172 / 449
REKABET HUKUKU
157
Red Eyleminin İkincil Piyasada Etkin Rekabeti Ortadan Kaldır-
ması.
Redde konu olan unsurun vazgeçilmezlik koşulunu sağladığının
saptanması halinde, hâkim durumdaki teşebbüsün mal vermeyi reddet-
mesinin hemen ya da zaman içinde alt pazarda etkin rekabetin ortadan
kaldırılmasına yol açmasının muhtemel olup olmadığı değerlendirilir.
Alt pazar kavramı, mal verme talebine konu olan unsurun mal veya
hizmet üretiminde girdi olarak kullanıldığı pazarı ifade eder.
Hâkim durumdaki teşebbüsün alt pazardaki payı büyüdükçe, mal
vermeyi reddetme sonucunda alt pazardaki etkin rekabetin ortadan kal-
dırılması olasılığı artar. Ayrıca, hâkim durumda bulunan teşebbüsün alt
pazardaki rakiplerine kıyasla daha az kapasite kısıtı bulunması ve üret-
tiği mal veya hizmetlerin rakiplerin ürettiği mal ya da hizmetlerle yakın
ikame olması durumunda alt pazardaki etkin rekabetin ortadan kalkması
olasılığının daha yüksek olduğu değerlendirilir.
Red Eyleminin Muhtemel Tüketici Zararına Yol Açması.
Reddet-
menin tüketici zararına yol açmasının muhtemel olup olmadığı değerlen-
dirilirken, tüketiciler bakımından, mal vermeyi reddetmenin ilgili pazar-
daki olumsuz sonuçlarının, mal verme yükümlülüğü getirilmesinin zaman
içinde yaratacağı olumsuz sonuçlarından daha fazla olup olmayacağı in-
celenir. Örneğin, hâkim durumdaki teşebbüsün mal vermeyi reddetmesi
sonucunda rakiplerin yenilikçi ürün ya da hizmetleri piyasaya sürmesi-
nin engellendiği ve/veya reddetme davranışıyla takip eden yeniliklerin
önünün tıkandığı hallerde muhtemel tüketici zararından bahsedilebilir.
Benzer şekilde, hâkim durumdaki teşebbüsün mal vermeyi reddetmesi
sonucunda alt pazarda normalde elde edeceği kardan daha fazla kar elde
etmesinin muhtemel olup olmadığı da tüketici zararının değerlendirilme-
sinde dikkate alınır.
Haklı Gerekçe.
Yukarıda sayılan üç koşulun birlikte varlığının yanı
sıra Kurul, teşebbüsün ileri sürdüğü haklı gerekçe iddialarını da göz
önünde bulundurur ve haklı gerekçenin varlığı halinde, koşullar gerçek-
leşse bile, hâkim durumdaki teşebbüse ceza vermez. Mal vermeyi redde-
den teşebbüsün ticari kredibilitesinin olmaması, arzın kapasite sınırlarına
bağlı olarak geçici olarak ya da tamamen durdurulması, çeşitli güvenlik
gerekliliklerinin karşılanmaması gibi hususlar nesnel gereklilik olarak
değerlendirilir.