Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimi Yönetmeliği’nde Yapılan Önemli Değişiklikler
Giriş
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliğinde (“Yönetmelik”), 31920 sayılı 11.08.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik (“Değişiklik Yapan Yönetmelik”) ile bazı esaslı değişiklikler yapıldı.
Bu hukuk postası yazısında Değişiklik Yapan Yönetmelik ile getirilen bu önemli değişiklikler incelenecektir.
Yönetmeliğin Yapısı
Yapılan değişikliklerin değerlendirilebilmesi için, öncelikle Yönetmelik’in temel yapısının açıklanması gerekir. Bu nedenle, bu hukuk postası yazısı öncelikle Yönetmelik’in Değişiklik Yapan Yönetmelik’ten en çok etkilenen unsurlarını ele alacaktır.
Temel prensip olarak, elektrik üretim faaliyeti hukuki düzenlemelere tabi olan ve yalnızca lisans ile yürütülebilen bir faaliyettir. Bu husus 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu (“EPK”) m. 4/1-a hükmünde açıkça düzenlenir. Lisans alma zorunluluğunun istisnası ise, elektrik piyasasında lisans almaksızın yürütülebilecek faaliyetleri düzenleyen EPK m. 14 hükmünde yer alır. Bu hükümde sayılan istisnalar arasında; (1) kurulu gücü 5MW’a kadar[1] olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri, (2) ürettiği elektriğin tamamı dağıtım veya iletim sistemine verilmeksizin tüketilen yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri ve (3) kurulu gücü bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücünden fazla olmayan yenilenebilir kaynaklara dayalı üretim tesislerine[2] ilişkin düzenlemelerin uygulamada en çok başvurulan istisnalar olduğunu söylemek mümkündür.
Yukarıda sözü geçen istisnalar, sırasıyla Yönetmelik m. 5/1-c, 5/1-ç ve 5/1-h hükümlerinde de lisanssız üretim tesisleri kurma imkânı veren hükümler olarak yer alır. Yönetmelik m.5/1 hükmünün hangi bendinin uygulandığından bağımsız olarak, temel kural lisanssız elektrik üretim tesisinin ürettiği elektriği tüketen bir tüketim tesisinin mevcudiyeti ve bu tüketim tesisinin hakikaten elektrik tüketiyor olmasıdır. Özetle ifade etmek gerekirse, Yönetmelik kapsamındaki bir tesis tarafından üretilen elektrik, yalnızca bu tesis ile ilişkilendirilen tüketim tesisi tarafından kullanılabilir.
Bu öz tüketim prensibi, mahsuplaşma olarak isimlendirilen bir mekanizmaya dayanır. Bu kapsamda, üretim tesisi tarafından üretilen elektrik ile tüketim tesisi tarafından tüketilen elektrik birbirinden mahsuplaşılır. Üretim miktarının tüketim miktarından yüksek olması ihtimalinde, Değişiklik Yapan Yönetmelik’ten önce, görevli tedarik şirketi[3] bu fazla tüketimleri on yıl boyunca satın almakla yükümlüydü. Yönetmelikteki en önemi değişiklik, tüketim fazlası elektriğin satımına ilişkin olarak yapıldı.
Tüketim Fazlası Elektriğin Satımına İlişkin Değişiklikler
Değişiklik Yapan Yönetmelik, görevli tedarik şirketi tarafından satın alınacak olan tüketim fazlası elektriğe ilişkin bir sınırlama getirdi. Bu sınırlama, Yönetmelik m.26 hükmüne eklenen yeni bir fıkra ile hayata geçirilmiş oldu. Bu yeni düzenleme uyarınca, 12.05.2019 tarihinden sonra çağrı mektubu için başvurusunu yapmış olan kişiler tarafından satılacak elektrik, üretim tesisi ile ilişkilendirilen tüketim tesisinin yıllık elektrik üretim miktarını geçemez. Bu miktarın üzerinde elektrik üretimi olması durumunda, bu tüketim fazlası olan kısım sisteme bedelsiz olarak verilir. Bu şekilde bedelsiz olarak sisteme verilen kısma ilişkin olarak sistem kullanım bedeli uygulanmaz.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (“EPDK”) bu yeni hükmün uygulanmasına ilişkin bazı detayları içeren kararı 31920 sayılı 11.08.2022 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı (“EPDK Kararı”). EPDK Kararı uyarınca, görevli tedarik şirketi tarafından satın alınacak elektrik miktarının hesaplanırken, tüketim tesisinin bir önceki yıla ait tüketim miktarı dikkate alınacaktır. Şayet tüketim tesisinin tüketimi bir önceki yılı kapsamıyorsa, bu takdirde elektrik tüketimi aylık tüketim ortalaması bazında hesaplanır. Bununa birlikte, şayet içinde bulunulan yıldaki tüketim miktarı daha yüksek ise, satılabilecek elektrik enerjisi miktarı hesaplanırken içinde bulunulan yılın verileri dikkate alınır.
