244 / 375
HUKUK POS TAS I 2 0 1 0
230
Anayasa’ya aykırılık iddialarının değerlendirilmesi
Anayasa’nın 2. maddesinde, Cumhuriyetin nitelikleri arasında sayılan
hukuk devleti, insan haklarına dayanan, bu hak ve özgürlükleri koruyup
güçlendiren, eylem ve işlemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli bir
hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, konulan kurallarda adalet
ve hakkaniyet ölçülerini göz önünde tutan, hakların elde edilmesini kolay-
laştıran ve hak arama özgürlüğünün önündeki engelleri kaldıran devlettir.
Anayasa’nın 36. maddesinin birinci fıkrasında “herkes meşru vasıta ve
yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı ve davalı
olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir” kuralı yer
almaktadır.
Hak arama özgürlüğü, diğer temel hak ve özgürlüklerden gereken şe-
kilde yararlanılmasını ve bunların korunmasını sağlayan en etkili güven-
celerden biri olmakla birlikte aynı zamanda toplumsal barışı güçlendiren,
bireyin adaleti bulma, hakkı olanı elde etme, haksızlığı önleme uğraşının
da aracıdır.
Anayasa’nın 36. maddesinde ifade edilen hak arama özgürlüğü ve adil
yargılanma hakkı, sadece yargı mercileri önünde davacı ve davalı olarak
iddia ve savunmada bulunma hakkını değil, yargılama sonunda hakkı olanı
elde etmeyi de kapsayan bir haktır. Dava açarken peşin harcı ödeyen ancak
nispi harca tabi davalarda işin niteliği gereği dava sonuna bırakılan bakiye
harçtan yasal olarak sorumlu olmadığı mahkeme kararıyla belirlenen da-
vacıya, sorumlusu olmadığı bir harcın tahsili koşuluyla ilamın verilmesi;
bireylerin hak arama özgürlüğünü engelleyici nitelik taşımaktadır.
Anayasa Mahkemesi yukarıda açıklanan nedenlerle itiraz konusu ku-
ralın Anayasa’nın 2. ve 36. maddelerine aykırı olduğunu ve iptalinin ge-
rektiğini belirtmiştir.
Sonuç
Yapılan inceleme ve yargılama neticesinde Anayasa Mahkemesi,
17.03.2010 tarih, 27524 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 14.012010
tarih, 2009/27 E., 2010/9 K. sayılı kararı ile “2.7.1964 günlü, 492 sayılı
Harçlar Kanunu’nun, 28. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin “Karar
ve ilam harcı ödenmedikçe ilgiliye ilam verilmez” biçimindeki ikinci tüm-
cesinin Anayasa’nın 2., ve 36. maddelerine aykırılığı nedeni ile iptaline
karar vermiştir.