Tahkimde Yapay Zekâ
Giriş
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte yapay zekâ (“AI”), tahkim süreçlerine entegre olarak verimlilik sağlama potansiyeli sunar. Uygulayıcılar, yapay zekânın sunduğu fırsatları değerlendirirken, aynı zamanda bu teknolojinin sınırlarını ve risklerini de göz önünde bulundurur. Bu makale, belge incelemesinden dava yönetimine, çeviri hizmetlerinden delil analizine kadar tahkimde yapay zekânın farklı kullanım alanlarını ele alır ve gizlilik, teknik sınırlamalar ile etik sorumluluklar gibi kritik risk faktörlerini inceler.
Tahkimde Yapay Zekâ Uygulamaları: Temel Alanlar
Belge İncelemesi ve Hukuki Araştırma
Yapay zekâ, belge inceleme gibi zaman ve emek gerektiren görevlerde önemli bir araç haline geldi. Özellikle karmaşık tahkim yargılamalarında, büyük veri kümelerinin hızlı ve etkili bir şekilde işlenmesini sağlayarak önemli avantajlar sunar. Yapay zekâ sistemleri, çok sayıda dava dosyasını tarayarak ilgili belgeleri belirleyebilir ve emsal kararları tespit edebilir. Bu sayede, geleneksel yöntemlere kıyasla belge inceleme süreçlerini hızlandırarak hukukçuların dava stratejisi geliştirme ve savunma gibi daha kritik görevlere odaklanmasına olanak tanır. Ancak, yapay zekânın bilgi işleme konusundaki başarısına rağmen, elde edilen verilerin doğruluğunu sağlamak adına insan denetiminin önemli bir yeri vardır.
Emsal Karar Analizi ve Dava Yönetimi
Yapay zekâ araçları, geçmiş kararlardan yola çıkarak hukuki kalıpları ve emsalleri tespit edebilir, karar ağaçları oluşturarak dava stratejisi geliştirilmesine ve karmaşık verilerin etkin bir şekilde yönetilmesine katkı sağlayabilir. Ayrıca, yapay zekânın tahmine dayalı analitik yetenekleri, hukukçuların dava sonuçlarını emsallere dayanarak değerlendirmelerine imkân tanırken, uzlaşma stratejilerinin oluşturulmasında da yol gösterici olabilir. Yapay zekâ destekli dava yönetim araçları, uygulamacılar tarafından önemli bir destek aracı olarak görülür fakat bununla birlikte, dikkatli ve temkinli bir yaklaşım benimsenmesi gerektiği de vurgulanır.
Çeviri ve Transkripsiyon
Uluslararası tahkim genellikle çok dilli belgeler içerdiğinden, çeviri ve transkripsiyonun önemli bir yeri vardır. Yapay zekâ güdümlü çeviri araçları giderek daha güvenilir hale gelerek daha hızlı ve daha doğru çeviriler yapılmasını sağlar ve bu da dil engelleri arasında belge incelemesini kolaylaştırmaya yardımcı olur.
Ancak, yapay zekâ çeviri araçları faydalı olsa da özellikle hassas hukuki terimler ve kültürel açıdan spesifik dil kullanımları söz konusu olduğunda insan denetimi önemlidir. Çevirideki yanlış anlamalar dava sonuçlarını etkileyebileceği için insan kontrolü doğruluk açısından önemini korur.
Benzer şekilde, yapay zekâ transkripsiyon hizmetleri de oldukça faydalıdır; duruşma sırasında tarafların ve hakemlerin ifadelerini gerçek zamanlı olarak kaydedebilir. Ayrıca, iddiaları analiz ederek tanıklar ve uzmanlar tarafından sunulan karşı argümanları veya kanıtları tespit edebilir. Ancak, yapay zekânın doğruluğu her zaman yüzde yüz güvenilir olmadığından, hakem heyetinin yanlış veya güvenilmez çıktılarla yanıltılma riski bulunabilir.
Uygulamacılar ayrıca, "halüsinasyon" olarak adlandırılan yanlış bilgi üretimi ve gizlilik ihlalleri konusunda bazı çekinceler bildirmiştir.
Tahkimde Yapay Zekâ Riskleri
Maddi Vakıa Tespiti ve Sübjektif Değerlendirme
Yapay zekâ, tahkimde kritik öneme sahip olan sübjektif değerlendirme yapma becerisi açısından hala sınırlıdır. Örneğin, tanık güvenilirliğini değerlendirmek ve maddi vakıaları ortaya çıkarmak, duyguları ve motivasyonları anlamayı gerektirir; bu da yapay zekânın yetersiz olduğu bir konudur. Yapay zekâ, verileri düzenleyip analiz etme konusunda güçlü olsa da etkili çapraz sorgu ve sözlü argümanlarda gereken durumsal farkındalık ve duygusal zekâyı henüz yerine getiremez.
