119 / 449
HUKUK POSTASI 2013
104
• Satma hakkını sadece bir ticaret şirketi kullanabilir.
Maddede hakim şirket veya teşebbüs denmemiştir. Doğrudan bir
hâkim
şirketin
, oy ve pay haklarının yüzde doksanına sahip olduğu bağlı
şirkette azlığı çıkarma hakkı düzenlenir.
•
Hâkim şirket, doğrudan veya dolaylı olarak bağlı şirketin pay ve
oy haklarının en az yüzde doksanını haiz olmalıdır.
Dolaylı olarak sahip olunan oy ve paylar, bağlı şirketler aracılığıyla
sahip olunan oy ve paylar olarak anlaşılmalıdır.
• Azlığın çıkarılması için haklı bir sebep bulunmalıdır.
TTK m. 208, azlığın şirketin çalışmasını engellemesi, dürüstlük ku-
ralına aykırı davranması, fark edilebilir sıkıntı yaratması ve pervasızca
davranmasını haklı sebep olarak öngörür. Pay sahipliği ve azlık haklarını
kötüye kullanmak, yöneticileri taciz etmek gibi örnekler verilebilir. An-
cak organ kararlarına karşı iptal davası açmak, oy birliği gereken karar-
lara karşı olumsuz oy kullanmak, bilanço görüşmelerini erteletmek gibi
hakların hangi hallerde dürüstlük kuralına aykırı olarak kullanılmış sayı-
lacağının tespiti çok zordur
5
.
Hakkın Niteliği ve Kullanımı
TTK, çıkarma hakkını yenilik doğurucu bir hak olarak düzenler. Bu
hakkı kullanarak hâkim şirket, azlığın kabulüne gerek olmaksızın payla-
rını satın alabilir.
Bu hakkın tek taraflı bildirim ile mi yoksa mahkeme kararı ile mi kul-
lanılacağı madde metninden açıkça anlaşılmamaktadır. Maddenin gerek-
çesi, kötüye kullanmayı önlemek adına kararın mahkemeye bırakıldığını
belirtir; bununla beraber madde metni, gerekçenin yazıldığı 2005 yılı ka-
nun tasarısı metninden farklıdır. M. 208’in payların satın alma bedelinin
belirlenmesi ile ilgili TTK m. 202/2’ye atıf yapar ve m. 202/2’de düzen-
lenen satma hakkı mahkeme kanalıyla kullanılır. Dolayısıyla m. 208’de
düzenlenen çıkarma hakkı da yenilik doğurucu dava niteliğindedir. Mah-
keme özellikle haklı sebebin gerçekleşip gerçekleşmediğini takdir etmeli
ve pay bedelini belirlemelidir
6
.
5
Akın
, a.g.e, s. 14.
6
Okutan Nilsson
, a.g.e, s. 442-444.