Vakıf Kuruluşu
Giriş
Vakıflar, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda (“Medeni Kanun”) gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal toplulukları olarak tanımlanır. Vakıflar özel hukuk tüzel kişiliğine sahiptir.
Medeni Kanun, 5737 sayılı Vakıflar Kanunu, Vakıflar Yönetmeliği, 26.04.2013 tarihli ve 28629 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Vakıfların Tescil ve İlanı Hakkında Tüzük ve diğer ilgili mevzuat vakıfların kuruluşlarına ilişkin düzenlemeler içerir. İşbu makale, yukarıda bahsi geçen mevzuat kapsamında, vakfın kuruluş aşamalarını, vakfın yönetimini, denetimini, amaç ve faaliyetlerini ve sona ermesini kısaca ele alır.
Vakıf Kuruluşu
Mülga 743 sayılı Kanun ile Medeni Kanun hükümlerine göre kurulan vakıflar yeni vakıf olarak nitelendirilir. Yeni kurulacak vakıflar için yeni vakıf kurma iradesi ya noterde düzenleme şeklinde yapılan bir resmi senetle ya da ölüme bağlı tasarruf yoluyla açıklanabilir.
Gerçek veya tüzel kişiler vakıf kurma iradelerini noterde düzenleme şeklinde hazırlanan resmi senet ile açıklar. Senedin düzenlenmesinden sonra vakfeden veya vakfedenin temsilcisi senedi yetkili asliye hukuk mahkemesine sunar. Ölüme bağlı tasarruf yoluyla vakıf ise, vakfedenin ölümünden sonra tescil edilmek üzere kurulabilir.
Vakfın tescilinin talep edildiği mahkeme; tescil işlemine ilişkin olarak Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün görüşünü alır, bununla birlikte gerekirse vakfedeni dinleyebilir, bilirkişi incelemesi yaptırmak isteyebilir ve sonunda vakfın tescil edilip edilmeyeceğine karar verir.
Eğer mahkeme vakfın tescil isteminin reddine ilişkin karar verirse, ilgili karara karşı temyiz yoluna gitme mümkündür. Mahkeme, vakfın tescil edilmesine karar verirse, vakıf tüzel kişilik kazanır, vakfın yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil edilir ve ayrıca Vakıflar Genel Müdürlüğünde tutulan merkezi sicile kaydedilir.
Merkezi sicile kaydedilen vakıf, Resmî Gazete’de ilan edilir. Resmi Gazete ilanında; vakıf kurucularının adı, vakfın adı, yerleşim yeri, amacı, yönetim organında yer alan kişiler, vakfedilen mal ve hakların nelerden ibaret olduğu, tescil kararını veren mahkemeye ilişkin bilgiler belirtilir.
Vakıf senedi
Vakıfların, malvarlığını ve vakıf şartlarını içeren belgedir. Vakıf senedinde vakfın adı, merkezi, amacı, faaliyetleri, amacın gerçekleştirilmesi için yapılacak iş ve işlemleri, vakfın kuruluş malvarlığı, organları, yönetim şekli, sona erme halleri gösterilir.
Eğer vakıf senedinde vakfın amacı ve vakfın amacına özgülenen mal ve haklar vakfın amaçlarını gerçekleştirmeye yetecek ölçüde belirlenmiş ise, vakıf senedinde diğer eksiklikler bulunsa dahi vakfın tescil edilmesi için yapılan başvurunun reddini gerektirmez. Söz konusu eksiklikler, tescil kararı verilmeden mahkeme tarafından tamamlatılabilir.
Vakfa özgülenen mal ve haklar
Vakıflar mal edinebilir, malları üzerinde her türlü tasarrufta bulunabilirler. Ancak, vakıfların malları üzerinde zilyetlik yoluyla kazanma hükümleri uygulanmaz.
Yeni kurulacak vakıfların kuruluşunda amaçlarına göre özgülenecek asgari mal varlığı her yıl Vakıflar Meclisi tarafından belirlenir. Vakıf tescil edilmesiyle tüzel kişilik kazandığı zaman, vakfa özgülenen malların mülkiyeti ile haklar vakfa geçer. Böylece, tescile karar veren mahkeme, vakfedilen taşınmazın vakıf tüzel kişiliği adına tescil edilmesini tapu idaresine bildirir. Tapu idaresi bu bildirim üzerine, vakıf adına tescili yapar.
Yeni vakıfların yönetimi
Yeni kurulan vakıfların yönetim organı vakıf senedine göre oluşturulur ve bu vakıfların yönetim organlarında görev alanların çoğunluğunun Türkiye’de yerleşik bulunması gerekir. Ancak, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, kaçakçılık gibi suçların birinden mahkum olanlar yönetici olamazlar.