EPDK, Değişiklik Yapan Yönetmelik’e ilişkin olarak ayrıca kendi internet sitesinde de bazı açıklamalara yer verdi.[4] Burada EPDK tarafından verilen örnek uyarınca, bir önceki yıldaki elektrik üretiminin bir milyon kWh olduğu varsayımında, elektrik üretim tesisi tarafından üretilen elektriğin de bir milyon kWh kısmı satılabilecektir. Tesisin bundan fazla elektrik üretmesi durumunda ise bu fazla üretim sisteme bedelsiz olarak verilecektir.
EPDK’nın yaptığı açıklamada, Yönetmelik’in başlıca amacının tüketicilerin kendi kullanacakları elektriği üretmesi olduğu; ancak gerçek bir tüketimi olmayan kişiler tarafından bu imkânın kötüye kullanıldığının vurgulandığı görülür. EPDK’nın açıklamalarına göre, bu kötüye kullanımlara son verilebilmesi ve nitelikleri itibarıyla şebeke entegrasyonu problemli olan yenilenebilir enerji tesislerinin, yalnızca hakikaten bunlara gereksinim duyan tüketiciler tarafından kullanılmasının sağlanabilmesi için Değişiklik Yapan Yönetmelik ile yapılan değişiklikler gerekli hale geldi.
Farklı Dağıtım Bölgelerinde Lisanssız Üretim Tesisi Kurulması
Yönetmeliğin değişiklikten önceki halinde elektriğin üretildiği yerde tüketimi ve elektrik şebekesindeki kayıpların azaltılması, Yönetmeliğin amaçları arasında sayılmaktaydı. Değişiklik Yapan Yönetmelik ile bu amaçların Yönetmelik metninden silinmiş olması dikkate değer bir değişikliktir.
Yukarıdaki açıklamalarla bağlantılı olarak, m. 5/5 hükmünün eklenmesi ile, tüketim tesisinin bulunduğu dağıtım bölgesinden farklı bir dağıtım bölgesinde lisanssız elektrik üretim tesisi kurmak artık mümkündür. Dolayısıyla, tesislerinin bulunduğu arazide veya civarında üretim tesisi kurmak için uygun alanları bulunmayan tüketiciler, farklı dağıtım bölgelerinde bu amaca uygun olan arazileri kullanabilir hale geldi. Bununla birlikte, bir tüketim tesisi ile ilişkilendirilecek birden fazla üretim tesisinin bulunması durumunda, bu üretim tesislerinin aynı dağıtım bölgesinde bulunması gerekir.
Başvuru Usulünde Değişiklikler
Bağlantı başvurusuna dair usulü düzenleyen m. 17 hükmü de değişikliğe uğradı. Bu değişikliğe göre, 29.07.2022 tarihli 31907 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Ek – 1 listesinde bulunan tesisler ile “ÇED Gerekli” kararı verilen tesislere ilişkin olarak başvuruların, çağrı mektubundan itibaren 30 gün içinde ilgili idareye yapılması zorunluluğu getirildi. Aksi takdirde, bağlantı başvurusu reddedilir.
Tesislerin Tamamlanma Tarihi
Değişiklik Yapan Yönetmelik öncesi dönemde, üretim tesislerinin kabul sürecinin tamamlanması için öngörülen süreler, tesislerin sisteme bağlantılarının gerilim seviyesine göre değişmekteydi. Bu süre OG[5] seviyesinden olacaksa 2 yıl, AG[6] seviyesinden olacaksa 1 yıl olarak öngörülmüştü. Bu süreler, bağlantının gerilim seviyesinden bağımsız olarak iki yıl olarak düzenlendi.
Emreamade Kapasite Bedelleri
Değişikliklerden önce Yönetmelik kapsamındaki tesislerden yalnızca 5MW altı kapasitede olan tesisler için kapasite bedeli tahakkuk ettirilmemekteydi. Değişiklik Yapan Yönetmelik ile Yönetmelik kapsamındaki tesislerin, kapasitelerinden bağımsız olarak, kapasite bedelinden muaf olduğu düzenlendi.
Fider Tahsisleri
Yönetmeliğin eski halinde (1) m. 5/1-h uyarınca kurulan ve iletim seviyesinden bağlı olan üretim tesisleri, (2) m.5/1-ç uyarınca kurulan, ilişkilendirileceği tüketim tesisinin sisteme iletim seviyesinden bağlı olduğu üretim tesisleri ve Bakanlık tarafından belirlenen verimlilik değerlerini karşılayan kojenerasyon tesisleri haricinde doğrudan bağlantı ve fider tahsisi yapılamayacağı düzenlenmekteydi. Değişiklik Yapan Yönetmelik ile, m. 5/1-h uyarınca kurulan en az 10 MW kapasitesi olan tesisler de, iletim veya dağıtım seviyesinden bağlı olmalarına bakılmaksızın, bu imkana sahip olmuş oldu. Böylelikle, bu tür tesisler bakımından şebeke bağlantısı konusunda bir kolaylık sağlandı.
