209 / 496
celer. MTK m. 1 tahkime elverişliliğe ilişkin bir diğer düzenlemeyi
içerir
3
. Bu kapsamda Türkiye’de bulunan taşınmaz mallar üzerindeki
ayni haklara ilişkin uyuşmazlıklar ile iki tarafın iradelerine tabi olma-
yan uyuşmazlıklar tahkime elverişli değildir. Türkiye’de bulunmayan
bir taşınmazla ilgili bir ayni hak söz konusu olduğunda, Türk kamu dü-
zeni ile ilgili bir kaygı söz konusu olmayacağından taşınmazın bulun-
duğu ülke hukuku uyarınca tahkime elverişli bir uyuşmazlığın varlığı-
nın kabul edildiği durumlarda MTK’nın uygulanması mümkündür.
Yargıtay’ın tahkim eliyle çözülmesine izin vermediği diğer uyuşmaz-
lıklar ise tapu iptal ve tescil davalarıdır. Kiraya ilişkin uyuşmazlıklar-
da ise Yargıtay tahliye veya kira bedeli gibi uyuşmazlıkların tahkime
elverişli olmadığına karar vermiştir
4
. Yargıtay’ın aynı şekilde iş huku-
ku ile ilgili davaların da tahkime elverişli olmadığına ilişkin kararları
vardır
5
. Bununla birlikte, İş Kanunun 20. maddesi iş sözleşmelerinin
feshine ilişkin uyuşmazlıkların tarafların anlaşması koşuluyla tahkim
eliyle çözülmesine olanak tanır. Marka ve patent ile ilgili uyuşmazlık-
ların da tahkime elverişli olduğu kabul edilir. Ek olarak idari yargının
görev alanına giren uyuşmazlıklar da tahkim eliyle çözülemez; istisna-
sı ise kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden
doğan uyuşmazlıklardır
6
.
Kamu Düzenine Aykırılık
Mahkemelerin re’sen inceleyebileceği MTK m. 15(A)(2)(b)’de dü-
zenlenen bir diğer iptal nedeni ise kamu düzenine aykırılıktır. Kamu
düzeninden ne anlaşılması gerektiği, yere ve zamana göre değişkenlik
gösterir. Bu nedenle hâkimlerin takdir yetkisini kullanırken özenli dav-
ranmaları gerekir.
Taraflarca Öne Sürülen Nedenler
MTKm. 15(A)(1) kapsamında tarafların ileri sürebilecekleri iptal ne-
denleri; tahkim anlaşmasının, ehliyetsizlik, tabi kılınan hukuk böyle bir
TAHKİM
193
3
Hukuk Muhakemeleri Kanun m. 408 de paralel bir düzenleme içerir.
4
Yargıtay 4 HD., 11.11.1965 t., 7792/5764.
5
Karşı yönde; Kuru, Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü, 6. Bası, İstanbul, 2001, Cilt 6, s. 5951;
Yargıtay 9 HD., 14.9.1964 t. 4938/5429.
6
Bkz. Kamu Hizmetleri ile İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklar-
da TahkimYoluna Başvurulması Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun, m. 3.