Vakıf yöneticileri, vakfın amacına ve yürürlükteki mevzuata uymak zorundadır. Vakfın mallarını ve gelirlerini amaçlarına uygun olarak kullanmayan, ağır ihmal ve kasıtlı fiilleriyle vakfı zarara uğratan, denetim makamınca tespit edilen noksanlık ve yanlışlıkları düzeltmeyen, medeni hakları kullanma ehliyetini kaybeden veya görevini sürekli olarak yapmasına engel teşkil edecek hastalığa veya maluliyete yakalanan, vakıf yöneticileri, Vakıflar Meclisinin vereceği karara dayalı olarak denetim makamının başvurusu üzerine vakfın yerleşim yeri asliye hukuk mahkemesince görevlerinden alınabilir.
Bununla birlikte, haklı sebepler varsa mahkeme, vakfın yönetim organı veya Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün talebi üzerine diğerinin yazılı görüşünü aldıktan sonra vakfın örgütünü, yönetimini ve işleyişini değiştirebilir.
Vakfın organlarında ölüm, istifa ya da herhangi bir nedenle eksilme olduğu takdirde vakıf senedindeki hükümlere göre eksiklik tamamlanır. Vakıf senedinde hüküm bulunmaması halinde; öncelikle senet değişikliği yapılmak suretiyle eksiklik giderilir. Bu nedenle, vakıf senedinde, vakıf organlarında eksiklik olması halinde eksikliğin nasıl tamamlanacağı açık bir şekilde yazarsa senet değişikliği yoluna gidilerek eksikliğin giderilmesi önlenmiş olur.
Vakıfların faaliyetleri
Vakıflar, çok genel olarak örneklendirilecek olursa; sağlık, eğitim, bilim, kültür ve sanat gibi alanlarda hizmetler vermek ve çalışmalarda bulunmak amacını taşır. Söz konusu amaçlarını gerçekleştirmeye yardımcı olmak ve vakfa gelir sağlamak amacıyla, taşınır ve taşınmaz malları ve paraları yönetim ve tasarrufa, menkul değerleri almaya ve vakfın amacı doğrultusunda bunları değerlendirip satmaya, vakfın amaçlarına benzer çalışmalarda bulunan yurtiçi ve yurt dışındaki vakıflar, gerçek ve tüzel kişiler ile işbirliği yapmaya, kamu kurum ve kuruluşları dışındakilerden yardım almaya, bu yardımı sağlamak için anlaşmalar yapmaya, iktisadî işletme ve şirket kurmaya, ve bunlar gibi benzeri işlemlerde bulunmaya Medeni Kanun çerçevesinde izinli ve yetkilidir.
Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bilgi vermek şartıyla, kurulmuş şirketlere ortak olabilirler. Ancak, şirketler dahil iktisadî işletmelerden elde edilen gelirler vakfın amacından başka bir amaca tahsis edilemez.
Ayrıca, vakıflar amaç ve faaliyetleri doğrultusunda uluslararası faaliyet ve işbirliğinde bulunabilirler, yurt dışında şube açabilirler, yurt içi ve yurt dışındaki kişi, kurum ve kuruluşlardan ayni ve nakdi bağış ve yardım alabilirler, yurt içi ve yurt dışındaki benzer amaçlı vakıf ve derneklere ayni ve nakdi bağış ve yardımda bulunabilirler.
Vakıfların denetimi
Vakfın tüm iş ve işlemleri iç denetim kapsamındadır. Vakıf; organları tarafından denetlenebileceği gibi, bağımsız denetim kuruluşlarına da denetim yaptırabilir. Denetimi yapacak bağımsız denetim kuruluşu denetlenen vakfın yetkili karar organlarınca seçilir.
Vakıf yöneticileri, en az yılda bir defa yapılacak iç denetim raporları ile sonuçlarını, rapor tarihini takip eden iki ay içerisinde Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bildirir. Vakıfların amacına ve yasalara uygunluk denetimi ile iktisadî işletmelerinin faaliyet ve mevzuata uygunluk denetimi Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılır.
Vakfın Sona Ermesi
Vakfın yönetim organı veya Vakıflar Genel Müdürlüğü vakfın amacının gerçekleşmesinin imkânsız hale geldiği kanısına varırsa dilekçe ile yetkili asliye hukuk mahkemesine başvurarak durumun mahkeme siciline tescilini ister.