Sonuç
Yukarıda özetlendiği gibi, Yönetmelikte bazı önemli değişiklikler yapıldığı ve bu değişiklikler içinde EPDK’nın lisanssız elektrik üretim tesislerinin ticarileşmesi eğilimine karşı tepkisinin dikkat çekici olduğu görülür. Bu kapsamda, Değişiklik Yapan Yönetmelik sonrasında kurulacak olan lisanssız tesislerin kapasitesinin tüketim tesisinin elektrik tüketiminden çok yukarıda olmayacağı tahmininde bulunmak mümkündür. Değişiklik Yapan Yönetmelik lisanssız üretim tesisi kurmak isteyenler tarafından istifade edebilecek bazı imkanlar da getirdi. Bu kapsamda, tüketim tesisinden farklı bir dağıtım bölgesinde üretim tesisi kurulabilecek olması temiz enerji sektöründe olumlu karşılandı.
- EPK’nın ilgili hükmünde 1 MW olarak belirtilmekle birlikte, ikincil düzenlemelerle artırılmıştır.
- Üretim tesisi ile ilişkilendirilecek tüketim tesisinin sanayi tesisi niteliğinde olması durumunda, bu hüküm bağlantı anlaşmasının iki katı olarak uygulanır.
- EPDK tarafından görevlendirilen tedarik şirketi.
- Açıklamalara buradan erişmek mümkündür: https://www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/2-12744/yeni-lisanssiz-elektrik-uretimi-yonetmeligi-%E2%80%A6.
- 1000 V üzeri, 36kV’ya kadar (36kV dahil)
- 1000 V ve altı.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
Fiziksel elektrik ticaretinde elektrik enerjisinin ölçümü başta (i) fiilen teslim edilen ve teslim alınan elektrik enerjisi miktarının belirlenmesi, (ii) elektrik üretim ve tüketim miktarlarının önceden tahmin edilmesi, (iii) tarafların elektrik tedariki için ödeyecekleri bedelin belirlenmesi ve (iv) elektrik şebekesinin gerçek zamanlı olarak dengelenmesi olmak üzere çeşitli açılardan çok önemli bir rol oynamaktadır...
Ülkemiz elektrik piyasası, özellikle 2022 yılı içerisinde çalkantılı bir dönem geçirdi. Elektrik üretiminde kullanılan emtia fiyatlarında meydana gelen hızlı artışlar, tüketicilerin korunması ve arz güvenliğinin temin edilmesi için bazı önlemler alınması gerekliliğini ortaya çıkardı. Bu amaçla alınan önlemlerden birisi ise...
Elektrik depolama faaliyetlerine ilişkin ilk düzenlemelere 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nda (“EPK” veya “Kanun”) yer verilmişti. Bunu takiben, Elektrik Piyasasında Depolama Faaliyetleri Yönetmeliği (“Depolama Faaliyetleri Yönetmeliği”) 09.05.2021 tarihli ve 31479 sayılı Resmî Gazete’de...
Bilindiği üzere, 6446 sayılı yeni Elektrik Piyasası Kanunu (“EPK” veya “Kanun”) 30 Mart 2013 tarihli ve 28603 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. EPK’nın yürürlüğe girmesinin ardından Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin (“Yönetmelik”) de 2 Kasım 2013 tarihli ve 28809 sayılı Resmi...
Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu, Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik’te değişiklik yapmıştır. Bu bağlamda EPDK, üç farklı değişiklik taslağını 15.05.2015, 26.10.2015 ve 26.11.2015 tarihlerinde kamu görüşüne sunmuştur. Sonuç itibariyle, EPDK, hükümler hakkındaki...
Binalar ve yerleşmelerin doğal kaynakları ve enerjiyi verimli kullanarak çevreye olan olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla hazırlanan Binalar ile Yerleşmeler İçin Yeşil Sertifika Yönetmeliği (“Yönetmelik”) 12.06.2022 tarihli ve 31864 sayılı Resmî Gazete ile yayımlanarak yürürlüğe girdi...
Elektrikli araçların hızla yaygınlaşması karşısında, şarj hizmeti sunulmasına ilişkin hukuki altyapının kurulması konusunda girişimlerin hız kazandığı görülür. 21.12.2021 tarihinde 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu (“EPK”) değiştirilerek şarj hizmetleri yeni bir piyasa...
Günümüzde teknolojinin evirildiği noktada farklı kaynaklardan elde ettiğimiz enerjiyi, en yaygın olarak elektrik enerjisi biçiminde kullanıyoruz. Nitekim elektrik, aktarım ve farklı enerji biçimlerine dönüşüm kolaylığı ile gündelik hayatta ihtiyaç duyduğumuz işleri yapmak için ideal bir enerji formudur...