 gün
içinde tescili gerekir. Tescil, ticari işletmeler için ticaret siciline, esnaf iş-
letmeleri içinse Esnaf ve Sanatkârlar Siciline yapılır. Tescil, bir geçerlilik
şartıdır ve rehin için kurucu niteliktedir. Tescil için gerekli olan sürenin
hukuki niteliği ise öğretide tartışmalıdır. Yargıtay’ın da kabul ettiği bir
görüşe göre hüküm emredicidir; 10 günlük sürenin kaçırılması halinde ya-
pılacak tescil geçersizdir ve geçerli bir rehin işlemi için rehin sözleşmesi-
nin baştan yapılması gerekir. Bizim de katıldığımız diğer görüşe göre ise
bu sürenin emredici niteliğinin hukuki dayanağı yoktur ve süre geçtikten
sonra dahi rehin tescil edilebilir. Önemli olan rehnin tescilidir.
Rehne konu unsurlar üzerinde rehin hakkı tescille doğar. Ticari işlet-
me rehni, bir teslimsiz rehin modeli olduğundan, rehnin kurulması için
rehinli malların rehin alana teslimi gerekmez. İşletme sahibi zilyetliğinde