Mahkeme, gereğine göre Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün veya vakfın yönetim organının yazılı düşüncesini alarak vakfın dağılması ve tasfiye kurulu oluşumu istemini karara bağlar ve mahkeme dağılma kararını sicile tescil eder. Vakfın sona ermesi merkezi sicile kaydedilir ve Genel Müdürlük tarafından Resmî Gazete’de ilan olunur.
Sona eren yeni vakıfların borçlarının tasfiyesinden arta kalan mal ve haklar, vakıf senedinde yazan, vakfın konusuna en yakın olan bir başka vakıf ya da kuruluşa göre; senetlerinde özel bir hüküm bulunmayanlarda ise Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün ve devredilecek vakfın görüşü alınarak mahkeme kararıyla benzer amaçlı bir vakfa devredilir.
Sonuç
Vakıfların kuruluşu, yönetimi, denetimi, amaç ve faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi ve sona ermesi başta Medeni Kanun olmak üzere vakıflara ilişkin mevzuat hükümlerine tabidir. Vakfın kuruluşu ve sona ermesi Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün görüşü ve yetkili mahkemenin kararı doğrultusunda gerçekleştirildiğinden özenli bir süreç gerektirir.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Katılım Öncesi Yardım Aracı IPA II Kapsamında Tarım ve Kırsal Kalkınma İçin IPARD II Yardımı 2014-2020 Finansman Anlaşmasında Değişiklik Yapılmasına İlişkin Olarak Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu Arasında 6/12/2023 ve 20/12/2023 Tarihli Mektupların Teatisi Yoluyla İmzalanan Değişiklik...
Türkiye Cumhuriyeti Adına 30 Kasım 2023 Tarihinde İmzalanan Ekli 2022 Yılı İçin Türkiye’ye Yönelik Yıllık Eylem Programına Ait Finansman Anlaşmasının İlişik Notalarla Birlikte Onaylanması Hakkında 7996 sayılı ve 27.12.2023 tarihli Cumhurbaşkanı Kararı 28.12.2023 tarihli ve 32413 sayılı Resmî Gazete’de
7478 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Maldivler Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Hava Hizmetleri Anlaşması’nın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun 29.11.2023 tarihli ve 32384 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi...
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Sosyal Yardım ve Sosyal Hizmet Alanında İşbirliği Yapılmasına Dair Protokolün Onaylanması Hakkında 24.10.2023 tarihli ve 7731 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 25.10.2023 tarihli ve 32350 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı...
7459 sayılı Hükümetlerarası Kuru Limanlar Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun 17.10.2023 tarihli ve 32342 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı...
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Macaristan Hükümeti Arasında 06/04/2023 Tarihinde İmzalanan Spor Alanında İşbirliği Anlaşmasının Onaylanması Hakkında 14.09.2023 tarihli ve 7611 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 15.09.2023 tarihli ve 32310 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı...
Miras hukukumuzun temeli sayılabilecek olan tereke kavramı, bir kimsenin ölümü sonrasında kendisine ait olan mal, hak ve borçlarının tamamını işaret eden bir kavramdır. Tarih içerisinde insanoğlu kimi zaman dini inanışları gereği geride kalan ve değer atfettiği eşyaları ile gömülürken zaman ilerledikçe terekenin...
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Madencilik Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptının Onaylanması Hakkında 21.07.2023 tarihli ve 7393 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 22.07.2023 tarihli ve 32256 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı...
Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası A.Ş. (TKYB) ve Alman Kalkınma Bankası (KfW) Arasında 06.04.2023 Tarihinde İmzalanan Hibe Anlaşması 04.07.2023 tarihli ve 32238 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı...
Miras sözleşmeleri miras bırakanın mirasçısı ya da üçüncü kişiyle gerçekleştirdiği ölüme bağlı tasarruf içeren sözleşmelerdir. Ölüme bağlı tasarruf, miras bırakanın ölümünden sonra hüküm doğurmasını istediği emirlerini içeren bir hukuki işlemdir. Ölüme bağlı tasarruf kavramı iki anlamda kullanılır; maddi...
2023 Yılı Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşmasının Onaylanması Hakkında 06.06.2023 tarihli ve 7302 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 07.06.2023 tarihli ve 32214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı...
28 Nisan 2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi’nin (“AYM”) 22.02.2023 tarihli, E.: 2022/155-K.: 2023/38 sayılı kararı (“Karar”) ile 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (“TMK”) kadının evlendiğinde eşinin soyadını almasını zorunlu kılan 187. maddesinin birinci cümlesi kaldırıldı. Bu çalışmada...
Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı ile Alman Kalkınma Bankası (KfW) Arasındaki Temiz Enerji ve Enerji Verimliliği Önlemleri Projesine Dair 19/3/2018 tarihli Finansman Anlaşması Hakkında Ayrı Anlaşmaya İlişkin Ekli Tadilat Mektubunun Onaylanması Hakkında Karar (Karar Sayısı: 7158) 25 Nisan 2023...
Kuzey Atlantik Antlaşması’na Finlandiya Cumhuriyeti’nin Katılımına İlişkin Protokolün Onaylanması Hakkında 01.04.2023 tarihli ve 7025 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 02.04.2023 tarihli ve 32151 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı...
Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği Arasında Türkiye Cumhuriyeti’nin Gümrük Alanında İşbirliğine İlişkin Birlik Programı olan ‘Gümrükler’e Katılımı Konusunda Anlaşmanın 1 Ocak 2021 Tarihinden Geçerli Olmak Üzere Onaylanması Hakkında 08.03.2023 tarihli ve 6913 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 09.03.2023 tarihli...
5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun Geçici 14’üncü Maddesinin Dördüncü Fıkrasında Yer Alan İstisnanın, Kurumların 31.12.2022 tarihli Bilançolarında Yer Alan Yabancı Paralar İtibarıyla da Uygulanması Hakkında 25.01.2023 tarihli ve 6728 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 26.01.2023 tarihli ve 32085 sayılı Resmi...
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Geçitkale Hava Meydanı Enerji Nakil Hatlarının Deplase Edilmesine İlişkin Protokolün Onaylanması Hakkında Karar (Karar Sayısı: 6647) 06 Ocak 2023 tarihli ve 32065 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi...
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında 14 Nisan 2022 Tarihinde İmzalanan İktisadi ve Mali İş birliği Anlaşması- Ek Anlaşma’nın Onaylanması Hakkında 23.11.2022 tarihli ve 6416 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 24.11.2022 tarihli ve 32023 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlandı...
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Nijerya Federal Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Enerji Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptının Onaylanması Hakkında 19.10.2022 tarihli ve 6238 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 20.10.2022 tarihli ve 31989 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı...
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) Kapsamında Akdedilen 2015 Yılı Türkiye İçin Yıllık Eylem Programına Ait Finansman Anlaşmasında Değişiklik Yapılmasına İlişkin Olarak Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu Arasında 12.08.2022 ve 31.08.2022 tarihli Mektupların Teatisi Yoluyla İmzalanan...
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı Arasında OECD Ankara Çok Taraflı Vergi Merkezi’nde Çok Taraflı Vergi Programının Uygulanması Hakkında Mutabakat Muhtırasının 1 Ocak 2022 Tarihinden Geçerli Olmak Üzere Onaylanması Hakkında 15.09.2022 tarihli ve...
Sosyal medyanın modern bir kitle iletişim aracına dönüşmesi ile birlikte, reklamcılık ve pazarlama kavramları da yeni bir boyut kazanmıştır. Sosyal medya üzerinden takipçi kitlelerini "etkileyerek" çeşitli ürün ve hizmetleri tanıtan influencer'lar (diğer bir deyişle, sosyal medya etkileyicileri), yeni nesil reklam...
6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci Maddesinin Birinci Fıkrasında Yer Alan Gecikme Zammı Oranının, Her Ay İçin Ayrı Ayrı Uygulanmak Üzere %2,5 Olarak Belirlenmesi Hakkındaki 20.07.2022 tarihli ve 5801 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 21.07.2022 tarihli ve...
Avrupa Birliği Sığınmacı Mali İmkânı İkinci Dönemi (FRIT-II) Kapsamında İşgücü Piyasasına Geçişin Desteklenmesi Projesi’ne İlişkin Olarak Türkiye Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası Arasında...
2022 Yılı Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hükümeti Arasında İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşmasının Onaylanması Hakkında 23.05.2022 tarihli ve 5596 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 24.05.2022 tarihli ve 31845 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı...
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Fildişi Sahili Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşmanın Onaylanması Hakkında 23.04.2022 tarihli ve 5520 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 24.04.2022 tarihli ve 31819 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı...
Anayasa Mahkemesi 29.09.2021 tarihli ve 2018/357 başvuru numaralı kararında (“Karar”) yaptığı inceleme sonucunda, başvurucunun toplu konut yapımı amacıyla kamulaştırılan taşınmazlarının kamulaştırma amacına uygun olarak kullanılmaması...
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (“TMK”) 101. maddesinde tanımlandığı üzere, vakıflar; gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal topluluklarıdır. Vakıflar “ideal amaçlı” tüzel kişilerdir. Bir başka deyişle, vakıflar kazanç paylaşma amacı...