246 / 375
HUKUK POS TAS I 2 0 1 0
232
Adli Tatil
*
Yargıda “toplu izin kullanımı anlamına gelen adli tatil, yargı erki üye-
lerinin, HUMK md. 175 uyarınca, 1 Ağustos–5 Eylül arası çalışmaya ara
verdikleri dönemdir. Adli tatile 1711 sayılı Kanunla birlikte “adli araver-
me” de denmeye başlamıştır.
Adli tatilin çıkış noktası olarak, tarım toplumu olgusunun daha yaygın
olduğu Cumhuriyet’in ilk yıllarında yargılamaya ara vererek topluma ha-
sat imkânı tanınması olarak gösterilmektedir. Günümüzde ise bu durumun
değiştiği ve adli tatilin “adalete ve hukuka” da tatil getirdiği ifade edilerek
adli tatilin varlığı eleştirilmektedir. Ayrıca mahkemelerdeki iş yığılması
da adli tatilin varlığına bağlanmaktadır. Bu sebepledir ki önceden 20 Tem-
muz- 5 Eylül arası olarak 45 gün olan adli tatil, 5219 sayılı kanunla 2005
yılından itibaren 1 Ağustos - 5 Eylül arası olmak üzere10 gün kısaltılmıştır.
Ancak bu değişiklik ve bu değişikliğe yol açan görüşler, iş yükünün
sebebinin adli tatil olmadığı, hâkim ve savcıların dinlenmelerinin yapa-
cakları işler açısından elzem olduğu ve dinlenmelerin toplu izin kullanma
halinde olmasının doğal hâkim ilkesinin bir gereği olduğu belirtilmektedir.
Şöyle ki, önceden belli olan bir iznin varlığı kişilere karşı aniden alınan
izinlerin doğurduğu etkiyi doğurmayacak ve tatil dönüşünde yine aynı
hâkim dosyayı bıraktığı yerden geri alabilecektir ve böylece doğal hâkim
ilkesi de zedelenmemiş olacaktır.
Adli tatil bütün adliye mahkemelerinde geçerlidir. Ancak hukuk mah-
kemeleri dışında diğer mahkemeler HUMK yerine diğer kanunlara tabi
olmaktadırlar. Şöyle ki Ceza Mahkemelerindeki adli tatil için CUMK md.
423, Danıştay’daki adli tatil için Danıştay Kanunu md. 86-87, Bölge İdare
Mahkemeleri’ndeki adli tatil için İYUK md. 61-62, Askeri Yüksek İdare
Mahkemesindeki adli tatil için AYİMK md. 85-86, Askeri Yargıtay’daki
adli tatil için Askeri Yargıtay Kanunu md. 25, Sayıştay’daki adli tatil için
Sayıştay Kanunu md.101, Uyuşmazlık Mahkemesi’ndeki adli tatil için
UMK md.5/3, İstinaf Mahkemeleri için HUMK md.176’ya 5236 sayılı
Kanunun 12. maddesi ile eklenen fıkralar uygulanacaktır.
Adli tatil konusundaki tartışmalar bir kenara bırakılırsa, adli tatilin bi-
zim için önem teşkil eden yönü adli tatilin davalara ve sürelere etkisidir.
Kural olarak adli tatil süresince dava ve işler bakılmaz ( HUMK md. 81).
*
Haziran 2010 tarihli Makale – Prof. Dr. H. Ercüment Erdem