Gizlilik ve Güvenlik Riskleri
Gizli bilgilerin işlenmesinde yapay zekâ kullanımı, önemli veri güvenliği sorularını gündeme getirir. Birçok yapay zekâ aracı, üçüncü taraf bulut platformlarında çalışır ve bu da veri gizliliği güvenlik açıklarına neden olabilir. Şifreleme, güvenli veri depolama ve sınırlı erişimin sağlanması, gizliliğin korunmasına yardımcı olur.
30 Nisan 2024 tarihinde Silikon Vadisi Tahkim ve Arabuluculuk Merkezi (“SVTAM”), tahkimde yapay zekâ kullanılırken gizliliğin korunmasının önemini vurgulayan kılavuz ilkeler (“Kılavuz”) yayınladı.
SVTAM Kılavuz 5, tarafların, taraf temsilcilerinin ve uzmanların, tahkimin bütünlüğünü etkileyebilecek veya tahkim sürecini aksatabilecek herhangi bir yapay zekâ kullanımına izin verilmeyeceğini düzenler.
Bu Kılavuz ilkelere göre, yapay zekâ araçları kullanılırken gizlilik yükümlülüklerine uymalıdır. Gizli bilgiler, uygun yetkilendirme olmadan yapay zekâ sistemleri tarafından işlenmemeli ve yalnızca güçlü veri koruma önlemleri sunan yapay zekâ araçları tarafından ele alınmalıdır.
Halüsinasyon ve Hata Riski
Büyük dil modellerinin “halüsinasyon görme” veya veri üretme eğilimi vardır, bu da hukuki değerlendirme yaparken doğru olmayan sonuçlar elde edilmesine neden olabilir. Bu durum, hukuk alanında ciddi sonuçlar doğurabilecek hukuki değerlendirme hatalarına yol açabilir. Bu nedenle, değerlendirmenin çok temel olduğu ve gerçek bilgilere bağlılığın çok kritik olduğu hukuk alanında yapay zekayı uygularken, uygulayıcılar genellikle çok ihtiyatlı bir yaklaşım benimser ve yapay zekâ tarafından oluşturulan içeriğe tamamen güvenmek ve kullanmak yerine, titiz insan incelemesinden ve onayından geçmesi gereken ön taslaklar olarak ele alırlar. Bunun sebebi, yapay zekâ tarafından üretilen dava alıntıları gibi “halüsinasyon” vakalarının, bu bağlamda yapay zekânın risklerini somut bir şekilde ortaya koymasıdır.
Bu halüsinasyon vakaları yalnızca somut dava alıntılarına değil, aynı zamanda daha önce de belirtildiği gibi hukuki analizde yanlış yorumlamalara ve sonuç olarak hukuki ilkelerin yanlış uygulanmasına yol açabilir. Bu nedenle, bu tür halüsinasyonlar, uygulayıcılar tarafından son derece dikkatli ve titiz bir şekilde ele alınmadığı takdirde ciddi yargı hatalarına yol açabilir. Bu durum, yapay zekâ tarafından üretilen içeriklerin olası risklerine karşı güvenilir bir doğrulama sürecinin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha ortaya koyar.
SVTAM, Kılavuz 1'de aynı şekilde yapay zekâ ile entegre ortamlarda yasal çıktıların güvenilirliğini korumak için dikkatli bir yaklaşıma ve doğrulamanın önemine dikkat çeker.
Düzenleyici ve Etik Hususlar
Yapay zekânın daha yaygın hale gelmesiyle birlikte, düzenleyici kurumlar etik kaygıları ele almaya başlamıştır. Örneğin, 2024/1689 sayılı Tüzük (AB), Avrupa Birliği Yapay Zekâ Yasası, (“AB Yapay Zekâ Yasası”) belirli yapay zekâ kullanımlarını yüksek riskli olarak sınıflandırır ve şeffaflık, adalet ve hesap verebilirlik için katı gereklilikler getirir.
SVTAM Kılavuzu da taraflar ve temsilcileri için yapay zekânın sorumlu bir şekilde kullanılmasını düzenler. Bu, yapay zekâ çıktılarının doğrulanmasını ve insan kontrolünü içerir. Kılavuz ilkeler, şeffaflığın önemini vurgular ve kayıtlarda yer almayan herhangi bir yapay zekâ kullanımının, adil yargılama ilkesini korumak adına ifşa edilmesini önerir.
Bu yönde yapılan ifşalar, kullanılan yapay zekâ aracının detaylarını, versiyonunu ve tahkim bağlamında nasıl uygulandığını içermelidir. Bu önlem, adil yargılama ilkesini korumayı amaçlar ve tüm tarafların yapay zekâ tarafından üretilen katkıları değerlendirme ve bunlar hakkında görüş bildirme fırsatına sahip olmasını sağlar.
Ayrıca, Kılavuz, taraf temsilcilerine yapay zekâ kullanımının etik standartlar ve mesleki sorumluluklarla uyumlu olmasını sağlamalarını tavsiye eder; özellikle, delillerin bütünlüğünü korumak ve hakem heyetini yanıltmak amacıyla yapay zekâ araçlarına başvurudan kaçınmanın öneminin altını çizer. Tarafların, yapay zekâ çıktılarında ortaya çıkabilecek “halüsinasyon” veya doğruluk eksikliği gibi potansiyel riskleri anlamaları ve bu riskleri titiz bir değerlendirme süreciyle etkin bir şekilde yönetmeleri de önerilir.
Tahkimde Yapay Zekânın Geleceği: Dengeli Bir Yaklaşım
Yapay zekânın tahkimde potansiyel kullanımı umut vericidir, ancak dengeli bir yaklaşım esastır. Yapay zekâ araçları süreçleri kolaylaştırabilir ve dava yönetimini iyileştirebilir; ancak insan iç görüsü merkezde kalmalıdır. Hibrit model- daha basit görevleri yapay zekâya devrederken karmaşık davalar için insan liderliğindeki gözetimi korumak- verimliliği tahkimin temel ilkeleriyle uyumlu hale getirerek ileriye dönük pratik ve etik bir yol sunar.
Tahkimde yapay zekâ kullanımının iptal ve tenfiz süreçlerinde mahkemeler tarafından nasıl değerlendirileceği ve kamu düzeni ihlali iddialarında nasıl bir rol oynayacağı konusunda henüz bir netlik yoktur. Ayrıca, tahkim kurumlarının büyük bir kısmı henüz yapay zekâ kullanımına ilişkin kılavuz veya kurallar yayımlanmadığından, bu süreçte şeffaflık ve gizlilik gibi hususlara özen göstermek, bu tür iddialarla karşılaşmamak adına önem taşır.
Ek olarak, SVTAM Kılavuzu, hakemlere karar verme sürecinde yalnızca yapay zekâya güvenmemelerini tavsiye ederek delege etmeme ilkesini de vurgular. Yapay zekâ bilgilerin düzenlenmesine ve analiz edilmesine yardımcı olabilirken, Kılavuz ilkeler nihai yargıların ve yasal kararların hakemin bağımsız analizini yansıtması gerektiğinin altını çizer.
Sonuç
Yapay zekâ, tahkimde özellikle belge incelemesi, dava yönetimi ve veri analizi için değerli bir araçtır. Bununla birlikte, sübjektif değerlendirme, gizlilik ve veri doğruluğu konusundaki sınırlamaları, insan gözetiminin gerekliliğinin altını çizer. Yapay zekânın uygulamacıların yerine geçmesi yerine destekleyici bir araç olarak kullanılması, tahkim süreçlerinde adalet, dürüstlük ve adil yargılama ilkelerini koruyarak inovasyonun getirdiği avantajlardan yararlanılmasına olanak tanır.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Yapay Zekâ Çerçeve Sözleşmesi (Çerçeve Sözleşme), Avrupa Konseyi tarafından önerilen ve yakın zamanda imzaya açılan uluslararası bir anlaşmadır . Anılan sözleşme, yapay zekâ sistemlerinin tüm yaşam döngüsünü düzenleyen ilk uluslararası sözleşmedir. Çerçeve Sözleşme, yapay zekâ sistemlerinin insan hakları...
"Brüksel Etkisi", Avrupa Birliği ("AB") düzenlemelerinin küresel olarak standartları etkilemesi veya belirlemesi olgusunu ifade etmektedir. Nitekim AB önemli bir pazar niteliğinde olduğundan, küresel düzeyde faaliyet gösteren şirketler genellikle birden fazla, farklı yerel yasalara uymak yerine tüm faaliyetlerinde AB...
Anayasa Mahkemesi (“AYM”), 10 Ocak 2024 tarihli ve 32425 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 11.10.2023 tarihli ve 2020/76 E., 2023/172 K. sayılı kararı ile (“Karar”) 7253 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’da...
Tüm zamanların ilk “Yapay Zekâ Yasası” olarak nitelendirilen ve özellikle ChatGPT, Bard ve Midjourney gibi araçları doğrudan etkileyen kural ve düzenlemeler içeren yasa Avrupa Parlamentosu tarafından 14 Haziran 2023 tarihinde gerçekleşen nihai oylamada oyçokluğuyla kabul edildi. Böylece Avrupa Parlamentosu...
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu (“BTK”) 28.03.2023 tarihli ve 2023/DK-İD/119 sayılı kararı ile Sosyal Ağ Sağlayıcı Usul ve Esasları’nı (“Usul ve Esaslar”) kabul etti. Anılan karar, 01.04.2023 tarihli Resmî Gazete’de yayımlandı ve yayımı tarihinde yürürlüğe girdi. 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların...
ChatGPT, OpenAI tarafından geliştirilen büyük dil modelidir. İnsan diline yakın seviyede metin üretmek için derin öğrenme teknikleri ve yapay sinir ağlarına dayanan bir yapay zeka sistemidir. Uzun metinler hazırlayıp sohbet havasında sorulan soruları cevaplayabilen ChatGPT kimi hallerde verdiği cevaplardaki...